شواهد مربوط به مزایا و آسیب‌های بالنئوتراپی (balneotherapy) (آب‌های معدنی طبیعی، گازها و کیسه‌های گِل (mudpack) یا آب‌گرم درمانی) را در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis) مرور کردیم. بالنئوتراپی به حمام کردن در آب‌های معدنی طبیعی یا آب‌های ترمال (thermal water) (مانند حمام‌های معدنی، حمام‌های سولفور، حمام‌های Dead Sea) با استفاده از کیسه‌های گِل (mudpack)، یا هر دو، گفته می‌شود. با جست‌وجو در همه مطالعات مرتبط تا دسامبر 2014، نه مطالعه را با 579 بیمار پیدا کردیم. به دلیل کم بودن تعداد شرکت‌کنندگان در مطالعات و نگرانی در مورد طراحی‌های مطالعه، کیفیت شواهد عمدتا بسیار پائین است.
این مرور نشان می‌دهد که در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید:
• ما مطمئن نیستیم که کیسه‌های گِل (بالنئوتراپی) در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی) در بیماران مبتلا به RA در ناحیه دست، موجب بهبود درد، سلامت کلی و مفاصل متورم می‌شود یا خیر. کیسه‌های گِل ممکن است در مقایسه با دارونما، مفاصل حساس را اندکی بهبود بخشند، اما اطلاعاتی در مورد توانایی جسمانی و عوارض جانبی در این مطالعه گزارش نشد.
• افزودن رادون (radon) به حمام‌های دی‌اکسید کربن، شدت درد را در سه ماه بهبود نبخشید، اما ممکن است در مقایسه با حمام‌های دی‌اکسید کربن بدون رادون، بهزیستی (well-being) کلی و درد را در شش ماه بهبود بخشد، هر چند این امر ممکن است شانسی اتفاق افتاده باشد. اطلاعاتی در مورد ناتوانی جسمانی، مفاصل حساس و متورم و عوارض جانبی در مطالعات گزارش نشد.
• ما مطمئن نیستیم که بالنئوتراپی (غوطه‌وری در آب در حالت نشسته) درد و عملکرد فیزیکی را در مقایسه با آب‌گرم درمانی، ورزش یا آرام‌سازی بهبود می‌بخشد یا خیر. میزان بهبودی، مفاصل حساس، مفاصل متورم و عوارض جانبی در این مطالعه گزارش نشدند.
• ما مطمئن نیستیم که حمام کردن در حمام‌های معدنی (بالنئوتراپی) موجب بهبود درد و مفاصل متورم در مقایسه با استفاده از دارو (سیکلوسپورین A) شود. حمام‌های معدنی در مقایسه با سیکلوسپورین A سلامت کلی بیمار را بهبود می‌بخشد و سیکلوسپورین A ممکن است تعداد مفاصل حساس را در مقایسه با حمام‌های معدنی افزایش دهد. ناتوانی جسمانی و عوارض جانبی گزارش نشدند.
• اطلاعات دقیقی در مورد عوارض جانبی و عوارض ناشی از بالنئوتراپی در اختیار نداریم. این امر به ویژه در مورد عوارض جانبی نادر، صادق بود. عوارض جانبی ممکن است شامل بثورات پوستی، عفونت و وقوع حوادث باشد، برای مثال، سُر خوردن روی سطوح مرطوب نزدیک ناحیه حمام. تنها مطالعه‌ای که عوارض جانبی را گزارش کرد، اظهار داشت که هیچ موردی را مشاهده نکرده است.
آرتریت روماتوئید و بالنئوتراپی چه هستند؟
هنگامی که به آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis: RA) مبتلا هستید، سیستم ایمنی بدن شما، که به‌طور معمول با عفونت مبارزه می‌کند، پوشش داخلی مفاصل را ملتهب کرده و آنها را دردناک، سفت و متورم می‌کند. مفاصل کوچک دست و پا معمولا اولین مناطقی هستند که درگیر می‌شوند. در حال حاضر هیچ درمانی برای RA وجود ندارد، بنابراین هدف از درمان، تسکین درد و سفتی و بهبود توانایی حرکت شما است.
بالنئوتراپی (حمام کردن در آب) نوعی درمان است که هدف آن کاهش درد و بهبود عملکرد روزانه بیمار است. بالنئوتراپی اغلب در مراکز دارای حمام‌های ترمال یا حمام‌های آب دریا انجام می‌شود.
برای نشان دادن اینکه بالنئوتراپی موثرتر از عدم درمان است، اینکه یک نوع حمام موثرتر از نوع دیگر آن است، یا اینکه یک نوع حمام موثرتر از کیسه‌های گِل، ورزش یا درمان آرام‌سازی است، شواهد کلی کافی نیست.
در حال حاضر هیچ درمانی برای آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis; RA) شناخته نشده، بنابراین درمان اغلب بر مدیریت نشانه‌هایی مانند درد، سفتی و تحرک متمرکز است. گزینه‌های درمانی شامل مداخلات دارویی، درمان‌های فیزیوتراپی و بالنئوتراپی (balneotherapy) هستند. بالنئوتراپی به حمام کردن در آب‌های معدنی طبیعی یا آب‌های ترمال (thermal water) (مانند حمام‌های معدنی، حمام‌های سولفور، حمام‌های Dead Sea) با استفاده از کیسه‌های گِل (mudpack)، یا هر دو، گفته می‌شود. علیرغم محبوبیت آن، شواهد علمی گزارش شده برای اثربخشی یا کارآمدی بالنئوتراپی نادر است. این مرور، که به ارزیابی تاثیرات بالنئوتراپی در بیماران مبتلا به RA می‌پردازد، نسخه به‌روز شده یک مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2003 منتشر و در سال 2008 به‌روز شد.
انجام یک مرور سیستماتیک در مورد ارزیابی مزایا و آسیب‌های بالنئوتراپی در بیماران مبتلا به RA از نظر درد، بهبودی، ناتوانی، حساسیت مفاصل، مفاصل متورم و عوارض جانبی.
پایگاه ثبت فیلد «توان‌بخشی و درمان‌های مرتبط (Rehabilitation and Related Therapies)» در کاکرین (تا دسامبر 2014)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (2014، شماره 1)؛ MEDLIINE (1950 تا دسامبر 2014)؛ EMBASE (1988 تا دسامبر 2014)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL) (1982 تا دسامبر 2014)، پایگاه اطلاعات طب مکمل و وابسته (Allied and Complementary Medicine Database; AMED) (1985 تا دسامبر 2014)؛ PsycINFO (1806 تا دسامبر 2014) و Physiotherapy Evidence Database (PEDro) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیت زبانی را اعمال نکردیم؛ با این حال، مطالعاتی که به زبان‌های انگلیسی، هلندی، دانمارکی، سوئدی، نروژی، آلمانی یا فرانسوی گزارش نشدند، در انتظار ارزیابی هستند. هم‌چنین برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام و کارآزمایی‌هایی که به تازگی تکمیل شده‌اند، در پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) به جست‌وجو پرداختیم.
مطالعات در صورتی واجد شرایط بودند که کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) بوده و شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به RA قطعی یا کلاسیک طبق تعریف معیارهای انجمن روماتیسم آمریکا (Rheumatism Association; ARA) در سال 1958، معیارهای ARA/کالج روماتولوژی آمریکا (American College of Rheumatology; ACR) در سال 1988 یا ACR/معیارهای لیگ اروپا علیه روماتیسم (European League Against Rheumatism; EULAR) در سال 2010 می‌شدند، یا مطالعاتی که از معیارهای Steinbrocker استفاده کردند.
بالنئوتراپی می‌بایست مداخله مورد مطالعه می‌بود و با مداخله دیگر یا عدم مداخله مقایسه می‌شد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) و لیگ بین‌المللی علیه روماتیسم (International League Against Rheumatism; ILAR) در سال 1992 یک مجموعه اصلی را از هشت نقطه پایانی (endpoint) در کارآزمایی‌های بالینی مربوط به بیماران مبتلا به RA تعیین کردند. درد، بهبودی، ناتوانی، حساسیت مفاصل، مفاصل متورم و عوارض جانبی را از جمله معیارهای پیامد اصلی در نظر گرفتیم. مطالعاتی را کنار گذاشتیم که فقط متغیرهای آزمایشگاهی را به عنوان معیارهای پیامد گزارش کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج کرده، و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. اختلاف‌نظرات را با اجماع آراء، و در صورت لزوم با قضاوت شخص ثالث، حل کردیم.
این مرور شامل دو مطالعه جدید و در مجموع نه مطالعه شامل 579 شرکت‌کننده است. متاسفانه، بیشتر مطالعات خطر نامشخص سوگیری را در بیشتر حوزه‌ها نشان دادند. چهار مورد از نه مطالعه به آنالیز کمک نکردند، زیرا هیچ داده‌ای را ارائه ندادند.
یک مطالعه که شامل 45 شرکت‌کننده مبتلا به RA در ناحیه دست بود، کیسه‌های گِل را در برابر دارونما (placebo) مقایسه کرد. هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری از نظر بهبود درد در مقیاس 0 تا 100 میلی‌متری آنالوگ بصری (VAS) (تفاوت میانگین (MD): 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.84- تا 1.84)، بهبودی کلی (خطر نسبی (RR): 0.96؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.70) یا تعداد مفاصل متورم در مقیاس 0 تا 28 (MD: 0.60؛ 95% CI؛ 0.90- تا 2.10) پیدا نکردیم (سطح شواهد: بسیار پائین). شواهدی را با کیفیت بسیار پائین حاکی از کاهش تعداد مفاصل حساس در مقیاس 0 تا 28 پیدا کردیم (MD: -4.60؛ 95% CI؛ 8.72- تا 0.48-؛ 16% تفاوت مطلق). هیچ موردی را از ناتوانی جسمانی گزارش نکرده و هیچ داده‌ای را در مورد خروج بیماران از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی ارائه ندادیم.
دو مطالعه شامل 194 شرکت‌کننده مبتلا به RA، اثربخشی رادون (radon) اضافی را در حمام‌های دی‌اکسید کربن ارزیابی کردند. هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری بین گروه‌ها برای همه پیامدها در پیگیری سه ماهه نیافتیم (سطح شواهد: پائین تا متوسط). رادون اضافی مزایایی از نظر فراوانی درد در شش ماه (RR: 0.6؛ 95% CI؛ 0.4 تا 0.9؛ 31% کاهش؛ بهبودی در یک یا چند نقطه (گروه‌ها) در مقیاس 4 نقطه‌ای، سطح شواهد متوسط) و 9.6% کاهش در شدت درد در VAS از 0 تا 100 میلی‌متر (MD؛ 9.6 میلی‌متر؛ 95% CI؛ 1.6 تا 17.6؛ سطح شواهد متوسط) داشت. هم‌چنین در یک مطالعه شامل 60 شرکت‌کننده، مزایایی را از نظر بهبودی در یک یا چند گروه بر اساس یک مقیاس 4 نقطه‌ای مشاهده کردیم (RR: 2.3؛ 95% CI؛ 1.1 تا 4.7؛ 30% تفاوت مطلق، سطح شواهد پائین). نویسندگان مطالعه ناتوانی جسمانی، مفاصل حساس، مفاصل متورم، خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند.
یک مطالعه شامل 148 شرکت‌کننده مبتلا به RA، بالنئوتراپی (غوطه‌وری در آب در حالت نشسته) را در برابر هیدروتراپی (انجام ورزش در آب)، انجام ورزش روی زمین یا درمان آرام‌سازی (relaxation therapy) مقایسه کرد. هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری از نظر درد در پرسشنامه مک‌گیل (McGill Questionnaire) یا در ناتوانی جسمانی (سطح شواهد بسیار پائین) بین بالنئوتراپی و دیگر مداخلات پیدا نکردیم. هیچ داده‌ای در مورد بهبودی، مفاصل حساس، مفاصل متورم، خروج از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی ارائه نشد.
یک مطالعه شامل 57 شرکت‌کننده مبتلا به RA، اثربخشی حمام‌های معدنی (بالنئوتراپی) را در برابر سیکلوسپورین A ارزیابی کرد. هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری در شدت درد در VAS از 0 تا 100 میلی‌متر (MD: 9.64؛ 95% CI؛ 1.66- تا 20.94؛ سطح شواهد پائین) در 8 هفته نیافتیم (تفاوت مطلق 10%). مزایای اندکی را از بالنئوتراپی در بهبود کلی معادل 54% در مقیاس 5 نقطه‌ای در هشت هفته یافتیم (RR: 2.35؛ 95% CI؛ 1.44 تا 3.83). هیچ تفاوتی را با اهمیت آماری (سطح شواهد پائین) در تعداد مفاصل متورم به دست نیاوردیم، اما مزایایی از سیکلوسپورین A به لحاظ تعداد مفاصل حساس مشاهده شد (MD: 8.9؛ 95% CI؛ 3.8 تا 14؛ سطح شواهد بسیار پائین). ناتوانی جسمانی، خروج از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی گزارش نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.