افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (schizophrenia) اغلب صداهایی را می‌شنوند یا چیزهایی را می‌بینند (توهمات (hallucinations)) و اعتقادات عجیب و غریب دارند (هذیان (delusions)). درمان اصلی این نشانه‌های اسکیزوفرنی داروهای آنتی‌سایکوتیک هستند که می‌توانند از طریق دهان (قرص) یا به شکل تزریقی (دپو (depot)) مصرف شوند. فلوفنازین (fluphenazine) یکی از اولین داروهای آنتی‌سایکوتیک بود که به صورت دپو تولید شد. دپو به دو شکل (دکانوات (decanoate) و انانتات (enanthate)) در دسترس است. تزریق دپو اغلب برای افرادی استفاده می‌شود که از مصرف قرص امتناع می‌ورزند یا فراموش می‌کنند (نشان دهنده تبعیت از درمان یا پایبندی ضعیف به دارو). فلوفنازین یک داروی آنتی‌سایکوتیک قدیمی است که در درمان اسکیزوفرنی بسیار موثر است. با این حال، در مقایسه با داروهای آنتی‌سایکوتیک جدیدتر، ممکن است عوارض جانبی جدی داشته باشد (مانند لرزش غیر ارادی، ترمور (tremors)، سفتی عضلات و ناتوانی در نشستن) و باعث کاهش سطح خلق‌وخوی افراد شود.
این مرور با هدف بررسی تاثیرات فلوفنازین (دکانوات و انانتات) در درمان اسکیزوفرنی انجام شد. جست‌وجو برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده مرتبط، در فوریه 2011 و 16 اکتبر 2013 انجام شد. نویسندگان توانستند از 73 مطالعه با مجموع 4870 شرکت‌کننده، داده‌هایی را وارد و استخراج کنند. مطالعات بیشتری در مورد فلوفنازین دکانوات نسبت به انانتات وجود داشت. نویسندگان مرور، کیفیت شواهد را در کارآزمایی‌های وارد شده در سطح پائین یا بسیار پائین ارزیابی کردند. یک نتیجه طولانی‌مدت از فقط یک کارآزمایی نشان داد که فلوفنازین دکانوات در مقایسه با دارونما (placebo) («درمان ساختگی») نرخ عود بیماری را کاهش می‌دهد. سه مطالعه نشان دادند که فلوفنازین دکانوات اختلالات حرکتی عمومی کمتری نسبت به آنتی‌سایکوتیک‌های خوراکی ایجاد می‌کند. با این حال، نتایج دیگر نشان دادند که به‌طور کلی، تاثیرات و پیامدها، از جمله عوارض جانبی فلوفنازین (دکانوات و انانتات) مشابه دیگر آنتی‌سایکوتیک‌های خوراکی و دپو است. در هیچ مطالعه‌ای، پیامدها و اطلاعات مهم در مورد استفاده از خدمات، مراجعه به بیمارستان، رضایت از مراقبت و هزینه‌ها گزارش نشدند.
تزریق دپو ممکن است از نظر افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند (تبعیت و پایبندی به درمان)، مزیتی نسبت به قرص‌ها (داروهای خوراکی) داشته باشد. با این حال، این باید با احتمال عوارض جانبی جدی، مانند لرزش غیر ارادی، سفتی عضلات، ناتوانی در نشستن و کاهش سطح خلق‌وخوی افراد متعادل شود. نتایج، هیچ شواهد محکمی را نشان ندادند مبنی بر اینکه دپو فلوفنازین عوارض جانبی بیشتری را نسبت به دیگر آنتی‌سایکوتیک‌ها ایجاد کرد.
این موضوع باید در مطالعات آتی، در مقیاس بزرگ و با کیفیت بالا، مورد توجه قرار گیرد.
این خلاصه به زبان ساده توسط نویسنده‌ای به نام بن گری (Ben Gray)، برای بخش بازنگری بیماری‌های روانی (Rethink Mental Illness) نوشته شده است.
داده‌های بیشتری برای فلوفنازین دکانوات نسبت به انانتات استر (enanthate ester) وجود دارد. هر دو، ترکیبات آنتی‌سایکوتیک موثری هستند. تاثیر فلوفنازین دکانوات از نظر ایجاد اختلال حرکتی کمتر از دیگر آنتی‌سایکوتیک‌های خوراکی است، اما داده‌ها از کیفیت پائینی برخوردار بودند، و به‌طور کلی، داده‌های عوارض جانبی دوپهلو و مبهم بودند. در زمینه کارآزمایی‌ها، مزیت کمی از این دپوها نسبت به داروهای خوراکی از نظر تبعیت از درمان وجود دارد، اما بعید است که در عملکرد بالینی روزمره قابل استفاده باشند.
تزریق عضلانی (ترکیبات دپو (depot)) با کاهش تبعیت ضعیف از درمان، مزیتی نسبت به داروهای خوراکی در درمان اسکیزوفرنی (schizophrenia) دارد. با این حال، مزایای به دست آمده از ترکیبات طولانی‌اثر، ممکن است با بروز بیشتر عوارض جانبی جبران شود.
ارزیابی تاثیرات فلوفنازین دکانوات (fluphenazine decanoate) و انانتات (enanthate) در برابر آنتی‌سایکوتیک‌های خوراکی و دیگر ترکیبات دپو نورولپتیک در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی از نظر پیامدهای بالینی، اجتماعی و اقتصادی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جست‌وجو کردیم (فوریه 2011 و 16 اکتبر 2013)، که بر اساس جست‌وجوهای منظم در CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ EMBASE؛ PubMed؛ MEDLINE؛ PsycINFO و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی بنا می‌شود.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) مرتبط را در نظر گرفتیم که بر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تمرکز داشته و فلوفنازین دکانوات یا انانتات را با دارونما (placebo) یا آنتی‌سایکوتیک‌های خوراکی یا دیگر ترکیبات دپو مقایسه کردند.
مطالعات را به شیوه قابل اعتمادی انتخاب کردیم، کیفیت آنها را ارزیابی کرده، و داده‌های مطالعات وارد شده را استخراج کردیم. برای داده‌های دو حالتی (dichotomous)، خطر نسبی (RR) را با 95% فواصل اطمینان (CI) تخمین زدیم. آنالیز بر اساس قصد درمان (intention-to-treat) انجام شد. از تفاوت میانگین (MD) برای داده‌های پیوسته (continuous data) نرمال استفاده کردیم. در صورتی که از دست رفتن بیماران در دوره پیگیری بیشتر از 50% بود، داده‌های پیوسته (continuous data) را حذف کردیم. تست‌های ناهمگونی و برای سوگیری انتشار (publication bias) انجام شدند. از یک مدل اثر ثابت (fixed-effect model) برای تمام آنالیزها استفاده کردیم، مگر اینکه ناهمگونی زیادی وجود داشت. برای این نسخه به‌روز شده، خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای تهیه جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» استفاده کردیم.
این مرور در حال حاضر، شامل 73 مطالعه تصادفی‌سازی شده با مجموع 4870 شرکت‌کننده است. در کل، سطح کیفیت شواهد پائین تا بسیار پائین بود.
استفاده از فلوفنازین دکانوات در مقایسه با دارونما، منجر به هیچ تفاوت قابل‌توجهی در مرگ‌ومیر نمی‌شود، هم‌چنین عود بیماری را طی شش ماه تا یک سال کاهش نمی‌دهد، اما یک مطالعه طولانی‌‌مدت‌تر نشان داد که عود به‌طور چشمگیری در بازوی فلوفنازین کاهش یافت (n = 54؛ 1 RCT؛ RR: 0.35؛ CI از 0.19 تا 0.64، شواهد با کیفیت بسیار پائین ). تعداد بسیار مشابهی از افراد در گروه‌های فلوفنازین دکانوات (24%) و دارونما (19%)، مطالعات میانمدت (شش ماه تا یک سال) را زودتر از موعد ترک کردند، با این حال، یک مطالعه دو ساله به‌طور قابل‌توجهی فلوفنازین دکانوات را ترجیح داد (n = 54؛ 1 RCT؛ RR: 0.47؛ CI از 0.23 تا 0.96، شواهد با کیفیت بسیار پائین ). هیچ تفاوت قابل توجهی در وضعیت روانی اندازه‌گیری شده در مقیاس رتبه‌بندی روانپزشکی کوتاه (Brief Psychiatric Rating Scale; BPRS) یا در عوارض جانبی اکستراپیرامیدال (extrapyramidal) مشاهده نشد، اگرچه این پیامدها فقط در یک مطالعه کوچک گزارش شدند. هیچ مطالعه‌ای که فلوفنازین دکانوات را با دارونما مقایسه کرد، تغییرات بالینی قابل‌توجهی را در وضعیت کلی بیمار یا پذیرش در بیمارستان گزارش نکرد.
فلوفنازین دکانوات عود بیماری را بیشتر از داروهای نورولپتیک خوراکی در میانمدت کاهش نمی‌دهد (n = 419؛ 6 RCT؛ RR: 1.46؛ CI از 0.75 تا 2.83، شواهد با کیفیت بسیار پائین ). یک مطالعه کوچک هیچ تفاوتی را در تغییرات بالینی قابل‌توجه در وضعیت کلی بیمار نیافت. هیچ تفاوتی در تعداد شرکت‌کنندگانی که مطالعه را زودتر ترک کردند، میان فلوفنازین دکانوات (17%) و داروهای نورولپتیک خوراکی (18%) مشاهده نشد، و هیچ تفاوت معنی‌داری در وضعیت روانی اندازه‌گیری شده در BPRS مشاهده نشد. نرخ بروز عوارض جانبی اکستراپیرامیدال برای افرادی که فلوفنازین دکانوات دریافت کردند در مقایسه با داروهای نورولپتیک خوراکی به‌طور قابل توجهی کمتر بود (n = 259؛ 3 RCT؛ RR: 0.47؛ CI از 0.24 تا 0.91، شواهد با کیفیت بسیار پائین ). هیچ مطالعه‌ای که فلوفنازین دکانوات را با داروهای نورولپتیک خوراکی مقایسه کرد، به مرگ‌ومیر یا بستری شدن در بیمارستان اشاره نکرد.
تفاوت معنی‌داری در نرخ عود بیماری در میانمدت میان فلوفنازین دکانوات و فلوفنازین انانتات یافت نشد (n = 49؛ 1 RCT؛ RR: 2.43؛ CI از 0.71 تا 8.32، شواهد با کیفیت بسیار پائین )، مطالعات فوری و کوتاه‌‌مدت نیز دوپهلو (equivocal) بودند. یک مطالعه کوچک تعداد شرکت‌کنندگانی را که مطالعه را زودتر ترک کردند (29% در برابر 12%) و وضعیت روانی اندازه‌گیری شده را در BPRS گزارش کرد و هیچ تفاوت معنی‌داری را برای هر پیامد به دست نیاورد. تفاوت معنی‌داری در عوارض جانبی اکستراپیرامیدال میان فلوفنازین دکانوات و فلوفنازین انانتات مشاهده نشد. هیچ مطالعه‌ای که فلوفنازین دکانوات را با فلوفنازین انانتات مقایسه کرد، به مرگ‌ومیر، و تغییرات بالینی قابل‌توجه در وضعیت کلی بیمار یا پذیرش در بیمارستان اشاره نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.