ความเป็นมา ผู้ป่วยเบาหวานอาจมีแผลที่เท้าได้จากหลายสาเหตุ ซึ่งรวมถึงความเสียหายของเส้นประสาทและการไหลเวียนเลือดไปที่เท้าและขาลดลง การมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงอาจส่งผลต่อความสามารถในการรักษาแผลที่เท้า ดังนั้น การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวดจึงอาจเป็นประโยชน์ได้
คำถามของการทบทวนวรรณกรรม: การทบทวน Cochrane ครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตอบคำถามว่า การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มข้นเปรียบเทียบกับการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดแบบเดิมส่งผลต่อการรักษาแผลที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานอย่างไร
สิ่งที่เราค้นพบ: เราไม่พบงานวิจัยเชิงทดลองในหัวข้อนี้ที่ดำเนินการเสร็จสิ้นและมีผลการวิจัยเผยแพร่แล้ว มีงานวิจัยเชิงทดลองเพียงฉบับเดียวที่ตรงตามเกณฑ์การคัดเข้า แต่ได้ถูกยุติลงเนื่องจากประสบปัญหาในการรับสมัครผู้เข้าร่วมการวิจัย ดังนั้นเราจึงไม่สามารถแน่ใจว่าการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มข้นเมื่อผู้ป่วยมีแผลที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวานจะมีประโยชน์หรือเป็นอันตราย ถึงแม้จะยังไม่มีหลักฐานยืนยันที่ชัดเจน แต่เราก็ยังควรพยายามควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยที่มีแผลเบาหวานที่เท้าให้ดีที่สุด เพื่อช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น ซึ่งก็เป็นสิ่งที่เราทำกันเป็นปกติอยู่แล้ว เราเชื่อว่าขณะนี้มีงานวิจัยเชิงทดลอง 2 ฉบับที่อยู่ในระหว่างการดำเนินการ ซึ่งน่าจะให้หลักฐานบางส่วนในประเด็นนี้ได้เมื่อการวิจัยเสร็จสิ้น
ข้อมูลในบทสรุปฉบับเข้าใจง่ายนี้เป็นข้อมูลล่าสุด ณ วันที่ 7 ธันวาคม 2015
อ่านบทคัดย่อฉบับเต็ม
ความเสี่ยงที่แขนขาส่วนล่างจะต้องถูกตัดนั้นสูงในผู้ป่วยโรคเบาหวานถึง 10 ถึง 30 เท่าเมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่เป็นโรคเบาหวาน ในบรรดาการตัดอวัยวะที่ไม่เกิดจากอุบัติเหตุในผู้ป่วยเบาหวานทั้งหมด พบ 85% มีแผลที่เท้าเกิดขึ้นมาก่อน แผลที่เท้าที่เกี่ยวข้องกับโรคเบาหวาน (แผลที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวาน) เกิดจากปัจจัยหลายประการร่วมกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โรคเส้นประสาทส่วนปลายอักเสบจากเบาหวาน (DPN) โรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย (PAD) และการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างของเท้า ปัจจัยเหล่านี้มีความเชื่อมโยงกับภาวะน้ำตาลในเลือดสูงเรื้อรัง และภาวะการเผาผลาญที่เปลี่ยนแปลงของโรคเบาหวาน การควบคุมภาวะน้ำตาลในเลือดสูงอาจมีความสำคัญต่อการหายของแผล
วัตถุประสงค์
เพื่อประเมินผลของการควบคุมน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวดเมื่อเปรียบเทียบกับการควบคุมแบบเดิมต่อผลลัพธ์ของแผลที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 และชนิดที่ 2
วิธีการสืบค้น
ในเดือนธันวาคม 2015 เราได้ค้นหา: The Cochrane Wounds Specialised Register; The Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL) ( The Cochrane Library ); Ovid MEDLINE; Ovid MEDLINE (In-Process & Other Non-Indexed Citations); Ovid EMBASE; EBSCO CINAHL; Elsevier SCOPUS; ISI Web of Knowledge Web of Science; BioMed Central และ LILACS. เรายังได้ค้นหาข้อมูลการทดลองทางคลินิกที่เกี่ยวข้องจากแหล่งต่างๆ ด้วย ได้แก่ ฐานข้อมูลการทดลองทางคลินิก, ฐานข้อมูลการทดลองยา และแนวทางการรักษาเท้าในผู้ป่วยเบาหวานฉบับปัจจุบันทั้งของในประเทศและต่างประเทศ โดยค้นหาทั้งงานวิจัยที่ตีพิมพ์แล้ว, ที่ยังไม่ตีพิมพ์, ที่กำลังดำเนินการ และที่ยุติการทดลองไปแล้ว ไม่มีข้อจำกัดใดๆ เกี่ยวกับภาษา หรือวันที่ตีพิมพ์ หรือพื้นที่การศึกษา
เกณฑ์การคัดเลือก
การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม (RCTs) ทั้งที่เผยแพร่แล้ว ยังไม่เผยแพร่ และที่กำลังดำเนินการอยู่ ถูกพิจารณาให้อยู่ในการทบทวนนี้ หากเป็นการศึกษาผลของการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวดต่อผลลัพธ์ของแผลที่เท้าที่กำลังเป็นอยู่ในผู้ป่วยเบาหวาน การทดลองแบบ non-randomised และ quasi-randomised trials จะถูกคัดออกจากการวิเคราะห์นี้ การทดลองที่จะได้รับการพิจารณาคัดเลือกเข้าสู่การทบทวนวรรณกรรม ต้องมีคุณสมบัติดังนี้: 1) พยายามรักษาหรือควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและวัดการเปลี่ยนแปลงของตัวชี้วัดการควบคุมระดับน้ำตาล (เช่น HbA1c หรือระดับน้ำตาลในเลือดตอนอดอาหาร, เป็นแบบสุ่ม, ค่าเฉลี่ย, น้ำตาลในเลือดปลายนิ้ว หรือในปัสสาวะ) และ 2) มีการบันทึกข้อมูลว่าการรักษาดังกล่าวส่งผลต่อการหายของแผลที่เท้าอย่างไร มาตรการการรักษาเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดประกอบด้วย การให้ยาอินซูลินใต้ผิวหนัง, การให้ยาอินซูลินอย่างต่อเนื่อง, ยาต้านเบาหวานชนิดรับประทาน, การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต หรือการใช้มาตรการเหล่านี้ร่วมกัน เกณฑ์ในการแบ่งกลุ่มคือ กลุ่มที่ควบคุมระดับน้ำตาลอย่างเข้มงวด จะต้องมีเป้าหมายระดับน้ำตาลที่ตั้งไว้ต่ำกว่ากลุ่มที่ควบคุมตามมาตรฐานปกติ
การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล
ผู้ทบทวนวรรณกรรมทุกคนได้ประเมินบทความวิจัยที่ได้จากการสืบค้นอย่างเป็นอิสระต่อกัน โดยเปรียบเทียบกับเกณฑ์การคัดเลือก จากนั้น ผู้ทบทวนวรรณกรรม 2 คน ได้ตรวจสอบบทความฉบับเต็มและผลลัพธ์ของการลงทะเบียนการทดลองทั้งหมดที่มีความเป็นไปได้ อย่างเป็นอิสระ เพื่อพิจารณาคัดเข้าสู่การทบทวนวรรณกรรม
ผลการวิจัย
เราพบการทดลองที่เข้าเกณฑ์เพียงฉบับเดียวเท่านั้น แต่เนื่องจากการทดลองดังกล่าวยังไม่มีผลการศึกษาออกมา เราจึงไม่สามารถนำข้อมูลมาวิเคราะห์กลุ่มย่อยตามที่วางแผนไว้ได้ มีการค้นพบการศึกษาที่กำลังดำเนินการอยู่ 2 เรื่อง ซึ่งอาจให้ข้อมูลเพื่อการวิเคราะห์ในการปรับปรุงการทบทวนวรรณกรรมครั้งต่อไป ขณะนี้ยังไม่ทราบวันที่เสร็จสิ้นการทดลองเหล่านี้
ข้อสรุปของผู้วิจัย
การทบทวนวรรณกรรมฉบับปัจจุบันไม่พบการทดลองทางคลินิกแบบสุ่ม (randomised clinical trial) ที่ดำเนินการเสร็จสิ้นและมีผลลัพธ์แล้ว ดังนั้น เราจึงยังไม่สามารถสรุปได้ว่า การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวดเมื่อเปรียบเทียบกับการควบคุมตามแนวทางปกติ จะส่งผลดีหรือผลเสียต่อการรักษาแผลที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน อย่างไรก็ตาม หลักฐานก่อนหน้านี้เน้นย้ำถึงความเสี่ยงที่ลดลงของการตัดแขนขา (จากสาเหตุต่างๆ) ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวด ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าข้อสรุปนี้สามารถนำมาใช้กับผู้ที่มีแผลที่เท้าโดยเฉพาะได้หรือไม่ บทบาทที่แน่ชัดของการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเข้มงวดในการรักษาแผลที่เท้า ภายใต้การดูแลแบบสหสาขาวิชาชีพ (ร่วมกับการรักษาอื่น ๆ ที่มุ่งเป้าต่อแผลที่เท้า) ยังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาต่อไป
แปลโดย ผู้แปล แพทย์หญิงชุติมา ชุณหะวิจิตร วันที่ 20 มิถุนายน 2025
