ภาวะขาดน้ำคืออะไรและมีวิธีการรักษาอย่างไร

เด็กที่มีอาการท้องเสียเฉียบพลันหรือกระเพาะและลำไส้อักเสบที่มีภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรงจำเป็นต้องให้สารน้ำคืนทางหลอดเลือดดำ (เรียกว่าการแก้ไขทางหลอดเลือดดำ) สารละลายทางหลอดเลือดดำที่ใช้กันมากที่สุดเพื่อจุดประสงค์นี้เรียกว่า crystalloids ซึ่งเป็นสารละลายของเกลือแร่ (เช่น อิเล็กโทรไลต์ เช่น โซเดียม โพแทสเซียม หรือคลอไรด์) คริสตัลลอยด์ที่ใช้บ่อยที่สุดในการให้สารน้ำแก่เด็กคือน้ำเกลือ 0.9% ไม่ชัดเจนว่าสารน้ำชนิดนี้นี้เป็นการแทรกแซงที่ดีที่สุดสำหรับเด็กเหล่านี้หรือไม่ เนื่องจากเมื่อเปรียบเทียบกับของเหลวอื่นๆ ในโรคและอาการอื่นๆ การใช้น้ำเกลือ 0.9% เกี่ยวข้องกับการสร้างหรือทำให้ภาวะเป็นกรดในเลือดจากการเผาผลาญแย่ลง และเพิ่มระยะเวลาการพักรักษาตัวในโรงพยาบาล

ภาวะเลือดเป็นกรดจากการเผาผลาญคืออะไร

ภาวะ metabolic acidosis หมายถึงการลดลงของค่า pH ในเลือดต่ำที่เกิดจากโรคต่าง ๆ รวมถึงภาวะขาดน้ำ ค่า pH เป็นตัวชี้วัดว่าสารละลายที่เป็นกรด/เบส (เช่น น้ำหรือของเหลวในร่างกาย) เป็นอย่างไร การวัดระดับของภาวะเลือดเป็นกรดอีกอย่างหนึ่งคือระดับไบคาร์บอเนตในเลือด ไบคาร์บอเนตเป็นบัฟเฟอร์ของร่างกายที่ช่วยชดเชยค่า pH เมื่อเกิดภาวะ metabolic acidosis ยิ่งระดับไบคาร์บอเนตในซีรั่มต่ำลงเท่าใด ภาวะเลือดเป็นกรดก็จะยิ่งรุนแรงมากขึ้นเท่านั้น ภาวะเลือดเป็นกรดจากการเผาผลาญเป็นภาวะแทรกซ้อนทั่วไปของภาวะขาดน้ำ ซึ่งอาจทำให้อาเจียนและขัดขวางการรับประทานอาหารในเด็กที่ฟื้นตัวจากภาวะขาดน้ำ ซึ่งอาจเพิ่มระยะเวลาการพักรักษาตัวในโรงพยาบาล เมื่อภาวะเลือดเป็นกรดในระดับรุนแรง (pH ต่ำมาก) และไม่ได้รับการรักษา จะส่งผลต่อการทำงานของร่างกายในการเผาผลาญ ความกลัวอีกอย่างของการใช้น้ำเกลือ 0.9% คือการเพิ่มความเสี่ยงของภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ (ระดับโพแทสเซียมในเลือดต่ำ) ซึ่งมักส่งผลต่อเด็กที่ขาดน้ำ ภาวะโพแทสเซียมต่ำอาจขัดขวางความสามารถของเด็กในการรับของเหลวทางช่องปากและการให้อาหาร รวมถึงภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ เนื่องจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงและการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหารลดลง

อะไรที่ยังไม่ทราบเกี่ยวกับการรักษาอาการขาดน้ำอย่างรุนแรงในเด็กที่มีอาการท้องเสีย

ทางเลือกแทนสารละลายน้ำเกลือ 0.9% คือสิ่งที่เรียกว่า สารละลายสมดุล ซึ่งหมายถึงของเหลวที่ให้ทางหลอดเลือดดำที่มีส่วนประกอบของอิเล็กโทรไลต์ใกล้เคียงกับพลาสมาของมนุษย์ (ส่วนประกอบของเลือด) เมื่อเปรียบเทียบกับน้ำเกลือ 0.9% ซึ่งมีเฉพาะโซเดียมและคลอไรด์ สารละลายที่สมดุลจะมีองค์ประกอบของอิเล็กโทรไลต์ (โซเดียม โพแทสเซียม และคลอไรด์) คล้ายกับองค์ประกอบของพลาสมาของมนุษย์ รวมถึงแคทไอออนเพิ่มเติม (แคลเซียม โพแทสเซียม หรือแมกนีเซียม) และแอนไอออน เช่น แลคเตต อะซีเตต หรือกลูโคเนต องค์ประกอบที่คล้ายกับพลาสมาของมนุษย์นั้นคาดว่าจะมีประโยชน์ในการให้สารน้ำทดแทนมากกว่าน้ำเกลือ 0.9% แบบดั้งเดิม Cochrane Review นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจสอบว่าการให้น้ำแก่เด็กที่ขาดน้ำด้วยสารละลายที่สมดุลนั้นให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าเมื่อเทียบกับน้ำเกลือ 0.9% หรือไม่

เราต้องการค้นหาอะไร

เราต้องการทราบว่ามีความแตกต่างหรือไม่ระหว่างการให้น้ำในเด็กที่มีภาวะขาดน้ำรุนแรงเนื่องจากอาการท้องร่วงด้วยน้ำเกลือ 0.9% กับการให้สารละลายที่สมดุล

เราทำอะไร

เราค้นหาฐานข้อมูลทางการแพทย์และพบการศึกษา 5 ฉบับที่ประเมินเด็ก 465 คน การศึกษาเหล่านี้สุ่มเปรียบเทียบสารละลายที่สมดุล (Ringer's lactate หรือ Plasma-Lyte) กับน้ำเกลือ 0.9% สำหรับเด็กที่มีภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรงและมีอาการท้องร่วงเฉียบพลัน การศึกษาดำเนินการในอินเดีย ปากีสถาน สหรัฐอเมริกา และแคนาดา

เราพบอะไร

ในเด็กที่มีอาการท้องเสียและมีภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง การให้น้ำทดแทนด้วยสารละลายที่สมดุลน่าจะส่งผลให้เวลาที่เด็กอยู่ในโรงพยาบาลลดลงเล็กน้อย ในขณะที่เราไม่มั่นใจมากนักเกี่ยวกับผลกระทบต่อการเสียชีวิตระหว่างการรักษาตัวในโรงพยาบาล เมื่อเทียบกับการให้น้ำทดแทนด้วยน้ำเกลือ 0.9%

สารละลายที่สมดุลอาจทำให้ค่า pH ในเลือดและระดับไบคาร์บอเนตเพิ่มขึ้นหลังการแก้ไข ซึ่งอาจบ่งชี้ว่าภาวะ metabolic acidosis ดีขึ้นเร็วขึ้น อย่างไรก็ตาม สารละลายที่สมดุลไม่ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงความต้องการของเหลวทางเส้นเลือดเพิ่มเติมหลังจากการแก้ไขเบื้องต้น ปริมาตรของของเหลวที่ให้ และในการเปลี่ยนแปลงโดยเฉลี่ยของระดับอิเล็กโทรไลต์และครีเอตินิน (ของเสียที่มาจากกล้ามเนื้อ)

นอกจากนี้ ในแง่ของผลข้างเคียง การให้สารน้ำที่สมดุลน่าจะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำหลังจากการแก้ไขทางหลอดเลือดดำ (นั่นคือ เด็กที่มีค่าโพแทสเซียมในเลือดต่ำน้อยลง) หลังจากการแก้ไขทางหลอดเลือดดำ และอาจไม่มีความแตกต่างในอุบัติการณ์ของภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ (ระดับโซเดียมในเลือดต่ำ) เมื่อเทียบกับน้ำเกลือ 0.9%

ผลลัพธ์ของเราใช้ได้กับ Ringer's lactate เป็นส่วนใหญ่ เนื่องจากหลักฐานส่วนใหญ่มาจากการศึกษาเปรียบเทียบน้ำเกลือ 0.9% กับสารละลายนี้ หลักฐานเกี่ยวกับ Plasma-Lyte (สารละลายที่สมดุลอื่น) นั้นหายากและควรมีการศึกษาเพิ่มเติม

ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร

หลักฐานเปรียบเทียบน้ำเกลือ 0.9% กับสารละลายที่สมดุลนั้นหายาก การศึกษาที่มีอยู่ประเมินจำนวนเด็กที่น้อยมากและเป็นไปได้ว่าผู้ที่เกี่ยวข้องในการศึกษาทราบว่าเด็กได้รับการรักษาแบบใด ซึ่งทำให้เราไม่มั่นใจในผลลัพธ์

หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน

การทบทวนนี้สรุปหลักฐานได้ถึง 4 พฤษภาคม 2022