การผ่าตัดผ่านกล้องสำหรับรักษาอาการปวดและภาวะมีบุตรยากที่เกี่ยวข้องกับภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ที่มาและความสำคัญของปัญหา

ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คือ การปรากฏของเนื้อเยื่อที่ปกติแล้วจะอยู่ที่โพรงมดลูกแต่กลับไปอยู่ในบริเวณอื่นที่ไม่ใช่โพรงมดลูก เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ (ท่อที่เชื่อมระหว่างรังไข่และมดลูก) และอุ้งเชิงกราน อาจทำให้เกิดความเจ็บปวด ภาวะมีบุตรยาก และอาการอื่น ๆ ซึ่งทำให้คุณภาพชีวิตแย่ลง ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีวิธีการรักษาหลายวิธี หนึ่งในนั้นคือการผ่าตัดแบบส่องกล้อง เพื่อกำจัดรอยโรคที่มองเห็นได้ของ ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ผู้ทบทวนวรรณกรรม ได้ประเมินหลักฐานที่ใช้การผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อรักษาอาการปวดและภาวะมีบุตรยากในสตรีที่มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เทคนิคการผ่าตัดแบบส่องกล้องรวมถึงการทำลายรอยโรค (เช่นการเผาไหม้) และการตัดออก ซึ่งเป็นการตัดรอยโรคออก

ลักษณะของการศึกษา

เรารวบรวมการศึกษาเชิงทดลองได้ 14 การศึกษา (โดยมีผู้เข้าร่วมการศึกษาจำนวน 1563 คน ) การศึกษาดำเนินการในประเทศออสเตรเลีย แคนาดา อียิปต์ ฝรั่งเศสอิตาลี อิหร่าน และสหราชอาณาจักร การเปรียบเทียบที่พบมากที่สุด คือ การผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อไปทำลายหรือตัดเนื้อเยื่อ เปรียบเทียบกับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัย การศึกษาเพียง 6 จากทั้งหมด 14 การศึกษา ที่รายงานแหล่งของเงินทุน หลักฐานที่มีอยู่เป็นปัจจุบันจนถึงเดือนเมษายน 2020

ผลลัพธ์หลัก

เราไม่แน่ใจว่าการผ่าตัดผ่านกล้องจะช่วยลดอาการเจ็บปวดโดยรวมได้หรือไม่เมื่อเทียบกับการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเท่านั้น น่าเสียดายที่ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการเกิดมีชีพของทารก อย่างไรก็ตามเราพบว่าการผ่าตัดผ่านกล้องอาจเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์ภายในมดลูก เมื่อเทียบกับการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเท่านั้น เราไม่แน่ใจว่า การผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อตัดรอยโรคออกจะมีประสิทธิภาพมากกว่า การทำลายเยื่อบุโพรงมดลูกเพื่อบรรเทาอาการปวดหรือไม่ แม้ว่าผลลัพธ์นี้จะมาจากการศึกษาเพียงการศึกษาเดียวก็ตาม ไม่มีหลักฐานเพียงพอเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่จะช่วยให้ได้ข้อสรุปเกี่ยวกับความปลอดภัย

คุณภาพของหลักฐาน

คุณภาพของหลักฐานอยู่ในระดับปานกลางถึงต่ำมากโดยคำนึงถึงประสิทธิผลของการผ่าตัดผ่านกล้อง จำเป็นต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมในด้านนี้ และการศึกษาเหล่านี้ควรนำเสนอผลลัพธ์ที่เฉพาะเจาะจงสำหรับการรักษาภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (เช่น ชุดของผลลัพธ์หลัก (core outcome set) ที่พัฒนาโดยผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพ นักวิจัย และสตรีที่เป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่) และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์

ข้อสรุปของผู้วิจัย: 

เรายังไม่แน่ใจว่า เมื่อเทียบระหว่าง การส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเท่านั้น กับ การผ่าตัดผ่านกล้อง จะช่วยลดความเจ็บปวดโดยรวมจากการเป็น endometriosis ในระดับเล็กน้อยถึงรุนแรง ไม่มีการรายงานข้อมูลเกี่ยวกับการเกิดมีชีพของทารก มีหลักฐานคุณภาพปานกลางแสดงว่าการผ่าตัดผ่านกล้องช่วยเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์ในมดลูกที่ยืนยันได้โดยอัลตราซาวนด์เมื่อเทียบกับการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเท่านั้น ไม่พบการศึกษาที่ประเมินผลของการเกิดมีชีพของทารกสำหรับการเปรียบเทียบใด ๆ จำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมเพื่อพิจารณาการจัดการชนิดย่อยต่างๆ ของ endometriosis และเปรียบเทียบการแทรกแซงแบบส่องกล้องกับวิถีชีวิตและการแทรกแซงทางการแพทย์ ไม่มีหลักฐานเพียงพอเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นที่จะทำให้มีข้อสรุปเกี่ยวกับเรื่องความปลอดภัย

อ่านบทคัดย่อฉบับเต็ม
บทนำ: 

ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) มีความสัมพันธ์ต่ออาการปวดและภาวะมีบุตรยาก การรักษาด้วยการผ่าตัดมีเป้าหมายเพื่อกำจัดรอยโรคที่มองเห็นได้ของ endometriosis และฟื้นฟูลักษณะทางกายวิภาคให้กลับมาเป็นเช่นเดิม

วัตถุประสงค์: 

เพื่อประเมินประสิทธิผลและความปลอดภัยของการผ่าตัดผ่านกล้องในการรักษาอาการปวดและภาวะมีบุตรยากซึ่งมีสาเหตุจากภาวะ endometriosis

วิธีการสืบค้น: 

การทบทวนวรรณกรรมนี้ใช้กลยุทธ์การสืบค้นที่พัฒนาโดย Cochrane Gynecology and Fertility Group ซึ่งรวมถึงการค้นหางานวิจัยที่ลงทะเบียนไว้ในฐานข้อมูลเฉพาะทางนรีเวชวิทยาและการเจริญพันธุ์ของ Cochrane Gynecology and Fertility Group, CENTRAL, MEDLINE, Embase, PsycINFO, CINAHL, รายการอ้างอิงสำหรับการทดลองที่เกี่ยวข้องและการลงทะเบียนการทดลองตั้งแต่เริ่มต้นจนถึงเดือนเมษายน 2020

เกณฑ์การคัดเลือก: 

เราเลือกการทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มเปรียบเทียบ (RCTs) ซึ่งเปรียบเทียบประสิทธิภาพและความปลอดภัยของการผ่าตัดผ่านกล้อง กับ วิธีการแทรกแซงอื่น ๆ ที่ทำผ่านการส่องกล้องหรือใช้หุ่นยนต การรักษาแบบองค์รวมหรือการรักษาทางการแพทย์ หรือการส่องกล้องตรวจเพื่อการวินิจฉัยเท่านั้น

การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล: 

ผู้ทบทวรวรรณกรรมสองคนได้ทำการคัดเลือกการศึกษา ประเมินคุณภาพการศึกษา และการคัดลอกข้อมูลที่เกี่ยวข้องโดยอิสระต่อกัน หากมีข้อโต้แย้งระหว่างผู้ทบทวนวรรณกรรมสองคนข้อโต้แย้งดังกล่าวจะได้รับข้อสรุปจากผู้ทบทวนวรรณกรรมคนที่สาม เรารวบรวมข้อมูลสำหรับชุดผลลัพธ์หลักที่กำหนดไว้สำหรับภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ผลลัพธ์หลัก ได้แก่ ความเจ็บปวดโดยรวม และการเกิดมีชีพของทารก เราประเมินคุณภาพของหลักฐานที่ได้โดยวิธีการของ GRADE

ผลการวิจัย: 

เรารวบรวมการศึกษาเชิงทดลองได้ 14 การศึกษา มีจำนวนผู้หญิงทั้งหมด 1563 คนที่เป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ พบการศึกษาเชิงทดลองจำนวน 4 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายหรือตัดรอยโรคออกให้ได้มากที่สุดเมื่อ กับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัยเพียงอย่างเดียว มี 2 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและตัดรอยโรคออให้ได้มากที่สุด กับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัยเพียงอย่างเดียว มี 1 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายหรือตัดรอยโรคออก กับ การผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายหรือตัดรอยร่วมกับการยกมดลูก มี 2 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายและตัดเส้นประสาทมดลูก กับ การส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเพียงอย่างเดียว มี 1 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลาย กับ การส่องกล้องตรวจวินิจฉัยและให้ gonadotropin-releasing hormone (GnRH) analogues มี 2 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลาย กับ การผ่าตัดผ่านกล้องและตัดรอยโรคออก มี 1 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายหรือตัดรอยโรคออกด้วย helium thermal coagulator กับ การผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลายหรือตัดรอยโรคออกด้วย electrodiathermy มี 1 การศึกษา เปรียบเทียบการผ่าตัดผ่านกล้องที่พยายามอนุรักษ์ภาวะเจริญพันธุ์ของผู้ป่วย กับ การผ่าตัดลำไส้ใหญ่และทวารหนักแบบส่องกล้องของ endometriosis ที่แทรกเข้าไปในทวารหนัก ข้อจำกัดทั่วไปในการศึกษาเชิงทดลองที่พบ คือ ขาดการอธิบายที่ชัดเจนในขั้นตอนการปกปิด ความล้มเหลวในการอธิบายวิธีการสุ่มตัวอย่างและการจัดผู้เข้าร่วมการศึกษาเข้ากลุ่มโดยสุ่มอย่างปกปิด และการรายงานข้อมูลผลลัพธ์ที่ไม่ดี

การรักษาด้วยการส่องกล้อง เทียบกับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัย

เราไม่มั่นใจต่อผลของการรักษาด้วยการส่องกล้องต่อคะแนนความเจ็บปวดในภาพรวมเมื่อเทียบกับการส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัยในช่วงหกเดือน (mean difference (MD) 0.90, 95% confidence interval (CI) 0.31 ถึง 1.49; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 16 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) และที่ 12 เดือน (MD 1.65, 95% CI 1.11 ถึง 2.19; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 16 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) โดยที่ค่าบวก หมายถึง การบรรเทาอาการปวด (ยิ่งคะแนนสูงก็ยิ่งบรรเทาอาการปวดได้มากขึ้น) และค่าลบ สะท้อนถึงความเจ็บปวดที่เพิ่มขึ้น (คะแนนยิ่งต่ำความเจ็บปวดก็ยิ่งเพิ่มขึ้น) ไม่มีการศึกษาใดเลยที่ประเมินผลลัพธ์การเกิดมีชีพของทารก

เราไม่มั่นใจต่อผลของการรักษาด้วยการส่องกล้องต่อคุณภาพชีวิต เมื่อเทียบกับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัยเท่านั้น: ค่าดัชนี EuroQol-5D ที่หกเดือน (MD 0.03, 95% CI –0.12 ถึง 0.18; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 39 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ), ผลการประเมินองค์ประกอบสุขภาพจิตจากแบบประเมิน 12-item Short Form (SF-12) (MD 2.30, 95% CI –4.50 ถึง 9.10; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 39 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) และผลการประเมินองค์ประกอบด้านสุขภาพร่างกายจากแบบประเมิน SF-12 (MD 2.70, 95% CI –2.90 ถึง 8.30; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 39 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) การรักษาด้วยการส่องกล้องอาจช่วยเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์ในมดลูกได้เมื่อเทียบกับการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยเท่านั้น (odds ratio (OR) 1.89, 95% CI 1.25 ถึง 2.86; 3 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 528 คน; I 2 = 0%; หลักฐานคุณภาพปานกลาง) เราไม่แน่ใจว่าผลของการรักษาด้วยการส่องกล้อง เมื่อเทียบกับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัยการตั้งครรภ์นอกมดลูก (MD 1.18, 95% CI 0.10 ถึง 13.48; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 100 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) และการแท้ง (MD 0.94, 95% CI 0.35 ถึง 2.54; 2 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 112 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) มีการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์อย่างจำกัด ไม่มีการรายงานผลลัพธ์ในการต้องเปลี่ยนวิธีการผ่าตัดเป็นแบบ laparotomy ในทั้งสองกลุ่ม (1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 341 คน )

การผ่าตัดผ่านกล้องและการตัดกระแสประสาทมดลูก เทียบกับ การส่องกล้องเพื่อตรวจวินิจฉัย

เราไม่แน่ใจถึงผลของการผ่าตัดผ่านกล้องและการตัดเส้นประสาทมดลูกต่อเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (โดยเฉพาะการบาดเจ็บของหลอดเลือด) เมื่อเทียบกับการส่องกล้องตรวจวินิจฉัยอย่างเดียว (OR 0.33, 95% CI 0.01 ถึง 8.32; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 141 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำ) ไม่มีการศึกษาใดที่พิจารณาถึงคะแนนความเจ็บปวดในภาพรวม (ที่ 6 และ 12 เดือน) รวมถึงผลลัพธ์การเกิดมีชีพของทารก คุณภาพชีวิต การตั้งครรภ์ในมดลูกทีได้รับการยืนยันโดยอัลตราซาวนด์ การตั้งครรภ์นอกมดลูกและการแท้งบุตร

การผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลาย เทียบกับ การผ่าตัดผ่านกล้องและตัดรอยโรคออก

มีหลักฐานไม่เพียงพอที่จะระบุว่าความเจ็บปวดโดยรวมมีความแตกต่างกันหรือไม่โดยวัดที่ 12 เดือน สำหรับการผ่าตัดผ่านกล้องและจี้ทำลาย เทียบกับ การผ่าตัดผ่านกล้องและตัดรอยโรคออก (MD 0.00, 95% CI –1.22 ถึง 1.22; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 103 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) ไม่มีการศึกษาใดที่พิจารณาถึงผลลัพธ์คะแนนความเจ็บปวดโดยรวมในช่วงหกเดือน การคลอดที่มีชีวิต คุณภาพชีวิต การตั้งครรภ์ในมดลูกที่ได้รับการยืนยันโดยอัลตราซาวนด์ การตั้งครรภ์นอกมดลูก การแท้งบุตรและเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์

Helium thermal coagulator เทียบกับ electrodiathermy

เราไม่แน่ใจว่า helium thermal coagulator เมื่อเทียบกับ electrodiathermy ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตจากการประเมินด้วยแบบประเมิน 30-item Endometriosis Health Profile (EHP-30) ที่เก้าเดือน โดยมีรายละเอียดดังนี้: ความเจ็บปวด (MD 6.68, 95% CI –3.07 ถึง 16.43; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 119 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) การควบคุมและการไร้อำนาจ (MD 4.79, 95% CI –6.92 ถึง 16.50; 1 การศึกษา, 119 ผู้เข้าร่วม; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก), สุขภาวะทางอารมณ์ (MD 6.17, 95% CI - 3.95 ถึง 16.29; 1 RCT, 119 ผู้เข้าร่วม; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) และการสนับสนุนทางสังคม (MD 5.62, 95% CI –6.21 ถึง 17.45; 1 การศึกษา, ผู้เข้าร่วม 119 คน; หลักฐานคุณภาพต่ำมาก) ไม่มีการรายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ไม่มีการศึกษาใดที่พิจารณาถึงผลลัพธ์คะแนนความเจ็บปวดโดยรวม (ที่ 6 และ 12 เดือน) การคลอดที่มีชีวิต การตั้งครรภ์ในมดลูกทีได้รับการยืนยันโดยอัลตราซาวด์ การตั้งครรภ์นอกมดลูกและการแท้งบุตร

บันทึกการแปล: 

ผู้แปล พญ.วิลาสินี หน่อแก้ว ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วันที่ 21 พฤศจิกายน 2020

Tools
Information