Najważniejsze informacje

Sposoby łagodzenia ostrego bólu odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i środki zwiotczające mięśnie mogą przynieść niewielkie korzyści w zakresie zmniejszenia natężenia bólu, a miorelaksanty mogą powodować działania niepożądane. Paracetamol nie wpływał na natężenie bólu, ani na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Zwalczanie przewlekłego bólu krzyża

• Opioidy mogą zmniejszyć natężenie bólu, ale ich stosowaniu mogą towarzyszyć efekty uboczne. NLPZ mogą zmniejszać natężenie bólu bez niepożądanych skutków, a leki przeciwdepresyjne (LPP) mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na natężenie bólu.

• Lekarze powinni omówić możliwość niewielkiego wpływu na natężenie bólu oraz zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych podczas rozważania różnych leków stosowanych w leczeniu bólu krzyża. Sponsorzy i badacze powinni priorytetowo traktować dobór leków, które zapewniają klinicznie istotne korzyści u pacjentów z bólem krzyża.

Co to jest ból krzyża i jak się go leczy?

Ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego (ang. low back pain, LBP; tzw. ból krzyża) jest powszechnym i wyniszczającym schorzeniem. W większości przypadków nie można jednoznacznie określić przyczyny lub przyczyn tego bólu i określa się go jako „nieswoisty”. Lekarze powszechnie przepisują leki w celu leczenia LBP. Dostępnych jest wiele rodzajów i klas leków, na przykład opioidowe leki przeciwbólowe, niesteroidowe przeciwzapalne (NLPZ) i paracetamol. Przy tak wielu opcjach leczenia istnieje potrzeba określenia, które z nich są najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy podsumować dane naukowe z przeglądów Cochrane dotyczące najskuteczniejszych i najbezpieczniejszych leków dla dorosłych z nieswoistym LBP.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy wszystkie systematyczne przeglądy Cochrane, w których oceniano korzyści i szkody wynikające ze stosowania leków u dorosłych z nieswoistym LBP, aby stworzyć przegląd danych naukowych Cochrane.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 7 przeglądów (które obejmowały 103 badania z udziałem 22 238 osób). 5 z nich oceniono jako przeglądy wysokiej jakości. Uwzględnione przeglądy zawierały dane dotyczące 6 różnych leków lub klas leków: paracetamolu, NLPZ (np. ibruprofenu), leków zwiotczających mięśnie (np. cyklobenzapryny), benzodiazepin (np. diazepamu), opioidów (np. tapentadolu) i LPP (np. paroksetyny). 5 przeglądów obejmowało uczestników zgłaszających LBP trwający ≥6 tygodni. Jakość danych naukowych była zróżnicowana – od bardzo niskiej do wysokiej.

W przypadku osób z ostrym LBP stwierdzono, że NLPZ i leki rozluźniające mięśnie mogą zmniejszyć natężenie bólu w krótkim okresie czasu (≤3 miesięcy od podjęcia terapii). Jednak stosowanie środków zwiotczających mięśnie może wiązać się z efektami ubocznymi. Paracetamol nie wpływał na natężenie bólu, ani nie wywoływał skutków ubocznych. W żadnym przeglądzie nie analizowano opioidów oraz LPP. W przypadku przewlekłego bólu krzyża stwierdzono, że przyjmowanie opioidów może złagodzić ból w krótkim okresie czasu, ale również możliwe jest, że będą towarzyszyć temu efekty uboczne, takie jak nudności, ból lub zawroty głowy, zaparcie. NLPZ mogą zmniejszać natężenie bólu w średnim okresie czasu (>3 miesięcy i ≤12 miesięcy po zastosowaniu interwencji), bez występowania niepożądanych skutków. Stosowanie LPP nie wpływało na przewlekły ból krzyża, natomiast w żadnym z przeglądów nie analizowano wpływu paracetamolu na tę dolegliwość.

Zastrzeżenia wobec prezentowanych danych naukowych

Wiarygodność danych została obniżona z powodu umiarkowanej i niskiej jakości dwóch przeglądów, a dodatkowo 6 analiz zostało opublikowanych ponad 5 lat temu. Istnieje potrzeba aktualizacji wspomnianych przeglądów Cochrane zgodnie z zalecanymi wytycznymi.

W przypadku ostrego LBP mamy co najmniej umiarkowaną pewność co do wpływu paracetamolu, NLPZ i leków zwiotczających mięśnie na krótkotrwały ból i funkcjonowanie. W przypadku innych punktów czasowych i innych leków (np. opioidów, LPP) nie dysponujemy danymi naukowymi, na podstawie których można by podejmować decyzje dotyczące leczenia.

W przypadku przewlekłego LBP mamy co najmniej umiarkowaną pewność co do wpływu paracetamolu i opioidów na krótkotrwały ból i funkcjonowanie, ale mniejszą pewność co do wpływu innych leków (np. NLPZ, LPP, zwiotczających mięśnie i benzodiazepin). Czynniki, które zmniejszyły zaufanie do wyników, obejmowały: wady w sposobie projektowania badań (pacjenci nie byli przydzielani do leczenia losowo, przydział do leczenia nie był ukryty, pacjenci nie stosowali się do przepisanego leczenia), brak wystarczającej liczby badań lub uczestników, aby mieć pewność co do wyników, oraz różnice między dostarczaniem leczenia.

Definicja i raportowanie działań niepożądanych dla każdego leku w ramach każdego przeglądu były ograniczone, co utrudniało ocenę bezpieczeństwa każdej interwencji farmakologicznej. Nadal istnieją wyraźne luki w danych naukowych dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków w bólu krzyża.

Aktualność przedstawionych danych naukowych

Dane naukowe są aktualne do czerwca 2021 r.