Wprowadzenie

POChP to przewlekła choroba płuc, która skutkuje zwężeniem dróg oddechowych. Zaostrzenia POChP to epizody pogorszenia objawów u osób, u których rozpoznano tę chorobę. Uważa się, że siarczan magnezu może rozszerzać drogi oddechowe, ułatwiając oddychanie. Można go podawać w formie wlewu dożylnego (kroplówki) lub inhalacji (za pomocą urządzenia zwanego nebulizatorem). W niektórych badaniach wykazano, że u chorych z zaostrzeniem POChP pomocne może być włączenie go jako dodatku do standardowego leczenia. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, czy stosowanie siarczanu magnezu przyniosło lepsze czy gorsze rezultaty od stosowania innych alternatyw, takich jak standardowe leczenie lub placebo. Placebo to wlew dożylny lub inhalacja soli fizjologicznej (słonej wody) za pomocą nebulizatora.  

Charakterystyka badań

Uwzględniliśmy 11 badań z udziałem 762 chorych z zaostrzeniem POChP. Badania te zostały sfinansowane przez lokalne władze odpowiedzialne za ochronę zdrowia, badaczy oraz uniwersytety, na których pracują. Zazwyczaj ani uczestnicy, ani osoby przeprowadzające badanie nie wiedziały, jakiemu leczeniu poddawani są uczestnicy; w przypadku jednego z badań osoby przeprowadzające badanie wiedziały, jakiemu leczeniu poddawani są uczestnicy. Badania przeprowadzono w jednym lub dwóch ośrodkach w wielu krajach w latach 2004–2018. Wiek uczestników wynosił średnio od 62 do 76 lat. W 7 badaniach siarczan magnezu podawano we wlewie dożylnym, w 3 badaniach za pomocą inhalacji, a w 1 badaniu oceniano obie te metody. Dane naukowe ujęte w niniejszym przeglądzie są aktualne do 2 sierpnia 2021 roku. 

Najważniejsze wyniki

Osoby, które otrzymały siarczan magnezu we wlewie dożylnym mogą być rzadziej przyjmowane do szpitala z oddziału ratunkowego. Należałoby leczyć siarczanem magnezu we wlewie dożylnym 7 osób z zaostrzeniem POChP, żeby zapobiec 1 dodatkowej hospitalizacji. Różnica pod względem ryzyka wspomagania oddychania bez intubacji (umieszczenia rurki w tchawicy w celu ułatwienia oddychania) była niewielka lub żadna. Żaden z uczestników nie wymagał wspomagania oddychania z zastosowaniem intubacji. W uwzględnionych badaniach nie raportowano przyjęć na oddział intensywnej terapii i zgonów. Tylko w jednym badaniu raportowano poważne działania niepożądane, jednak żaden z uczestników ich nie doświadczył. Stosowanie siarczanu magnezu we wlewie dożylnym może skrócić czas pobytu w szpitalu i złagodzić duszność. Nie mieliśmy jednak jasności co do jego wpływu na wydolność płuc, stężenie tlenu we krwi lub działania niepożądane. 

Inhalacja siarczanu magnezu (za pomocą nebulizatora) miała niewielki lub żaden wpływ na ryzyko przyjęcia do szpitala lub konieczność zastosowania wspomagania oddychania (z intubacją lub bez niej) w porównaniu z placebo. Nebulizacja siarczanu magnezu może zmniejszyć liczbę przyjęć na oddział intensywnej terapii oraz przyczynić się do złagodzenia duszności. Nie jesteśmy jednak pewni tych wyników ze względu na małą liczbę uczestników i ograniczenia badania. Nie stwierdzono różnicy pod względem czasu pobytu w szpitalu, wydolności płuc czy saturacji. Nie raportowano poważnych działań niepożądanych. Dane dotyczące działań niepożądanych nie są dostępne. W jednym z badań odnotowano jeden zgon w grupie placebo, jednak nie jesteśmy w stanie wyciągnąć żadnych wniosków, ponieważ w badaniu wzięło udział bardzo niewielu uczestników.

Tylko w jednym badaniu porównano łączne stosowanie inhalacji i wlewu siarczanu magnezu z łącznym stosowaniem inhalacji bromku ipratropium i wlewu dożylnego placebo. Nie udało nam się zidentyfikować żadnych różnic pod względem efektów tych metod leczenia.

Ograniczenia danych naukowych

Stosowanie siarczanu magnezu we wlewie dożylnym, w porównaniu z placebo, może zmniejszyć liczbę przyjęć do szpitala, skrócić czas pobytu w szpitalu i złagodzić duszność. Ze względu na to, że badania były małe, jesteśmy bardzo niepewni wyników dotyczących wpływu na konieczność wspomagania oddychania, wydolność płuc czy stężenie tlenu we krwi. Nie mamy wystarczająco dużo informacji, aby ocenić jakikolwiek wpływ na ryzyko poważnych działań niepożądanych lub zgonu. Efekty inhalacji siarczanu magnezu w porównaniu z placebo lub siarczanu magnezu w porównaniu z bromkiem ipratropium są nieznane. 

Podanie siarczanu magnezu we wlewie dożylnym może być przydatne jako uzupełnienie leczenia u chorych z zaostrzeniem POChP. Nie jesteśmy jednak w stanie wyciągnąć wniosków na temat tego, czy inhalacja siarczanu magnezu jest skuteczna u chorych z zaostrzeniem POChP.