Pytanie badawcze

Czy interwencje z udziałem rodziców wpływają na poprawę komunikacji i rozwój mowy u małych dzieci z zespołem Downa?

Wprowadzenie

Rozwój mowy jest procesem szczególnie trudnym dla małych dzieci z zespołem Downa. Interakcje opiekunów z dziećmi wpływają na rozwój mowy, dlatego niejednokrotnie klinicyści szkolą rodziców, aby ci mogli stymulować rozwój umiejętności językowych i komunikacyjnych swoich dzieci.

Charakterystyka badań

Dane naukowe są aktualne do stycznia 2018 roku.

Odnaleziono trzy badania z udziałem 45 dzieci w wieku od 29 miesięcy do 6 lat. Dwa z nich były randomizowanymi badaniami klinicznymi: to badania eksperymentalne, w których dzieci były przydzielone do grupy badanej (tj. z udziałem rodziców) i kontrolnej (leczenie zwykłe, za pośrednictwem lekarza lub łączone z udziałem także rodziców) przy zastosowaniu metody losowej, takiej jak generowana komputerowo lista losowych liczb. W jednym badaniu raportowano, że randomizacja się odbyła, jednak nie precyzowano w jaki sposób.

W dwóch badaniach interwencję z udziałem rodziców porównywano ze zwykłym leczeniem. W pierwszym z nich interwencji trwała 13 tygodni, a rodzice w grupie badanej uczestniczyli w dziewięciu tygodniowych sesjach grupowych i czterech indywidualnych sesjach odbywających się w domu. Całkowity czas interwencji wynosił około 26,5 godzin. Drugie badanie trwało sześć miesięcy, a rodzice otrzymywali cotygodniowe, trwające od 1,5 do 2 godzin zindywidualizowane sesje rodzic-dziecko, które odbywały się w warunkach klinicznych lub w domu. Całkowity czas interwencji wynosił około 48 godzin. W trzecim badaniu interwencję z udziałem rodzica i klinicysty porównano z interwencją, w której brał udział tylko lekarz. W tym badaniu rodzice z grupy interwencyjnej wzięli udział w interaktywnych warsztatach trwających 2-3 godziny oraz 3 zindywidualizowanych sesjach (dwie sesje kliniczne i jedna domowa) odbywających się co tydzień przez 12 tygodni. Grupa kontrolna uczestniczyła w analogicznych zindywidualizowanych sesjach, ale prowadzonych przez klinicystę (tj. bez obecności rodzica). Całkowity czas interwencji wynosił w przybliżeniu 19 godzin.

Jedno z badań zostało sfinansowane z grantu fundacji Szpital dla Chorych Dzieci (Toronto, Ontario, Kanada). Kolejne badanie otrzymało częściowe dofinansowanie z Narodowego Instytutu Zdrowia Dziecka i Rozwoju Społecznego oraz Departamentu Edukacji w USA. W ostatnim badaniu nie określono źródeł finansowania.

Główne wyniki

Dwa z trzech badań nie wykazały różnic w zdolnościach językowych dzieci po szkoleniu z udziałem rodziców. Jednak w tych samych badaniach stwierdzono, że dzieci w grupie interwencyjnej wykorzystywały po jej zakończeniu większą liczbę specjalnie ukierunkowanych słów; efekt ten nie został utrzymany 12 miesięcy później. W badaniu, które oferowało rodzicom najwięcej interwencji, odnotowano wzrost ogólnych wskaźników w zakresie zdolności językowych u dzieci w grupie badanej. W jednym z badań nie stwierdzono w żadnej grupie jakichkolwiek zmian w poziomie stresu u rodzica bezpośrednio po lub do 12 miesięcy po zakończeniu leczenia. We wszystkich trzech badaniach bezpośrednio po zakończeniu interwencji odnotowano zmiany w sposobie komunikacji i interakcji rodziców z ich dziećmi, a większość zmian została utrzymana w grupie interwencyjnej 12 miesięcy później. W jednym badaniu wykazano wzrost umiejętności społecznych u dzieci, które otrzymały interwencję. W żadnym z badań po zakończeniu interwencji nie stwierdzono zubożenia języka w żadnej grupie.

Jakość danych naukowych

Jakość danych naukowych w ramach tego przeglądu oceniono jako bardzo niską ponieważ tylko trzy badania spełniały kryteria włączenia, ale wszystkie cechowały się małą liczebnością grup i poważnymi ograniczeniami metodologicznymi. Obecnie brak jest wystarczających danych, aby określić wpływ interwencji z udziałem rodzica na poprawę komunikacji i rozwój mowy u małych dzieci z zespołem Downa.