Najważniejsze informacje

– Nie mamy pewności co do korzyści i zagrożeń związanych z chirurgią rekonstrukcyjną (zwaną czasem chirurgią plastyczną) w leczeniu odleżyn.

– Znaleźliśmy jedno małe badanie (obejmujące 20 uczestników), w którym oceniano stosowanie chirurgii rekonstrukcyjnej w leczeniu głębokich, trudno gojących się odleżyn, jednak nie byliśmy w stanie wyciągnąć żadnych wniosków z przedstawionych wyników.

– Potrzebne są większe, dobrze zaprojektowane badania w celu zbadania tego priorytetowego obszaru.

Co to są odleżyny?

Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanek, powstające najczęściej u osób pozostających przez długi czas w jednej pozycji. Kiedy określone części ciała doznają ciągłego ucisku z zewnątrz, przepływ krwi w skórze i niżej położonych tkankach jest ograniczony. Może to doprowadzić do ich uszkodzenia, zwłaszcza w częściach ciała o zmniejszonej grubości tkanki tłuszczowej (np. dolna część pleców, pięty).

Ryzyko powstania odleżyn dotyczy w szczególności ludzi starszych oraz osób mających problemy z poruszaniem się, np. korzystających z wózka inwalidzkiego lub pozostających przez długi czas w szpitalu.

Jak leczyć odleżyny?

Odleżyny są poważnymi ranami i wiążą się z koniecznością podjęcia kosztownego leczenia, co sprawia że bardzo ważne jest stosowanie odpowiedniej profilaktyki. W przypadku wystąpienia odleżyn możliwe opcje terapeutyczne obejmują stosowanie opatrunków, antybiotyków oraz środków antyseptycznych.

Chirurgia rekonstrukcyjna jest z reguły zarezerwowana dla odleżyn głębokich i/lub trudnych do wyleczenia. Istnieje kilka typów zabiegów chirurgicznych, które można przeprowadzić. Większość z nich obejmuje usunięcie martwej tkanki znajdującej się w ranie, a następnie wykorzystanie tkanki tłuszczowej, tkanki mięśniowej i/lub skóry – pochodzących z innych części ciała pacjenta – w celu uzupełnienia ubytku.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy ocenić korzyści i ryzyko przeprowadzania operacji rekonstrukcyjnych w leczeniu odleżyn w porównaniu z niewykonywaniem operacji; oraz korzyści i ryzyko różnych rodzajów operacji rekonstrukcyjnych w porównaniu ze sobą. Interesowały nas następujące wyniki:

– całkowite zagojenie się rany;
– ponowne otworzenie się ran lub pojawienie się nowych odleżyn w tym samym miejscu, co poprzednie;
– zużycie zasobów i koszty;
– jakość życia:
– zakażenie rany; oraz
– powstanie nowych odleżyn w innych miejscach niż poprzednie.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy elektroniczne bazy danych i rejestry badań pod kątem badań z randomizacją (RCT), czyli badań klinicznych, które uczestników przydziela się losowo do różnych grup leczenia. Ten typ badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych na temat efektów leczenia. Uwzględniliśmy badania, w których badano efekty operacji rekonstrukcyjnej w leczeniu odleżyn, w porównaniu z niewykonywaniem takiej operacji. Włączyliśmy również badania, w których w leczeniu odleżyn porównywano różne rodzaje operacji rekonstrukcyjnych między sobą. Nie zastosowaliśmy żadnych ograniczeń dotyczących języka, daty publikacji czy miejsca przeprowadzenia badania. Na koniec oceniliśmy wiarygodność danych, opierając się na takich czynnikach jak metodyka i wielkość badań (tj. liczba badanych).

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy jedno małe badanie, które przeprowadzono w USA obejmujące 20 uczestników przebywających w szpitalu. W tym badaniu analizowano dwie różne techniki chirurgii rekonstrukcyjnej w leczeniu odleżyn IV stopnia, które charakteryzują się pełną utratą grubości skóry oraz martwicą w obrębie tkanek. Badanie nie dostarczyło wystarczających informacji na temat gojenia się rany, ryzyka ponownego otwarcia się rany, nawrotu owrzodzenia lub zakażenia rany, abyśmy mogli ocenić skuteczność różnych technik chirurgicznych.

Jakie są ograniczenia danych naukowych?

Nie mamy pewności, jaki wpływ miały te dwie techniki chirurgiczne na gojenie się ran, ryzyko ponownego otwarcia się rany lub nawrót odleżyn, ponieważ badania nie zostało poprawnie przeprowadzone, źle raportowano wyniki i obejmowało niewielką liczbę uczestników.

Nie jesteśmy pewni co do oceny korzyści i szkód wynikających z zastosowania leczenia chirurgicznego lub różnych jego rodzajów w leczeniu odleżyn. Niezbędne są bardziej precyzyjne badania na ten temat, zwłaszcza że problem ten jest uważany za priorytetowy zarówno przez pacjentów, opiekunów, jak również lekarzy.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Jest to aktualizacja poprzedniego przeglądu. Dane naukowe są aktualne do stycznia 2022 r.