Pytanie badawcze

W niniejszym przeglądzie oceniono skuteczność interwencji mających na celu zmniejszenie liczby upadków u chorych na Parkinsona (PD). Do powyższych działań zaliczono: ćwiczenia fizyczne, farmakoterapię, edukację w zakresie działań zmniejszających ryzyko upadku oraz połączenie ćwiczeń i edukacji. Wykluczono natomiast interwencje zmniejszające ryzyko upadków z powodu zawrotów głowy i omdleń. Dane naukowe w niniejszym przeglądzie są aktualne do 16 lipca 2020 roku.

Wprowadzenie

U chorych na PD pojawienie się częstych upadków jest jednym z najpoważniejszych objawów choroby. Wiedza na temat skutecznych strategii zapobiegania upadkom pomoże we wdrożeniu skutecznych działań prewencyjnych.

Charakterystyka badania

Do przeglądu włączono wyniki 32 badań z randomizacją (RCT) obejmujących łącznie 3370 uczestników. W 25 badaniach, w których wzięło udział 2700 osób, oceniano ćwiczenia fizyczne. W 3 badaniach (242 uczestników) oceniano farmakoterapię. W 1 badaniu (53 uczestników) analizie poddano działania edukacyjne. Z kolei w 3 badaniach (375 uczestników) oceniono połączenie ćwiczeń fizycznych z edukacją. Ogólnie, w badaniach, w których oceniano ćwiczenia fizyczne oraz połączenie ćwiczeń i edukacji wzięli udział chorzy z łagodną i umiarkowaną postacią PD.

Główne wyniki

W 12 badaniach porównywano ćwiczenia fizyczne z interwencją kontrolną, o której sądzono, że nie zmniejsza ryzyka upadku. Zaobserwowano, że wykonywanie ćwiczeń fizycznych prawdopodobnie zmniejsza częstość upadków o około 26%. Ponadto interwencja ta zmniejsza liczbę chorych, którzy doświadczyli ≥1 upadku o około 10%. Ćwiczenia mogą również nieznacznie poprawić jakość życia związaną ze zdrowiem bezpośrednio po zastosowaniu programu treningowego. Nie mamy jednak pewności, czy wykonywanie ćwiczeń fizycznych zmniejsza liczbę związanych z upadkami złamań, liczbę działań niepożądanych oraz czy jest interwencją opłacalną kosztowo.

W 3 włączonych badaniach porównywano stosowanie inhibitorów cholinesterazy (rywastygminy lub donepezilu) z placebo (leczenie nieaktywne). Zaobserwowano, że farmakoterapia może zmniejszyć częstość upadków o około 50%. Jednak wpływ stosowania inhibitorów cholinesterazy na liczbę osób, u których wystąpił ≥1 upadek oraz na jakość życia związaną ze zdrowiem był niepewny. Stosowanie inhibitorów cholinesterazy może zwiększyć liczbę niezwiązanych z upadkiem zdarzeń niepożądanych o około 60%. W badaniach nie uwzględniono informacji na temat opłacalności kosztowej farmakoterapii w prewencji upadków.

W 1 badaniu oceniano działania edukacyjne u chorych na PD, natomiast w 3 innych badaniach skuteczność stosowania ćwiczeń fizycznych łącznie z edukacją porównywano z interwencją kontrolną. Zaobserwowano, że skojarzenie ćwiczeń z edukacją może mieć niewielki lub żaden wpływ na liczbę osób, które doświadczyły ≥1 upadku. Jednak wpływ powyższych interwencji na pozostałe –związane oraz niezwiązane z upadkami – wyniki jest niepewny.

Wiarygodność dowodów naukowych

Wszystkie włączone badania obciążone były dużym lub niejasnym ryzykiem błędu systematycznego w co najmniej jednym obszarze. Mogło to wpływać na sposób przeprowadzenia badań oraz ocenę wyników.

Wiarygodność danych naukowych dla wpływu ćwiczeń fizycznych na zmniejszenie liczby upadków oraz liczby osób doświadczających ≥1 upadku była umiarkowana. Wiarygodność danych naukowych w odniesieniu do pozostałych wyników była niska lub bardzo niska.

Dla farmakoterapii, działań edukacyjnych oraz skojarzenia ćwiczeń fizycznych i edukacji wiarygodność danych naukowych oceniono jako niską lub bardzo niską dla wszystkich ocenianych punktów końcowych.