Pytanie przeglądu

Dokonaliśmy oceny danych naukowych dotyczących tego, czy dezynfekcja skóry wpływa na zmniejszenie zakażeń związanych z założeniem centralnego cewnika naczyniowego (ang. central venous catheters CVC).

Wprowadzenie

Centralne cewniki naczyniowe (CVC) to cienkie, elastyczne rurki, które są wprowadzane przez skórę do dużych żył, często w okolicy ramienia lub klatki piersiowej. Taka rurka może być następnie wykorzystana do podawania płynów infuzyjnych, leków i żywienia pozajelitowego pacjentom przewlekle chorym lub w stanie zagrożenia życia. CVC stwarzają jednak znaczne ryzyko zakażenia poprzez stworzenie w miejscu wprowadzenia cewnika wrót do transmisji drobnoustrojów (patogenów), które rozprzestrzeniają się następnie w organizmie. W celu zmniejszenia liczby zakażeń związanych z założeniem cewnika pracownicy medyczni często stosują preparaty antyseptyczne do dezynfekcji skóry wokół miejsca wprowadzenia cewnika, zarówno przed wprowadzeniem cewnika jak i w trakcie jego utrzymywania. W niniejszym przeglądzie autorzy podsumowują dane naukowe na temat zarówno korzyści, jak i ryzyka związanego z użyciem preparatów antyseptycznych do dezynfekcji skóry oraz na temat efektów stosowania różnych środków antyseptycznych.

Okres wyszukiwania badań

W maju 2016 roku przeszukaliśmy wiele medycznych baz danych.

Charakterystyka badania

W maju 2016 roku dokonaliśmy analizy wielu medycznych baz danych w celu dotarcia do badań z randomizacją dotyczących wykorzystania środków antyseptycznych do dezynfekcji skóry u osób z założonym CVC. Do przeglądu włączyliśmy 13 badań, ale tylko 12 z nich dostarczyło danych obejmujących łącznie 3446 pacjentów z założonym CVC. Badaniami objęto głównie osoby dorosłe przebywające na Oddziałach Intensywnej Opieki Medycznej lub innych specjalistycznych oddziałach szpitalnych. Nasze wyniki przedstawiliśmy w odniesieniu do ilości założonych cewników naczyniowych, ponieważ niektóre badania nie podawały liczby ocenianych pacjentów, a niektórzy pacjenci mieli założony więcej niż jeden CVC. Jedno z badań zostało sfinansowane przez krajową jednostkę badawczą, pięć z przeprowadzonych badań było sfinansowane w całości lub częściowo przez co najmniej jedną firmę farmaceutyczną, a w pozostałych siedmiu badaniach nie podano źródła finansowania.

Kluczowe wyniki

W trzech badaniach oceniono efekt dezynfekcji w porównaniu z jego brakiem i nie znaleziono wyraźnych dowodów na różnice w występowaniu zakażeń krwi, zakażeń w miejscu założenia cewnika i potrzeby podawania antybiotyków między pacjentami, u których zastosowano dezynfekcję a tymi, u których jej nie zastosowano. Roztwór chlorheksydyny może zmniejszyć występowanie zakażeń krwi związanych z cewnikiem naczyniowym w porównaniu z roztworem jodopowidonu (zmniejszenie częstości występowania zakażeń z 64 przypadków na 1000 pacjentów z CVC po zastosowaniu jodopowidonu do 41 przypadków zakażeń na 1000 po zastosowaniu chlorheksydyny). Przekłada się to na konieczność leczenia 44 osób w celu uniknięcia dodatkowego zakażenia krwi. Roztwór chlorheksydyny (w porównaniu z roztworem jodopowidonu) może również zmniejszyć obecność drobnoustrojów wewnątrz cewnika (zmniejszenie z 240 zakażonych cewników na 1000 pacjentów do 189 zakażonych cewników na 1000 pacjentów. Nie jest pewne, czy dezynfekcja skóry wpływa na częstość zgonów, ponieważ oceniono ją tylko w jednym z badań i zaobserwowano zbliżoną śmiertelność u pacjentów, u których stosowano roztwór chlorheksydyny oraz u tych, u których użyto roztwór jodopowidonu. Jednak bardzo małe liczby zgonów nie pozwalają na wykluczenie pewnych różnic przy użyciu obu preparatów.

Jakość danych naukowych

Ogólna jakość danych naukowych była słaba z powodu błędów, jakie wystąpiły w trakcie projektowania badań, małych liczb uczestników i niespójności wyników włączonych badań z rodzajem ocenianych efektów. Wymienione błędy zmniejszyły w naszej ocenie wiarygodność wyników badań. Oznacza to, że nie ma pewności, że dezynfekcja skóry wokół miejsca założenia CVC z zastosowaniem środków antyseptycznych zmniejsza ryzyko zakażenia krwi związanego z założeniem cewnika i innych szkodliwych skutków, takich jak ryzyko zakażenia krwi z jakiejkolwiek przyczyny i ryzyko zgonu w porównaniu z brakiem dezynfekcji skóry. Dezynfekcja z użyciem roztworu chlorheksydyny może być nieco bardziej skuteczna niż zastosowanie jodopowidonu, ale jakość danych to potwierdzających była bardzo niska.