Pytanie badawcze
Niniejszy przegląd powstał w celu oceny wpływu stosowania past do zębów o różnej zawartości fluoru na zapobieganie próchnicy u dzieci, młodzieży i dorosłych.

Wprowadzenie
Próchnica zębów jest powszechną chorobą, która dotyka miliardy ludzi na całym świecie. Fluor od dawna używany jest w celu zapobiegania próchnicy, w tym: w pastach do zębów, wodzie, mleku, płynach do płukania jamy ustnej, żelach i lakierze. Aby zapobiec próchnicy i innym chorobom jamy ustnej zalecane jest regularne szczotkowanie zębów, a ogólnie wskazane jest szczotkowanie zębów pastą z fluorem przez 2 minuty dwa razy dziennie. Standardowa zawartość fluoru w zwykłej lub rodzinnej paście do zębów to od 1000 do 1500 cząstek na milion części (ppm), ale na świecie dostępne jest wiele innych stężeń. Minimalna zawartość fluoru w paście do zębów nie jest ustalona, za to jego maksymalny i dopuszczalny poziom różni się w zależności od wieku i kraju. Większe stężenia są rzadko dostępne bez recepty oraz są sklasyfikowane jako lek wydawany wyłącznie na receptę. Pasta do zębów z większą zawartością fluoru może zapewnić lepszą ochronę przed próchnicą, ale również zwiększa ryzyko wystąpienia fluorozy (uszkodzeń szkliwa) w rozwoju zębów. Prezentowany przegląd jest aktualizacją przeglądu Cochrane opublikowanego po raz pierwszy w 2010 roku.

Charakterystyka badania
Przegląd opracowali autorzy z grupy Cochrane Oral Health, a dane naukowe są aktualne do 15 sierpnia 2018 roku. Obejmuje on 96 badań opublikowanych w latach 1955-2014: siedem z nich obejmowało 11 356 uczestników przydzielonych losowo do grup leczenia i dotyczyło stosowania pasty do zębów zawierającej do 1500 ppm fluoru oraz jej wpływu na zęby mleczne; jedno badanie obejmowało 2500 uczestników przydzielonych losowo do grup leczenia i dotyczyło stosowania pasty zawierającej do 1450 ppm fluoru oraz jej wpływu na zęby mleczne i stałe; 85 badań obejmowało 48 804 uczestników przydzielonych losowo do grup leczenia i dotyczyło stosowania pasty do zębów zawierającej do 2400 ppm fluoru oraz jej wpływu na zęby stałe u dzieci do 18 roku życia; trzy badania obejmowały 2675 uczestników przydzielonych losowo do grup leczenia i dotyczyły wpływu stosowania pasty do zębów zawierającej do 1100 ppm fluoru i jej wpływu na zęby stałe u dorosłych. W większości badań oceniono próchnicę po 36 miesiącach używania past do zębów przez uczestników.

Główne wyniki
Poniżej przedstawiamy wnioski, dla których istnieją dane naukowe o umiarkowanej lub wysokiej pewności (co do ich wiarygodności - przyp. tłum.).

W zębach mlecznych małych dzieci szczotkowanie pastą zawierającą fluor w stężeniu 1500 ppm zmniejszyło ilość nowej próchnicy, w porównaniu ze stosowaniem pasty niezawierającej fluoru; ilość nowej próchnicy była podobna przy używaniu zarówno pasty zawierającej 1055 ppm jak i 550 ppm fluoru; oraz nieznacznie zmniejszyła się przy używaniu pasty zawierającej 1450 ppm fluoru, w porównaniu ze stosowaniem pasty zawierającej 440 ppm fluoru.

W 81 badaniach oceniono wpływ stosowania past do zębów o różnej zawartości fluoru (siedem różnych zawartości w 21 kombinacjach) na zęby stałe u dzieci i młodzieży. Zauważyliśmy, że nowej próchnicy powstaje mniej przy szczotkowaniu zębów pastą zawierającą od 1000 do 1250 ppm fluoru, a także od 1450 do 1500 ppm fluoru, w porównaniu ze stosowaniem pasty bez fluoru. Z kolei szczotkowanie zębów pastą zawierającą od 1450 do 1500 ppm fluoru zmniejszyło ilość nowej próchnicy w większym stopniu niż pasta zawierająca od 1000 do 1250 ppm fluoru. Stwierdziliśmy, że podobna ilość nowej próchnicy powstaje przy używaniu przez dzieci i młodzież pasty do zębów zawierającej od 1700 do 2200 ppm fluoru, a także od 2400 do 2800 ppm fluoru niż w przypadku stosowania pasty zawierającej od 1450 do 1500 ppm fluoru. Dane naukowe dotyczące efektów stosowania past o innych zawartościach fluoru były mniej pewne.

W stałych zębach u dorosłych w każdym wieku, stosowanie pasty zawierającej 1000 ppm lub 1100 ppm fluoru zmniejszało ilość próchnicy, w porównaniu ze stosowaniem pasty bez fluoru.

W większości badań nie oceniano szkodliwego wpływu stosowania pasty do zębów, ale jeżeli w badaniu raportowano takie wyniki, to skutki takie jak uszkodzenie tkanek miękkich i przebarwienia zębów były minimalne.

Pewność oszacowania danych naukowych
Istnieją wyniki o dużej pewności (co do ich wiarygodności - przyp. tłum.), że stosowanie pasty do zębów zawierającej od 1000 do 1250 ppm fluoru jest bardziej skuteczne niż szczotkowanie zębów pastą bez fluoru. Natomiast, dowody o umiarkowanej pewności (co do ich wiarygodności - przyp. tłum.) dotyczą innych wniosków przedstawionych powyżej w części „Główne wyniki”. Nie można porównać past o innej zawartości fluoru ze sobą lub z pastą bez fluoru, ponieważ istnieje za mało badań z niewystarczającą liczbą uczestników, aby uzyskać jednoznaczne wyniki.

Wnioski autorów
Istnieją korzyści ze stosowania past do zębów zawierających określone stężenia fluoru w celu zapobiegania próchnicy, w porównaniu ze stosowaniem past do zębów bez fluoru. Im większe stężenie fluoru, tym bardziej zapobiega się próchnicy. W przypadku wielu porównań past o różnym stężeniu fluoru, wyniki są niepewne i mogą zostać zakwestionowane w dalszych badaniach. Wybór pasty do zębów z fluorem dla małych dzieci powinien być zrównoważony w stosunku do ryzyka wystąpienia fluorozy.