Na czym polega problem?

Cukrzyca i cukrzyca ciężarnych mogą zwiększać ryzyko wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych zarówno u matki jak i jej dziecka. U matki obejmują one wysokie ciśnienie tętnicze indukowane ciążą (stan przedrzucawkowy) z zatrzymaniem wody w organizmie i białkomoczem; stan ten wymaga porodu przez cięcie cesarskie. U płodu skutki te mogą obejmować przedwczesny poród, zwiększone ryzyko wad rozwojowych, takich jak: wady serca, mózgu, kręgosłupa i rdzenia kręgowego, zespół Downa i spontaniczne poronienie. Do innych powikłań należą: masa urodzeniowa dziecka za duża do wieku ciążowego i zahamowanie porodu spowodowane utknięciem barków dziecka w drogach rodnych matki po urodzeniu główki (niewspółmierność barkowa).

Dlaczego to jest ważne?

Ciąża może wywołać pojawienie się cukrzycy ciężarnych u kobiet z nieprawidłową tolerancją glukozy. Kobiety po przebytej cukrzycy ciążowej są narażone na zwiększone ryzyko zachorowania na tą chorobę w późniejszych latach życia. Dlatego też kobiety z nieprawidłową tolerancją glukozy, po wcześniejszej cukrzycy ciążowej, jak również chorujące na cukrzycę wymagają odpowiedniego postępowania. Kobiety z cukrzycą przed zajściem w ciążę wymagają dobrej kontroli stężenia glukozy we krwi. Insulina zapewnia dobrą kontrolę stężenia glukozy we krwi i nie wpływa negatywnie na rozwój dziecka, jednak kobiety mogą preferować doustne leki przeciwcukrzycowe, ze względu na wygodę podawania i uniknięcie zastrzyków insuliny. Niewiele jednak wiadomo na temat efektów tych doustnych leków.

Celem niniejszego przegląd była ocena wpływu doustnych leków przeciwcukrzycowych na zdrowie matki i dziecka u kobiet z rozpoznaną cukrzycą, nieprawidłową tolerancją glukozy i przebytą cukrzycą ciążową, które planują zajść w ciążę, jak również u kobiet w ciąży wcześniej chorujących na cukrzycę. Przegląd ten stanowi aktualizację przeglądu opublikowanego po raz pierwszy w 2010 roku.

Jakie dane naukowe znaleźliśmy?

Szukaliśmy danych pochodzących z randomizowanych badań klinicznych (RCT) dnia 31 października 2016 roku i znaleźliśmy sześć badań (łącznie 707 kobiet). W trzech RCT obejmujących kobiety z aktualnie rozpoznaną cukrzycą ciążową nie podawano osobnych danych na temat tej grupy istotnych dla naszego przeglądu. Dlatego też do analizy włączyliśmy tylko dane z pozostałych trzech RCT, obejmujących łącznie 241 kobiet ciężarnych i ich dzieci. Jakość wyników została oceniona jako niska lub bardzo niska, a ogólne ryzyko błędu systematycznego było zróżnicowane. We wszystkich trzech badaniach porównywano doustny lek przeciwcukrzycowy (metformina) z insuliną u kobiet w ciąży wcześniej chorujących na cukrzycę typu 2.

Nie wykazano jednoznacznych różnic w odniesieniu do ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego (wysokie ciśnienie tętnicze i obecność białka w moczu) u kobiet stosujących metforminę w porównaniu z insuliną (2 RCTs; 227 kobiet; bardzo niska jakość badań). Aczkolwiek w jednym RCT (206 kobiet; niska jakość badań) podawanie metforminy wiązało się z mniejszym ryzykiem wysokiego ciśnienia tętniczego indukowanego ciążą. Kobiety otrzymujące metforminę rzadziej wymagały porodu przez cięcie cesarskie (3 RCTs; 241 kobiet; niska jakość badań), jednak nie zaobserwowano różnic w częstości wywoływania porodu (2 RCTs; 35 kobiet; bardzo niska jakość badań). Nie zaobserwowano jednoznacznych różnic pomiędzy noworodkami urodzonymi przez matki otrzymujące metforminę lub insulinę pod względem częstości występowania masy urodzeniowej zbyt dużej do wieku ciążowego (1 RCT; 206 niemowląt; bardzo niska jakość badań). Jednak u dzieci urodzonych przez kobiety otrzymujące metforminę ryzyko hipoglikemii (małe stężenie cukru w krwi) było mniejsze (3 RCTs; 241 niemowląt; bardzo niska jakość badań). Nie było żadnych przypadków zgonów noworodków (przed porodem lub krótko po porodzie) (2 RCTs; bardzo niska jakość badań). W RCTs nie opisano wielu ważnych informacji dotyczących krótko- i długoterminowych skutków, takich jak: uraz krocza, złożony parametr obejmujący zgon lub inne powikłanie u noworodka, depresja poporodowa, masa ciała u matek, otyłość lub niepełnoprawność dzieci w dalszych latach życia.

Co to oznacza?

Nie ma wystarczających dowodów, abyśmy mogli ocenić efekty doustnych leków przeciwcukrzycowych u kobiet z cukrzycą, upośledzoną tolerancją glukozy lub po przebyciu cukrzycy ciążowej, które planują zajść w ciążę lub u kobiet chorujących na cukrzycę będących w ciąży. Potrzebne są dalsze, duże i dobrze zaplanowane RCT, w których będzie można ocenić i opisać parametry zasugerowane w niniejszym przeglądzie, w tym wczesne i odległe wskaźniki dotyczące matek i ich dzieci.