Jaki jest cel tego przeglądu?
Celem tego przeglądu Cochrane było ustalenie, który rodzaj inhibitorów naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonka (anty-VEGF) jest najlepszy w przypadku cukrzycowego obrzęku plamki żółtej (ang. diabetic macular oedema, DMO) po dwóch latach od rozpoczęcia leczenia.

Najważniejsze informacje
Różnice w wynikach dotyczących widzenia między lekami anty-VEGF po dwóch latach u osób z DMO mogą nie być istotne klinicznie, mimo że stwierdziliśmy różnice w ich wpływie na grubość siatkówki. Nie ma danych, które wskazywałyby na to, że którykolwiek z leków zwiększa ryzyko zgonu lub poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych w porównaniu z grupą kontrolną.

Czym jest cukrzycowy obrzęk plamki żółtej?
Znajdująca się w tylnej części oka wrażliwa na światło tkanka to tzw. siatkówka. Centralny obszar siatkówki nazywany jest plamką żółtą. U osób chorych na cukrzycę mogą wystąpić problemy z siatkówką, czyli tzw. retinopatia. U niektórych osób z retinopatią cukrzycową może również wystąpić obrzęk (opuchlizna lub zgrubienie) plamki żółtej. DMO jest częstym powikłaniem retinopatii cukrzycowej i może prowadzić do utraty wzroku.

Jak wygląda leczenie cukrzycowego obrzęku plamki żółtej?
Jednym z rodzajów leczenia DMO są preparaty anty-VEGF. Lek ten podawany jest w postaci zastrzyku do oka. Dzięki niemu można zmniejszyć obrzęk w tylnej części oka i zapobiec utracie wzroku. Leki te mogą mieć niepożądane skutki, szczególnie związane z naczyniami krwionośnymi w pozostałej części ciała.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?
W poprzedniej wersji tego przeglądu wykazano niewielkie różnice w działaniu leków anty-VEGF po upływie roku, które prawdopodobnie nie miały istotnego znaczenia klinicznego. W niniejszej aktualizacji zbadaliśmy, czy istnieją jakiekolwiek różnice w skuteczności i bezpieczeństwie po dwóch latach.

Co zrobiliśmy?
Uwzględniliśmy wszystkie badania porównujące leki anty-VEGF między sobą lub z grupą kontrolną i podsumowaliśmy dane dla okresu dwóch lat od rozpoczęcia leczenia.

Czego się dowiedzieliśmy?
Znaleźliśmy 23 istotne badania. Trzynaście z nich było badaniami sponsorowanymi przez przedsiębiorstwa z USA, Europy lub Azji. Dziesięć badań nie było finansowanych przez przedsiębiorstwa i pochodziło z USA, Europy, Bliskiego Wschodu i Ameryki Południowej.

Wyniki leczenia po dwóch latach dostępne były dla leków takich jak: ranibizumab, bevacizumab, aflibercept i brolucizumab. W jednym badaniu oceniano conbercept, jednak lek ten został zatwierdzony wyłącznie w Chinach. W przypadku najnowszego leku faricimabu wyniki były dostępne tylko dla jednego roku. Powyższe leki anty-VEGF były porównywane z brakiem leczenia, leczeniem pozorowanym, terapią laserem lub ze sobą nawzajem. Osoby biorące udział w badaniach otrzymywały leki co miesiąc przez pierwsze trzy do sześciu miesięcy, a następnie przyjmowały je rzadziej. Decyzje o długoterminowym leczeniu podejmowano na podstawie oceny ostrości wzroku lub obserwacji tylnej części oka.

Stwierdziliśmy, że wszystkie leki anty-VEGF zapobiegają utracie wzroku i mogą poprawić widzenie u osób z DMO, bez istotnych różnic w widzeniu po dwóch latach między afliberceptem, bevacizumabem, brolucizumabem i ranibizumabem, chociaż aflibercept i brolucizumab zapewniają lepszą kontrolę obrzęku siatkówki niż inne leki.

Nie odnaleźliśmy danych naukowych, które sugerowałyby, że leki te zwiększają ryzyko zgonu lub zdarzeń sercowo-naczyniowych, ale jakość tych danych była niska.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?
Niewiele badań dostarczyło danych porównujących leki anty-VEGF po okresie dwóch lat, a szacunki były często nieprecyzyjne.

Jak aktualny jest ten przegląd?
Przedstawione przez nas wyniki pochodzą z badań opublikowanych do 6 października 2021 roku.