Na czym polega problem
U chorych poddawanych leczeniu onkologicznemu (chemioterapii) często wprowadza się cewnik (rurkę) do żyły głównej i podaje się przez niego leki. Nazywany jest on także kaniulą centralną. Ponieważ chemioterapia trwa zazwyczaj kilka miesięcy lub lat, kaniulę centralną stosuje się długoterminowo. Pomimo sterylnego zakładania i pielęgnacji, kaniule często ulegają zakażeniu bakteriami Gram-dodatnimi. Podawanie antybiotyków zapobiegawczo (tzw. profilaktyka antybiotykowa) przed założeniem cewnika lub stosowanie antybiotyków jako roztworu do przepłukiwania rurki, lub stosowanie obu tych metod, może zapobiec wystąpieniu zakażenia. Roztwór wprowadza się do cewnika wtedy, kiedy nie jest używany. Często zawiera on heparynę, sól fizjologiczną lub oba te składniki, aby zapobiec tworzeniu się skrzepliny w cewniku.

Jaki jest cel przeglądu?
Przegląd ten opracowano, aby ustalić, czy podawanie antybiotyków przed założeniem cewnika lub w postaci roztworu do płukania rurki może zapobiec wystąpieniu zakażenia związanego z kaniulą centralną wywołanego przez bakterie Gram-dodatnie.

Jakie są główne wyniki przeglądu?
Przeszukaliśmy medyczne bazy danych w celu znalezienia badań z randomizacją (RCT), czyli badań klinicznych, w których uczestników przydziela się losowo do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia. Znaleźliśmy 12 badań, w których udział wzięło łącznie 1244 dorosłych i dzieci chorych na nowotwór.

Uwzględniliśmy 6 badań (756 osób), w których porównywano podawanie antybiotyków przed założeniem kaniuli centralnej z niestosowaniem antybiotyków. Ustaliliśmy, że podanie antybiotyku przed założeniem cewnika nie zapobiega wystąpieniu zakażenia. Autorzy badań nie opisali działań niepożądanych.

W analizie uwzględniliśmy 6 badań (488 osób), w których porównywano stosowanie roztworu antybiotyku ze stosowaniem roztworu samej heparyny do przepłukiwania kaniuli. Ustaliliśmy, że płukanie kaniuli roztworem zawierającym antybiotyk zmniejszyło liczbę zakażeń. W jednym z badań pacjenci zgłaszali nieprzyjemny smak po przepłukaniu, a w innym stwierdzono mniejszą liczbę przypadków niedrożności kaniuli (np. skrzeplin) u chorych, którym podawano roztwór składający się z antybiotyku i antykoagulantu.

Jakość danych naukowych
Mamy umiarkowane zaufanie do danych naukowych dotyczących podawania antybiotyków przed założeniem cewnika centralnego oraz stosowania roztworów z antybiotykiem do płukania kaniuli, ponieważ badania przeprowadzono u różnych osób, stosowano różne rodzaje cewników i antybiotyków, a także w różny sposób mierzono wyniki.

Jakie są wnioski?
Nie zaobserwowaliśmy korzyści z podawania antybiotyków przed długoterminowym używaniem cewników centralnych w celu zapobiegania zakażeniom bakteriami Gram-dodatnimi. Przepłukiwanie kaniul roztworem antybiotyku w przypadku ich długotrwałego stosowania wydaje się zmniejszać liczbę zakażeń Gram-dodatnich związanych ze stosowaniem cewników u chorych na nowotwory. Należy odnotować, że stosowanie antybiotykowego roztworu może zwiększać oporność drobnoustrojów na antybiotyki, dlatego powinno być zarezerwowane wyłącznie dla osób z grupy wysokiego ryzyka lub gdy wyjściowe ryzyko zakażenia związanego ze stosowaniem kaniul jest duże.

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane naukowe są aktualne do 19 listopada 2020 r.