Wprowadzenie

Palenie tytoniu jest epidemią współczesnych czasów, a zapobieganie paleniu wśród młodzieży pozostaje głównym priorytetem działań prozdrowotnych, gdyż eksperymentowanie z papierosami rozpoczyna się w młodym wieku. Jedną z metod osiągnięcia tego celu jest dotarcie do młodzieży za pośrednictwem środków masowego przekazu, co może wpłynąć na zmianę postawy, stan wiedzy i zachowania dużej części populacji.

Pytanie badawcze

Czy prowadzenie kampanii w środkach masowego przekazu może zniechęcić młode osoby do palenia tytoniu?

Charakterystyka badań

Spośród 1326 publikacji wybraliśmy 8 badań, w których wzięło udział łącznie 52 746 uczestników. W niniejszej aktualizacji przeglądu uwzględniono jedno nowe badanie. Ostatnie wyszukiwanie przeprowadzono w czerwcu 2016 roku. Wszystkie badania dotyczyły młodych osób w wieku poniżej 25 lat. Siedem badań przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych, a jedno badanie w Norwegii. Rodzaj środka masowego przekazu (np. telewizja) oraz niektóre cechy uczestników badań (np. wiek), jak również długość okresu obserwacji różniły się w poszczególnych badaniach.

Główne wyniki

W trzech spośród ośmiu badań stwierdzono, że stosowanie różnych interwencji skutecznie zapobiegało paleniu tytoniu wśród młodzieży. W pozostałych pięciu badaniach nie odnotowano żadnego efektu. Pomimo tego, że pewne cechy zarówno skutecznych jak i nieskutecznych działań były podobne, to kampanie efektywne trwały dłużej (co najmniej 3 lata) i były bardziej intensywne (dłuższy czas kontaktu młodzieży z interwencją), co obejmowało zarówno zajęcia lekcyjne (co najmniej 8 godzin lekcyjnych na jedną klasę) jak i spoty medialne (obejmujące od 167 do 350 spotów telewizyjnych i radiowych emitowanych w wielu kanałach przez co najmniej 4 tygodnie). Wdrożenie łączonych programów szkolnych (np. plakatów) i wykorzystanie powtarzających się przekazów medialnych za pośrednictwem wielu kanałów (prasa, radio, telewizja) przyczyniły się do sukcesu kampanii.

Jakość danych naukowych

Jakość danych naukowych przedstawionych w tym przeglądzie jest ograniczona ze względu na problemy z raportowaniem wyników oraz zaplanowaniem samego badania. Badania różniły się pod względem metodyki, badanej interwencji oraz grupy badanej. Wyniki w badaniach były zróżnicowane. W szczególności, w żadnym z badań nie zaślepiono uczestników (nie są informowani jakiej interwencji lub leczeniu są poddani; przyp. tłum.), jednocześnie powstają wątpliwości co do sposobu przydzielenia osób do grupy badanej i kontrolnej. Nierozsądne byłoby zatem przedstawienie jednoznacznych wniosków na podstawie dostępnych danych. Wykazane i włączenie do przeglądu jedynie dwóch badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich 10 lat jest niepokojące, biorąc pod uwagę rosnącą popularność mediów społecznościowych wśród młodzieży. Konieczne jest zatem przeprowadzenie dalszych wysokiej jakości badań.