Główne zagadnienia
- Przyjmowanie suplementu multiwitaminowego zawierającego przeciwutleniacze może spowolnić postęp związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej (AMD), choroby oczu, która powoduje niewyraźne widzenie centralne.

- Chorzy ze średniozaawansowanym AMD mają większe szanse na odniesienie korzyści z suplementacji przeciwutleniaczami, ponieważ ryzyko progresji jest u nich większe niż u osób z wczesnym AMD.

- Chociaż suplementy witaminowe są ogólnie uważane za bezpieczne, badania zawarte w niniejszym przeglądzie były zbyt małe, aby dostarczyć dobrych danych naukowych odnośne bezpieczeństwa podczas ich przyjmowania.

Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem?

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) to choroba oczu powodująca niewyraźne widzenie centralne. Zazwyczaj rozpoznaje się ją u osób w wieku ≥50 lat. AMD dotyka centralnego obszaru (plamki) tylnej części oka (siatkówki), ponieważ plamka degeneruje się z wiekiem.

We wczesnej postaci AMD pod siatkówką można zaobserwować żółte plamki (zwane druzami). Prawdopodobnie osoba, u której takie zmiany występują, jest nieświadoma zaistniałego problemu. W miarę postępu choroby, druzy stają się coraz większe (pośrednie AMD). W późniejszych stadiach choroby może dojść do utraty komórek w tylnej części oka, potrzebnych do widzenia. Zjawisko to jest znane jako zanik geograficzny. Czasami w plamce żółtej tworzą się nowe (szkodliwe) naczynia krwionośne. Naczynia te mogą krwawić i powodować powstawanie blizn. Zjawisko to nazywa się neowaskularyzacją. Neowaskularyzacja i zanik geograficzny są późnym stadium AMD.

Dlaczego witaminy i minerały przeciwutleniające mogą być pomocne?

Jest możliwe, że witaminy antyoksydacyjne mogą wspomóc ochronę plamki żółtej przed degradacją i utratą wzroku. Przeciwutleniacze to naturalne cząsteczki, które mogą zapobiegać lub opóźniać niektóre rodzaje uszkodzeń komórek. Witaminy C i E, beta-karoten, luteina, zeaksantyna i cynk to przykłady związków antyoksydacyjnych powszechnie spotykanych w suplementach witaminowych.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?
Chcieliśmy dowiedzieć się czy antyoksydacyjne witaminy i suplementy z minerałami opóźniają progresję zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (AMD) i zapobiegają utracie wzroku.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których porównywano stosowanie przeciwutleniających suplementów witaminowych i mineralnych z placebo (pozorowanym leczeniem niezawierającym żadnych suplementów) albo z niestosowaniem leczenia. Przyjrzeliśmy się jedynie skutkom stosowania tych suplementów u chorych z AMD. Istnieje inny przegląd systematyczny Cochrane dotyczący skuteczności przyjmowania tych suplementów u osób, które nie mają jeszcze zmian o typie AMD. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy ich wiarygodność, opierając się na czynnikach takich jak metodologia i wielkość badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 26 badań przeprowadzonych w USA, Europie, Chinach i Australii, w których udział wzięło 11 952 chorych z AMD. W tych badaniach porównywano stosowanie suplementów multiwitaminowych, cynku, witaminy E, luteiny (z zeaksantyną lub bez niej) z placebo. Uczestnicy badania byli w wieku od 65 do 75 lat, a wśród nich było nieco więcej kobiet niż mężczyzn.

Główne ustalenia

• Przyjmowanie suplementu multiwitaminowego zawierającego przeciwutleniacze (formuła AREDS zawierająca witaminy E i C, beta-karoten oraz cynk) prawdopodobnie spowalnia progresję AMD do późnego AMD i utratę wzroku. Może to skutkować niewielką poprawą jakości życia.

• Osoby z pośrednią postacią AMD są obciążone większym ryzykiem progresji do późnej postaci AMD, dlatego mogą z większym prawdopodobieństwem odnieść korzyść z suplementacji (78 mniej przypadków progresji na każde 1000 osób przyjmujących suplementy). Osoby z wczesną postacią AMD obciążeni są małym ryzykiem progresji, a zatem mogą rzadziej odnosić korzyści (rozpoznano 4 przypadki mniej progresji do późnej postaci AMD na każde 1000 osób przyjmujących suplementy).

• Luteina z zeaksantyną lub bez niej, może mieć niewielki lub żaden wpływ na progresję do późnego AMD, ale może być odpowiednim zamiennikiem beta-karotenu w formule AREDS. Beta-karoten może zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuc u palaczy.

• Wpływ suplementacji samej witaminy E na progresję do późnego AMD i utratę wzroku nie jest pewny.

Chociaż suplementy witaminowe są ogólnie uważane za bezpieczne, badania uwzględnione w tym przeglądzie nie dostarczyły odpowiednich danych naukowych na temat bezpieczeństwa, ponieważ większość badań była wykonana na niewielką skalę i informowała niespójnie o szkodliwych skutkach.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Jakość uwzględnionych danych wahała się od umiarkowanej do bardzo niskiej. Wynika to z faktu, że większość włączonych badań była niewielka i nie obejmowała wszystkich porównań i wyników, którymi byliśmy zainteresowani.

Jak aktualny jest ten przegląd?
Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane naukowe są aktualne do 29 listopada 2022 r.