Najważniejsze informacje

- Stwierdziliśmy, że nie ma pewności, czy płeć jest niezależnym czynnikiem pozwalającym określić ryzyko zgonu u osób z zatorowością płucną (zakrzepem w płucach), ponieważ nasz przegląd badań, wskazuje na sprzeczne wyniki.

- U kobiet w porównaniu z mężczyznami zauważyliśmy niewielki, ale znaczący spadek liczby zgonów z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu 30 dni po wystąpieniu zatorowości płucnej. U kobiet może jednak występować niewielki, ale znaczący wzrost umieralności szpitalnej niezależnie od przyczyny. Odnaleźliśmy dane wskazujące na niewielkie lub żadne różnice między mężczyznami i kobietami w liczbie zgonów związanych z zatorowościa płucną w ciągu 30 dni od jej wystąpienia. Nasze zaufanie do tych danych jest od umiarkowanej do niskiej pewności.

- Potrzebne będą dalsze badania wysokiej jakości, aby określić, czy prawdopodobieństwo zgonu po wystąpieniu zatorowości płucnej jest inne u mężczyzn i kobiet. Nasz przegląd zawiera sugestie na temat tego, jak takie badania powinny zostać przeprowadzone.

Czym jest zatorowość płucna?

Zakrzep to zlepek krwinek, powstający w naczyniach krwionośnych. Zakrzepy mogą chronić przed krwotokiem, ale także powodować problemy. Zatorowość płucna występuje, kiedy zakrzepy opuszczają miejsce, w którym powstały, i przemieszczają się do płuc, gdzie mogą blokować krążenie krwi.

Zatorowość płucna może zagrażać życiu. Jest trzecią najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych problemami sercowo-naczyniowymi – po zawale serca i udarze – oraz jedną z najczęstszych przyczyn (spośród tych, którym da się zapobiec) zgonów pacjentów przebywających w szpitalach.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem niniejszego przeglądu Cochrane było ustalenie, czy na podstawie samej płci (bycie kobietą lub mężczyzną) można przewidzieć ryzyko zgonu u dorosłych pacjentów z zatorowością płucną.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań oceniających, czy istnieje związek (niezależny od innych czynników) pomiędzy płcią a umieralnością wśród dorosłych pacjentów z zatorowością płucną. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki odnalezionych badań oraz określiliśmy, nasze zaufanie do danych naukowych, opierając się na takich czynnikach jak zastosowane metody badawcze i wielkość próby.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy siedem badań odpowiadających naszym kryteriom z udziałem łącznie 726 293 uczestników. Badania te dostarczyły wyników, które można podzielić na trzy kategorie: zgony w szpitalu z jakiejkolwiek przyczyny („ umieralność szpitalna ogółem”); zgony, które wystąpiły w ciągu 30 dni od zdiagnozowania zatorowości płucnej lub rozpoczęcia leczenia, niezależnie od przyczyny („umieralność ogółem w ciągu 30 dni”); oraz zgony w wyniku zatorowości płucnej, które wystąpiły w ciągu 30 dni od otrzymania diagnozy lub rozpoczęcia leczenia („umieralność związana z zatorowością płucną w ciągu 30 dni”). Żadne z badań nie dostarczyło innych interesujących nas wyników (np. danych na temat zgonów w ciągu roku od diagnozy).

Najważniejsze wyniki

W badaniach analizowano dokumentację medyczną pacjentów odbywających leczenie szpitalne w latach 2000-2018 w Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii lub Japonii. Większość badań została przeprowadzona w więcej niż jednym szpitalu. Żadne z badań nie zostało przeprowadzone w kraju o niskim lub średnim poziomie dochodów. Średnia wieku uczestników każdego badania wynosiła ponad 60 lat; większość badanych cierpiała na objawową zatorowość płucną.

Stwierdziliśmy, że u kobiet z zatorowością płucną – w porównaniu z mężczyznami – występuje niewielki, ale znaczący spadek umieralności ogólnej w ciągu 30 dni (2 badania, 17 627 uczestników). Jednakże, odkryliśmy też, że u kobiet może występować mały, ale znaczący wzrost umieralności szpitalnej ogółem (3 badania, 611 210 uczestników), oraz że w przypadku umieralności związanej z zatorowością płucną w ciągu 30 dni różnice między płciami mogą być niewielkie lub nie występować wcale (2 badania, 3524 uczestników). Z powodu niejednoznacznych wyników i niekompletnych informacji (np. wiele interesujących nas wyników nie poddano ocenie) nie jesteśmy w stanie wyciągnąć wiarygodnych wniosków na temat tego, czy na podstawie płci pacjenta można ocenić ryzyko zgonu po wystąpieniu zatorowości płucnej.

Jakie są ograniczenia tych danych?

Dane naukowe są ograniczone ze względu na niewielką liczbę badań, niejasne opisy sposobu ich przeprowadzania oraz fakt, że w przeglądzie uwzględniliśmy badania, w których informacje o pacjentach pozyskiwano z administracyjnych baz danych, takich jak dokumentacja szpitalna czy ubezpieczeniowa. W przyszłości – kiedy więcej badań zostanie przeprowadzonych i włączonych do niniejszego przeglądu – nasze wnioski mogą różnić się od tych, które przedstawiliśmy tutaj.

Jak aktualne są te dane?

Dane opierają się na wyszukiwaniu badań przeprowadzonym 17 lutego 2023 r.