Najważniejsze informacje

• Inhibitory punktów kontrolnych (ang. immune checkpoint inhibitors, ICIs), które pochodzą z grupy leków stosowanych w immunoterapii wykorzystującej układ odpornościowy organizmu do walki z chorobą, w ostatnich latach wykazały pozytywne efekty w leczeniu niektórych rodzajów nowotworów.

• Siedem badań oceniało stosowanie inhibitorów punktów kontrolnych (anty-PD-1) w leczeniu glejaka. Sześć z nich nie wykazało korzyści. Jedno niewielkie badanie wykazało poprawę w zakresie przeżycia całkowitego i przeżycie bez progresji, jednak dane te są bardzo niepewne.

Potrzebnych jest więcej wysokiej jakości badań nad różnymi kombinacjami Inhibitorów punktów kontrolnych.

Czym jest glejak wielopostaciowy?

Glejak wielopostaciowy (ang. glioblastoma, GBM) jest jednym z najczęściej spotykanych nowotworów mózgu u dorosłych. Osoby ze zdiagnozowanym glejakiem mogą mieć objawy takie jak: ból głowy, zmiany w zachowaniu i osobowości, drgawki lub inne objawy przypominające udar. Mogą się one utrzymywać przez dłuższy lub krótszy czas. Przeżycie całkowite (okres od diagnozy lub początku leczenia do śmierci) wynosi około 16 miesięcy.

Leczenie polega na operacyjnym usunięciu jak największej części guza a następnie chemioterapii i radioterapii, jednak metody te nie są zbyt skuteczne, dlatego istnieje potrzeba znalezienia alternatywnych sposobów leczenia. Nowe metody leczenia z wykorzystaniem immunoterapii (inhibitorów punktów kontrolnych lub inicjatorów punktów kontrolnych (ang. immunie checkpoint blockers, ICBs)) przyniosły obiecujące wyniki w leczeniu niektórych typów nowotworów, z dobrymi wskaźnikami odpowiedzi (na leczenie; przyp. tłum.), prowadzące do poprawy przeżywalności. Inhibitory punktów kontrolnych hamują niepożądany stan zapalny i uszkodzenia zdrowych tkanek, działając jak „hamulec” zatrzymujący odpowiedź immunologiczną organizmu. Najnowsze badania nad tkankami nowotworowymi osób, u których zdiagnozowano glejaka wielopostaciowego pokazały, że tkanki te mają receptory, na które oddziałują inhibitory punktów kontrolnych. Musimy sprawdzić, czy inhibitory punktów kontrolnych mogą leczyć glejaki i poprawić przeżycie u pacjentów.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy dwa typy inhibitorów punktów kontrolnych (przeciwciała przeciwko receptorowi programowanej śmierci komórki typu 1 (anty-PD-1) oraz jego ligandowi (anty-PD-L1)) są skuteczne i bezpieczne w leczeniu osób dorosłych z glejakiem.

Wśród chorych musimy rozróżnić osoby, które odpowiedzą na dane leczenie oraz te, które nie zareagują na nie. Określenie, które markery pozwalają przewidzieć czy organizm zareaguje na przeciwciała anty-PD-1 i anty-PD-L1 pomoże określić grupę chorych, którzy mogą najbardziej skorzystać na tym leczeniu.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań oceniających efektywność inhibitorów punktów kontrolnych (takich jak niwolumab i pembrolizumab) w terapii osób dorosłych z glejakiem. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki tych badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do danych w oparciu o czynniki takie jak metody badawcze i wielkość badań.

Co udało nam się ustalić?

Znaleźliśmy siedem badań przeprowadzonych od 2019 do 2023 roku. W badaniach analizowano terapię przeciwciałami anty-PD-1 na grupie 1953 osób z nowo zdiagnozowanym (trzy badania) i nawracającym (cztery badania) glejakiem wielopostaciowym. Każde badanie dotyczyło innego porównania, co uniemożliwiało połączenie danych. Badania dotyczyły następujących siedmiu porównań.

• Niwolumab w porównaniu z bewacyzumabem

• Niwolumab i bewacyzumab w wysokiej dawce w porównaniu z niwolumabem i bewacyzumabem w niskiej dawce

• Pembrolizumab z bewacyzumabem w porównaniu z pembrolizumabem

• Pembrolizumab zastosowany przed i po operacji usunięcia guza w porównaniu z pembrolizumabem zastosowany jedynie po operacji

• Niwolumab w skojarzeniu z radioterapią w porównaniu z temozolomidem w skojarzeniu z radioterapią

• Niwolumab w skojarzeniu z temozolomidem i radioterapią w porównaniu z temozolomidem w skojarzeniu z radioterapią

• Niwolumab w skojarzeniu z temozolomidw porównaniu z temozolomidem w leczeniu osób starszych

Wyniki sześciu badań nie wykazały korzyści pod względem przeżycia całkowitego. Wyniki jednego badania sugerują, że pembrolizumab zastosowany przed i po operacji usunięcia guza może wydłużyć przeżycie całkowite w porównaniu z podaniem tego leku jedynie po operacji, ale dane te są bardzo niepewne.

Wyniki sześciu badań nie wykazały poprawy w w zakresie przeżycia bez progresji choroby (czas trwania leczenia pacjenta przed pojawieniem się nawrotu). Wyniki jednego badania sugerują, że pembrolizumab zastosowany przed i po operacji usunięcia guza może wydłużyć przeżycie bez progresji choroby w porównaniu ze stosowaniem pembrolizumabu jedynie po operacji, jednak dane te są bardzo niepewne.

Jakie są ograniczenia danych?

Nasza pewność w stosunku do danych waha się od bardzo niskiej do umiarkowanej, ponieważ zastosowane metody badawcze były czasami niejasne i dlatego potencjalnie niewłaściwe; w sześciu badaniach osoby oceniające punkty końcowe wiedziały jaką terapię otrzymywali pacjenci, co mogło wpłynąć na wyniki. Potrzebnych jest więcej wysokiej jakości badań, aby zwiększyć naszą pewność względem wyników.

Jak aktualne są te dane?

Dane są aktualne do 8 marca 2024 r.