مرورهای سیستماتیک (systematic review)، خلاصهای از اطلاعات موجود در مورد یک موضوع هستند. شایعترین روش برای یافتن اطلاعات برای یک مرور سیستماتیک، جستوجو در بانکهای اطلاعاتی متون علمی الکترونیکی است. همچنین برای افزایش شانس یافتن اطلاعات مهم، پژوهشگران میتوانند فهرست محتوای مجلات را جستوجو کرده و برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد موضوع مرور، با متخصصان یا سازمانها تماس بگیرند. راه دیگر برای یافتن اطلاعات بیشتر، بررسی فهرست منابع مطالعات مرتبط است تا ببینند این منابع شامل گزارشهایی از مطالعات دیگری هستند که ممکن است واجد شرایط ورود به این مرور باشند یا خیر. مهم است که بدانیم بررسی فهرست منابع، هنگام انجام مرورهای سیستماتیک، استفاده مناسبی از زمان و منابع است یا خیر.
تعداد 12 مطالعه را پیدا کردیم که به ارزیابی این موضوع پرداختند که روش بررسی فهرست منابع برای مرورهای سیستماتیک مفید است یا خیر. این مطالعات نتایج مختلفی را گزارش دادند، از شناسایی فقط چند مطالعه بیشتر (2.5%: 2 مورد از 79 مطالعه واردشده) تا شناسایی مطالعات بسیار بیشتر (42.7%: 111 مورد از 260 مطالعه واردشده) از طریق بررسی فهرست منابع. متاسفانه، هیچیک از مطالعات به مقدار زمان یا پولی که صرف فرایند بررسی فهرست منابع شد، نپرداختند و گفته میشود که تخمین این مقدار تقریبا غیرممکن خواهد بود.
متاسفانه یافتههای موجود مبتنی بر اطلاعات ضعیفی است. دادهها حاکی است در شرایطی که پژوهشگران ممکن است در یافتن اطلاعات با مشکل مواجه شوند، بررسی فهرست منابع میتواند راهی مهم برای کاهش خطر از دست دادن اطلاعات مرتبط باشد.
مطالعه چکیده کامل
بررسی فهرست منابع جهت شناسایی مطالعات مرتبط برای مرورهای سیستماتیک اغلب توسط دستورالعملهای مرور سیستماتیک توصیه شده و معمولا توسط نویسندگان این مرورها انجام میشود. تا به امروز، هیچ مرور سیستماتیکی بهصراحت اثربخشی روش بررسی فهرست منابع را بهعنوان مکملی برای جستوجوی الکترونیکی بررسی نکرده است.
اهداف
ارزیابی اثربخشی بررسی فهرست منابع برای شناسایی مطالعات بیشتر و مرتبط برای انجام مرورهای سیستماتیک. اثربخشی بهصورت نسبتی از مطالعات مرتبطی تعریف میشود که نویسندگان مرور صرفا با بررسی فهرست منابع شناسایی کردهاند.
روشهای جستوجو
بانکهای اطلاعاتی در کتابخانه کاکرین (شماره 3، سال 2008)؛ Library and Information Science abstracts (LISA) (1969 تا جولای 2008) و MEDLINE (1966 تا جولای 2008) را جستوجو کردیم. با متخصصان روشهای مرور سیستماتیک تماس گرفته و فهرست منابع مقالات را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعاتی با هر نوع طراحی که در آنها بررسی فهرست منابع بهعنوان روشی برای جستوجوی مرورهای سیستماتیک در هر حوزهای ارزیابی شد. پیامد اولیه، افزایش تعداد مطالعات مرتبط بود (یعنی مطالعاتی که از طریق هیچ روش جستوجوی دیگری یافت نشدند)؛ دیگر پیامدها شامل انواع مقالات شناساییشده و دادههای مربوط به هزینههای (برای مثال مقرونبهصرفه بودن، هزینه-کارایی) بررسی فهرست منابع بودند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دادهها را بهصورت توصیفی خلاصه کردیم.
نتایج اصلی
تعداد 12 مطالعه (در 13 مقاله) را در این مرور وارد کردیم، اما قابلیت تفسیر و تعمیم این مطالعات دشوار است و طراحی مطالعاتی استفادهشده در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند. بازده اضافی (additional yield) (که با تقسیم بازده «منحصربهفرد» شناساییشده از طریق بررسی فهرست منابع بر تعداد کل مطالعات واجد شرایط درون آن مطالعه محاسبه میشود) در مطالعات مرتبط شناساییشده از طریق بررسی فهرست منابع از 2.5% تا 42.7% متغیر بود. فقط دو مطالعه اطلاعات را بر اساس نوع مقاله (پایاننامهها و مرورهای سیستماتیک) گزارش کردند. هیچ دادهای در مورد هزینهها گزارش نشد، اگرچه یک مطالعه اظهار داشت که جداسازی زمان صرفشده برای پیگیری منابع غیرممکن است زیرا این کار به موازات ارزیابی انتقادی هر مقاله انجام شد و برای آن مطالعه خاص، هزینهها بهطور خاص تخمین زده نشدند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی وجود دارد که از استفاده از روش بررسی فهرست منابع برای یافتن مطالعات در مرورهای سیستماتیک پشتیبانی میکند. بااینحال، این شواهد از مطالعاتی با طراحی ضعیف بهدست آمد. در شرایطی که شناسایی تمام مطالعات مرتبط از طریق جستوجوی دستی و جستوجو در بانک اطلاعاتی دشوار است، به نظر میرسد نویسندگان مرورها، برای تکمیل جستوجوی خود فهرست منابع را بررسی کنند. بنابراین، چالش پیش روی نویسندگان مرور، تشخیص این موقعیتها است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
