رفتن به محتوای اصلی

کدام دارو برای پیشگیری از رد پیوند ریه، بهترین نتایج را با کمترین عوارض جانبی ارائه می‌دهد؟

تقریبا تمام افرادی که پیوند ریه دریافت می‌کنند، برای پیشگیری از رد پیوند عضو، با داروهای تاکرولیموس (tacrolimus) یا سیکلوسپورین (cyclosporin) درمان می‌شوند. هر دو دارو، با عوارض جانبی جدی و شایعی همراه هستند. هدف ما مقایسه تاثیر استفاده از تاکرولیموس با سیکلوسپورین برای پیشگیری از رد پیوند عضو پس‌از پیوند ریه بود تا ارزیابی کنیم کدام دارو بهترین عملکرد را داشته و کمترین عوارض جانبی را ایجاد می‌کند.

سه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده را شناسایی کردیم که تاکرولیموس را با سیکلوسپورین در بیماران دریافت‌کننده پیوند ریه مقایسه کردند. هیچ تفاوتی را از نظر نرخ بقا (survival) یا رد پیوند ریه‌های اهدایی با استفاده از این داروها در گیرندگان پیوند ریه پیدا نکردیم. به نظر می‌رسد تاکرولیموس در پیشگیری از بیماری‌های التهابی جدی ریه و راه‌های هوایی (سندرم برونشیولیت انسدادی (bronchiolitis obliterans syndrome) و برونشیت لنفوسیتی (lymphocytic bronchitis score)) و فشار خون بالا بهتر عمل می‌کند. دیابت ممکن است در بیمارانی که با تاکرولیموس درمان می‌شوند، در مقایسه با بیماران تحت درمان با سیکلوسپورین، بیشتر رخ دهد. تعداد بیشتری از بیمارانی که تاکرولیموس دریافت کردند، در مقایسه با بیمارانی که با سیکلوسپورین درمان شدند، درمان را ادامه دادند.

بااین‌حال، این مشاهدات باید با احتیاط بررسی شوند زیرا هر سه کارآزمایی از نظر طراحی، نحوه اجرا و خطاهای تصادفی دارای نواقصی بودند. کارآزمایی‌های اندکی به مقایسه تاکرولیموس و سیکلوسپورین پس‌از پیوند ریه پرداختند و تعداد بیماران و عوارض نیز کم بود.

برای تصمیم‌گیری‌های بالینی و آگاهانه در مورد افرادی که پیوند ریه دریافت می‌کنند، انجام مطالعاتی با طراحی و اجرای بهتر ضروری است.

پیشینه

پیوند ریه، یک روش درمانی کاملا پذیرفته‌شده برای افراد مبتلا به اغلب بیماری‌های ریوی در مرحله نهایی است. اگرچه هم تاکرولیموس (tacrolimus) و هم سیکلوسپورین (cyclosporin) به‌عنوان عوامل سرکوب اولیه سیستم ایمنی در گیرندگان پیوند ریه استفاده می‌شوند، مشخص نیست کدام‌یک از این داروها در کاهش رد پیوند و مرگ‌ومیر، بدون ایجاد عوارض جانبی، بهتر است.

اهداف

ارزیابی مزایا و آسیب‌های ناشی از تجویز تاکرولیموس در مقایسه با سیکلوسپورین برای سرکوب اولیه سیستم ایمنی در گیرندگان پیوند ریه.

روش‌های جست‌وجو

از طریق برقراری ارتباط با هماهنگ‌کننده جست‌وجوی کارآزمایی‌ها و با استفاده از واژگان و اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه در کاکرین را تا تاریخ 10 اپریل 2013 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین Science Citation Index Expanded و Transplant Library را تا 20 اپریل 2013 جست‌وجو کردیم.

معیارهای انتخاب

تمام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) که هر دوز و مدت زمان تجویز تاکرولیموس را در مقایسه با سیکلوسپورین به‌عنوان درمان اولیه سرکوب سیستم ایمنی در گیرندگان پیوند ریه ارزیابی کردند، وارد این مرور کردیم. معیارهای انتخاب ایجاب می‌کرد که همه بیماران واردشده درون هر مطالعه، درمان سرکوب سیستم ایمنی اضافی یکسانی را دریافت کرده باشند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها

سه نویسنده داده‌ها را استخراج کردند. برای داده‌های دوحالتی (dichotomous data)، از خطر نسبی (RR) و برای داده‌‏های پیوسته (continuous data) از تفاوت میانگین (MD)، هر دو با %95 فواصل اطمینان (CI)، استفاده کردیم. اجزای روش‌شناسی (methodology) مطالعات واردشده برای ارزیابی خطر خطاهای سیستماتیک (سوگیری (bias)) مورد استفاده قرار گرفتند. از آنالیز مرحله‌‏ای کارآزمایی (trial sequential analysis) جهت ارزیابی خطر خطاهای تصادفی (random errors) (بازی شانس) استفاده شد.

نتایج اصلی

سه مطالعه را وارد این مرور کردیم که در مجموع 413 بیمار بزرگسال را بررسی کرده و تاکرولیموس را با میکروامولسیون (microemulsion) یا محلول خوراکی سیکلوسپورین مقایسه کردند. همه مطالعات با خطر بالای سوگیری مواجه بودند. به نظر می‌رسید تاکرولیموس از نظر میزان بروز سندرم برونشیولیت انسدادی (bronchiolitis obliterans syndrome) (RR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.29 تا 0.74)، نمره برونشیت لنفوسیتی (lymphocytic bronchitis score) (MD: -0.60؛ 95% CI؛ 1.04- تا 0.16-)، قطع درمان (RR: 0.27؛ 95% CI؛ 0.16 تا 0.46) و هیپرتانسیون شریانی (RR: 0.67؛ 95% CI؛ 0.50 تا 0.89) برتری قابل توجهی بر سیکلوسپورین داشت. بااین‌حال، یافته مربوط به هیپرتانسیون شریانی، هنگام آنالیز با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model)، تائید نشد (RR: 0.54؛ 95% CI؛ 0.17 تا 1.73). علاوه‌بر این، نتایج آنالیز مرحله‌‏ای کارآزمایی حاکی از آن بودند که هیچ‌یک از متاآنالیزها به اندازه اطلاعات مورد نیاز دست نیافتند، و منحنی‌های Z تجمعی (cumulative Z-curve) از مرزهای پایش در تحلیل متوالی کارآزمایی عبور نکردند. هنگام استفاده از مدل اثر ثابت (fixed-effect model)، دیابت میان افراد گروه تاکرولیموس در مقایسه با گروه سیکلوسپورین بیشتر رخ داد (RR: 4.24؛ 95% CI؛ 1.58 تا 11.40)، اما زمانی که مدل اثرات تصادفی برای آنالیز به کار گرفته شد، هیچ تفاوتی مشاهده نشد (RR: 4.43؛ 95% CI؛ 0.75 تا 26.05). باز هم، نتایج آنالیز مرحله‌‏ای کارآزمایی حاکی از آن بودند که حد آستانه (threshold) اطلاعات مورد نیاز به دست نیامد، و منحنی Z تجمعی از مرز پایش در تحلیل متوالی کارآزمایی عبور نکرد. هیچ تفاوت معنی‌داری میان گروه‌های درمانی از نظر میزان بروز مورتالیتی (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.49)، بروز رد حاد پیوند (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.03)، تعداد عفونت‌ها/هر 100 بیمار در روز (MD: -0.15؛ 95% CI؛ 0.30- تا 0.00)، سرطان (RR: 0.21؛ 95% CI؛ 0.04 تا 1.16)، اختلال عملکرد کلیه (RR: 1.41؛ 95% CI؛ 0.93 تا 2.14)، نارسایی کلیه (RR: 1.57؛ 95% CI؛ 0.28 تا 8.94)، سمیّت عصبی (neurotoxicity) (RR: 7.06؛ 95% CI؛ 0.37 تا 135.19) و هیپرلیپیدمی (hyperlipidaemia) (RR: 0.60؛ 95% CI؛ 0.30 تا 1.20) مشاهده نشد. آنالیز مرحله‌‏ای کارآزمایی نشان داد که حد آستانه‌های اطلاعات مورد نیاز برای هیچ‌یک از این معیارهای پیامد حاصل نشد.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان

تاکرولیموس ممکن است در رابطه با سندرم برونشیولیت انسدادی، برونشیت لنفوسیتی، قطع درمان و هیپرتانسیون شریانی بر سیکلوسپورین برتری داشته باشد، اما احتمالا در رابطه با بروز دیابت برتری چندانی ندارد. هیچ تفاوتی در میزان مورتالیتی و رد حاد پیوند میان بیماران تحت درمان با تاکرولیموس و سیکلوسپورین مشاهده نشد. مطالعات اندکی به مقایسه تاکرولیموس و سیکلوسپورین پس‌از پیوند ریه پرداختند و تعداد بیماران و رویدادها در مطالعات واردشده محدود بودند. علاوه‌بر این، مطالعات واردشده در معرض خطر بالای سوگیری در نظر گرفته شدند. از این‌رو، برای ارزیابی نتایج این مرور، انجام RCTهای بیشتری مورد نیاز است. چنین مطالعاتی باید با خطر پائین خطای سیستماتیک (سوگیری) و خطر پائین خطاهای تصادفی (بازی شانس) انجام شوند.

یادداشت‌های ترجمه

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Citation
Penninga L, Penninga EI, Møller CH, Iversen M, Steinbrüchel DA, Gluud C. Tacrolimus versus cyclosporin as primary immunosuppression for lung transplant recipients. Cochrane Database of Systematic Reviews 2022, Issue 4. Art. No.: CD008817. DOI: 10.1002/14651858.CD008817.pub2.