خارج کردن پروستات از طریق جراحی، در صورتیکه سرطان پروستات محدود به خود پروستات باشد، شانس بالایی برای درمان دارد. ویژگیهای پُرخطر (یعنی سرطانی که از کپسول اطراف پروستات به کیسههای منی مجاور یا به لبه نمونه جراحی گسترش یافته است) که در زمان جراحی یافت میشوند، خطر عود سرطان را افزایش میدهند. عود سرطان ممکن است خود را بهصورت یک تست خون غیرطبیعی (افزایش آنتیژن مختص پروستات (prostate-specific antigen; PSA))، عود موضعی در محل پروستات، یا گسترش دوردست (بیشتر به استخوانها) نشان دهد.
رادیوتراپی، با استفاده از اشعه ایکس خارجی که به محل پروستات در لگن تابانده میشود، این پتانسیل را دارد که هر سلول سرطانی باقیمانده پروستات را از بین ببرد و احتمال درمان را افزایش دهد. از سوی دیگر، ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در مثانه، روده یا عملکرد جنسی شود. در برخی از مردان، اگر سلولهای سرطانی پروستات از قبل به فراتر از لگن گسترش یافته باشند، ممکن است این روش بیفایده باشد. این مرور به بررسی این موضوع پرداخت که انجام رادیوتراپی پساز جراحی سرطان پروستات با این ویژگیهای پُرخطر، در کاهش خطر عود سرطان پروستات موثر بود یا خیر، باعث افزایش طول عمر مردان شد یا خیر، و عوارض جانبی آن چه بودند.
یک کارآزمایی با دوره پیگیری طولانیتر (بیشاز 10 سال) بهبود بقا (survival) را با رادیوتراپی کمکی نشان داد، اما این بهبودی در پیگیری 5 سال وجود نداشت. رادیوتراپی تعداد مردانی را که سرطان آنها به دیگر قسمتهای بدن گسترش یافت (متاستاز)، کاهش داد. ما دریافتیم که رادیوتراپی، کنترل موضعی را در بستر پروستات بهبود میبخشد و خطر عود سرطان را کاهش میدهد. رادیوتراپی، تعداد مردانی را که تست خون PSA غیرطبیعی داشتند، کاهش داد اما اهمیت این موضوع مشخص نیست. رادیوتراپی، خطر عوارض جانبی (عمدتا خفیف) را که بر عملکرد مثانه و روده تاثیر میگذارند، افزایش میدهد.
با توجه به این مطالعات مشخص نیست که بهتر است رادیوتراپی بلافاصله پساز جراحی، زمانی که این ویژگیهای پُرخطر وجود دارند، انجام شود یا بیمار مدتی تحت نظر باشد و فقط زمانی که تست خون PSA شروع به افزایش کرد، رادیوتراپی انجام شود. این مورد، موضوع مطالعات در حال انجام است. در صورت وجود ویژگیهای پُرخطر، باید انجام رادیوتراپی پساز پروستاتکتومی رادیکال در نظر گرفته شود، اما زمانبندی مطلوب برای آن مشخص نیست.
مطالعه چکیده کامل
مردانی که به دلیل سرطان پروستات تحت پروستاتکتومی رادیکال (radical prostatectomy; RP) قرار میگیرند، در صورتیکه سرطان غدد لنفاوی را درگیر نکرده باشد اما به خارج از کپسول پروستات و به کیسههای منی یا حاشیههای جراحی گسترش یافته باشد، در معرض خطر بیشتری برای عود بیماری قرار دارند. در مردان پُرخطر، رادیوتراپی (radiotherapy; RT) که پساز جراحی به سمت بستر پروستات هدایت میشود، ممکن است این خطر را کاهش داده و درمانکننده باشد.
اهداف
ارزیابی تاثیر RT کمکی پساز RP برای مدیریت بالینی سرطان پروستات در مردان با ویژگیهای پُرخطر در مقایسه با RP.
روشهای جستوجو
در پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماریهای پروستات و سرطانهای اورولوژی در کاکرین (23 فوریه 2011)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین، MEDLINE؛ EMBASE (ژانویه 1966 تا فوریه 2011)، بانکهای اطلاعاتی ثبت کارآزمایی PDQ® (Physician Data Query) برای یافتن مطالعات در حال انجام (2 نوامبر 2010)، فهرست منابع مطالعات و مرورهای منتخب به جستوجو پرداخته، و خلاصهمقالات کنفرانسهای مرتبط را بهصورت دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) که استفاده از RP و به دنبال آن RT را با RP بهتنهایی مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم مطالعات را برای ورود به این مرور، و از نظر خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده و دادهها را برای آنالیز استخراج کردند. برای توضیح دادهها و کسب اطلاعات ازدسترفته با نویسندگان مطالعات تماس گرفته شد.
نتایج اصلی
سه RCT را که شامل 1815 مرد بودند، پیدا کردیم. RT کمکی پساز پروستاتکتومی، تاثیری بر بقای کلی (overall survival; OS) در مدت 5 سال نداشت (RD (تفاوت خطر (risk difference)): 0.00؛ 95% CI؛ 0.03- تا 0.03)، اما بقا (survival) را در مدت 10 سال بهبود بخشید (RD: -0.11؛ 95% CI؛ 0.20- تا 0.02-). RT کمکی، مورتالیتی ناشی از سرطان پروستات را در 5 سال کاهش نداد (RD: -0.01؛ 95% CI؛ 0.03- تا 0.00). RT کمکی، بیماری متاستاتیک را در 5 سال کم نکرد (RD: -0.00؛ 95% CI؛ 0.04- تا 0.03)، اما در 10 سال، آن را کاهش داد (RD: -0.11؛ 95% CI؛ 0.20- تا 0.01-). این روش، کنترل موضعی را در مدت 5 و 10 سال (به ترتیب؛ RD: -0.10؛ 95% CI؛ 0.13- تا 0.06- و RD: -0.14؛ 95% CI؛ 0.21- تا 0.07-) و بقای بدون پیشرفت بیوشیمیایی تومور را در 5 سال و 10 سال (به ترتیب؛ RD: -0.16؛ 95% CI؛ 0.21- تا 0.11- و RD: -0.29؛ 95% CI؛ 0.39- تا 0.19-) بهبود بخشید. هیچ دادهای برای بقا بدون بیماری بالینی وجود نداشت. RT کمکی باعث افزایش سمیّت حاد و دیرهنگام دستگاه گوارش [آیا rd برای این مورد دارید؟]، تنگی مجرای ادرار (RD: 0.05؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.09) و بیاختیاری (RD: 0.04؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.08) شد. این روش موجب افزایش اختلال نعوظ یا کاهش سطح کیفیت زندگی نشد (RD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.26-)، اما دادههای محدودی وجود داشتند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
RT کمکی پساز RP، بقای کلی را بهبود میبخشد و میزان متاستازهای دوردست را کاهش میدهد، اما این تاثیرات فقط با پیگیری طولانیتر مشهود هستند. روش مذکور در مدت 5 و 10 سال، کنترل موضعی را بهبود بخشیده و خطر نارسایی بیوشیمیایی را کاهش میدهد، اگرچه مورد اخیر یک نقطه پایانی (endpoint) بالینی نیست. بروز سمیّت حاد و دیرهنگام متوسط یا شدید، حداقلی است. براساس دادههای محدود، خطر تنگی مجرای ادرار و بیاختیاری افزایش مییابد، اما هیچ آسیبی را به کیفیت زندگی وارد نمیکند. با توجه به اینکه اکثر مردانی که تحت RP قرار گرفتهاند، امید به زندگی طولانیتری دارند، رادیوتراپی باید برای افرادی که پساز پروستاتکتومی رادیکال ویژگیهای پُرخطر دارند، در نظر گرفته شود. زمانبندی مطلوب برای رادیوتراپی مشخص نیست.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
