این مرور، تاثیرات بالینی کلوزاپین را با دیگر داروهای ضدروانپریشی (آنتیسایکوتیک) آتیپیکال مقایسه کرد. بیست و هفت مطالعه معیارهای مرور را داشتند و دادههایی را برای مقایسه کلوزاپین با داروهای ضدروانپریشی مانند اولانزاپین، کوئتیاپین، ریسپریدون، زیپراسیدون و زوتپین ارائه دادند. کلوزاپین تا حدودی موثرتر از زوتپین بود. همچنین، عدم اثربخشی درمان منجر به ترک زودهنگام مطالعات در گروه ریسپریدون شد که نشاندهنده اثربخشی بالاتر کلوزاپین است. مشکل اصلی کلوزاپین، عوارض جانبی آن بود که در مقایسه با اولانزاپین و ریسپریدون منجر به ترک زودهنگام مطالعات توسط تعداد قابل توجهی از شرکتکنندگان شد. کلوزاپین با آرامبخشی و افزایش بزاق بیشتری نسبت به اولانزاپین، کوئتیاپین و ریسپریدون و با تشنج بیشتری نسبت به اولانزاپین و ریسپریدون همراه بود. کاهش گلبولهای سفید خون در گروههای کلوزاپین نسبت به اولانزاپین، بیشتر دیده شد و افزایش وزن بیشتر از گروههای ریسپریدون بود. از سوی دیگر، کلوزاپین اختلال حرکتی کمتری نسبت به ریسپریدون و افزایش پرولاکتین کمتری را نسبت به اولانزاپین، کوئتیاپین و زوتپین ایجاد کرد.
مطالعه چکیده کامل
کلوزاپین (clozapine) یک داروی آنتیسایکوتیک آتیپیکال است که با ایجاد اختلالات حرکتی کمتر، در درمان اسکیزوفرنی مقاوم به درمان برتری دارد. بااینحال، کلوزاپین خطر قابل توجهی را از اختلالات خونی جدی مانند آگرانولوسیتوز به همراه دارد که میتواند بالقوه کشنده باشد. در حال حاضر تعدادی داروی آنتیسایکوتیک جدیدتر وجود دارد که با هدف دستیابی به مشخصات تحملپذیری بهتر و اثربخشی برتر توسعه یافتهاند.
اهداف
مقایسه تاثیرات بالینی کلوزاپین با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک آتیپیکال (مانند آمیسولپراید (amisulpride)، آریپیپرازول (aripiprazole)، اولانزاپین (olanzapine)، کوئتیاپین (quetiapine)، ریسپریدون (risperidone)، سرتیندول (sertindole)، زیپراسیدون (ziprasidone) و زوتپین (zotepine)) در درمان اسکیزوفرنی و سایکوزهای شبه-اسکیزوفرنی.
روشهای جستوجو
ما پایگاه ثبت گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (جون 2007) و فهرست منابع تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده واردشده را جستوجو کردیم. ما همچنین مجلات و مجموعه مقالات کنفرانسهای مناسب مربوط به استراتژیهای ترکیبی کلوزاپین را بهصورت دستی جستوجو کرده و با شرکتهای داروسازی مربوطه تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای تصادفیسازیشده مرتبط، حداقل یکسو کور (single-blind)، که کلوزاپین را با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک آتیپیکال، با هر دوز و فرمولاسیون خوراکی، برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلالات مرتبط مقایسه کردند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
کارآزماییها را بهطور مستقل از هم انتخاب کرده و دادهها را استخراج کردیم. برای دادههای دوحالتی (dichotomous data)، نسبتهای خطر (relative risk; RRs) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها را براساس مدل اثرات تصادفی (random-effects model) محاسبه کردیم. تعداد افراد مورد نیاز برای درمان/آسیب (numbers needed to treat/harm; NNT/NNH) را در صورت لزوم محاسبه کردیم. برای دادههای پیوسته (continuous data)، تفاوتهای میانگین (MD) را بازهم براساس یک مدل اثرات-تصادفی محاسبه کردیم.
نتایج اصلی
این مرور در حال حاضر شامل 27 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده کورسازی، شامل 3099 شرکتکننده است. دوازده کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده، کلوزاپین را با اولانزاپین، پنج کارآزمایی با کوئتیاپین، نه کارآزمایی با ریسپریدون، یک کارآزمایی با زیپراسیدون و دو کارآزمایی با زوتپین مقایسه کردند. میزان خروج بیماران از مطالعه (attrition) بالا بود (در مجموع، 30.1%)، و این امر تفسیر نتایج را با مشکل مواجه کرد. کلوزاپین به دلیل ایجاد عوارض جانبی باعث شد بیماران بیشتری نسبت به اولانزاپین (9 RCT؛ n=1674؛ RR: 1.60؛ 95% CI؛ 1.07 تا 2.40، NNT: 25؛ 95% CI؛ 15 تا 73) و ریسپریدون (6 RCT؛ n=627؛ RR: 1.88؛ 95% CI؛ 1.11 تا 3.21، NNT: 16؛ 95% CI؛ 9 تا 59) از مطالعه خارج شوند. شرکتکنندگان کمتری از گروههای کلوزاپین نسبت به ریسپریدون به دلیل عدم اثربخشی درمان، کارآزماییها را زودتر از موعد ترک کردند (6 RCT؛ n=627؛ RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.70، NNT: 11؛ 95% CI؛ 7 تا 21)، که نشاندهنده اثربخشی بالاتر کلوزاپین است.
کلوزاپین در بهبود وضعیت روانی عمومی شرکتکنندگان موثرتر از زوتپین بود (نمره کل BPRS: 1 RCT؛ n=59؛ MD: -6.00؛ 95% CI؛ 9.83- تا 2.17-)، اما نه بهطور مداوم بیشتر از اولانزاپین، کوئتیاپین، ریسپریدون و زیپراسیدون. تفاوت معنیداری بین کلوزاپین و اولانزاپین یا ریسپریدون از نظر نشانههای مثبت یا منفی اسکیزوفرنی وجود نداشت. طبق نتایج دو مطالعه انجامشده در چین، کوئتیاپین برای نشانههای منفی موثرتر از کلوزاپین بود (2 RCT؛ n=142، MD: 2.23؛ 95% CI؛ 0.99 تا 3.48).
کلوزاپین عوارض جانبی خارج هرمی کمتری نسبت به ریسپریدون ایجاد کرد (استفاده از داروهای ضدپارکینسون: 6 RCT؛ n = 304؛ RR: 0.39؛ 95% CI؛ 0.22 تا 0.68، NNT: 7؛ 95% CI؛ 5 تا 18) و زوتپین (n = 59؛ RR: 0.05؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.86، NNT: 3؛ 95% CI؛ 2 تا 5). شرکتکنندگان بیشتری در گروه کلوزاپین کاهش گلبولهای سفید خون را نسبت به افرادی که اولانزاپین مصرف کردند، افزایش بزاق و خوابآلودگی بیشتری نسبت به افرادی که اولانزاپین، ریسپریدون و کوئتیاپین مصرف کردند، و تشنج بیشتری نسبت به افرادی که اولانزاپین و ریسپریدون مصرف کردند، نشان دادند. همچنین کلوزاپین باعث افزایش وزن قابل توجهی شد که در ریسپریدون مشاهده نشد.
تفاوتهای دیگر در عوارض جانبی کمتر مستند شدند و باید تکرار شوند، برای مثال، کلوزاپین سطح پرولاکتین را تغییر نداد درحالیکه اولانزاپین، ریسپریدون و زوتپین این کار را کردند؛ کلوزاپین در مقایسه با کوئتیاپین، بروز بیشتری از تغییرات الکتروکاردیوگرام (ECG) را ایجاد کرد؛ و کلوزاپین در مقایسه با کوئتیاپین و ریسپریدون، افزایش بیشتری را در سطح تریگلیسیرید ایجاد کرد. یافتههای دیگری که باید تکرار شوند، عبارت بودند از: کلوزاپین عملکرد اجتماعی را کمتر از ریسپریدون بهبود بخشید و شرکتکنندگان کمتری در گروه کلوزاپین در مقایسه با اولانزاپین مجبور به بستری شدن برای جلوگیری از اقدام به خودکشی شدند.
دیگر پیامدهای مهم مانند استفاده از خدمات، عملکرد شناختی، رضایت از مراقبت یا کیفیت زندگی، به ندرت گزارش شدند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
کلوزاپین ممکن است کمی موثرتر از زوتپین و ریسپریدون باشد، اما برای تائید این یافته، انجام کارآزماییهای بیشتری لازم است. کلوزاپین از نظر عوارض جانبی تفاوت آشکارتری با دیگر داروهای آنتیسایکوتیک نسل دوم دارد و مشخصات عوارض جانبی میتواند بسته به وضعیت بالینی و ترجیحات بیمار، در انتخاب درمان کلیدی باشد. دادههای مربوط به دیگر پیامدهای مهم مانند عملکرد شناختی، کیفیت زندگی، مرگ یا استفاده از خدمات، در حال حاضر تا حد زیادی در دسترس نیستند، و این امر انجام کارآزماییهای بزرگ و با طراحی خوب بیشتری را ضروری میسازد. همچنین باید در نظر داشت که تعداد زیاد افرادی که مطالعات را در مراحل اولیه ترک میکنند، اعتبار و تفسیر یافتههای ما را محدود میکند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
