زخم‌های فشاری (pressure ulcers) (که به آن‌ها جراحات فشاری (pressure sores)، زخم بستر (bed sores) و زخم‌های دکوبیتوس (decubitus ulcers) نیز گفته می‌شود) نواحی آسیب‌دیده بافتی هستند که در افراد مسن، بیماران دچار سوءتغذیه یا بیماری حاد، که نمی‌توانند موقعیت خود را تغییر دهند، رخ می‌دهند. سه کارآزمایی شناسایی‌شده شواهد معتبری را نیافتند مبنی بر اینکه شست‌وشوی زخم‌های فشاری (زخم بستر) با استفاده از یک تکنیک خاص یا شست‌وشو با یک محلول خاص، به بهبود آن کمک می‌کند. پژوهش‌های بسیار اندکی شست‌وشوی زخم‌های فشاری را مورد مطالعه قرار داده‌اند و بنابراین قادر به نتیجه‌گیری قطعی نیستیم.
Read the full abstract
زخم‌های فشاری (pressure ulcers) (که به آن‌ها جراحات فشاری (pressure sores)، زخم بستر (bed sores) و زخم‌های دکوبیتوس (decubitus ulcers) نیز گفته می‌شود) نواحی آسیب‌دیده بافتی هستند که در افراد مسن، بیماران دچار سوءتغذیه یا بیماری حاد، که نمی‌توانند موقعیت خود را تغییر دهند، رخ می‌دهند. زخم‌های فشاری، بار (burden) مالی قابل توجهی را بر سیستم‌های مراقبت‌های سلامت تحمیل می‌کنند و بر کیفیت زندگی تاثیر منفی می‌گذارند. تمیز کردن زخم به‌عنوان یک جزء مهم در مراقبت از زخم بستر در نظر گرفته می‌شود.
اهداف
این مرور سیستماتیک به دنبال پاسخ این سوال است: تاثیر محلول‌های شست‌وشوی زخم و تکنیک‌های شست‌وشوی زخم بر میزان بهبود زخم‌های فشاری چیست؟
روش‌های جست‌وجو
برای این به‌روزرسانی سوم، پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم‌ها در کاکرین (جست‌وجو در 3 ژانویه 2013)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) (
کتابخانه کاکرین
2012، شماره 12)؛ Ovid MEDLINE (2010 تا هفته 3 نوامبر 2012)؛ Ovid MEDLINE (در حال انجام و دیگر استنادات نمایه‌نشده 31 دسامبر 2012)؛ Ovid EMBASE (2010 تا هفته 52 2012)؛ و EBSCO CINAHL (2010 تا 21 دسامبر 2012) را جست‌وجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که به مقایسه شست‌وشوی زخم با عدم شست‌وشوی زخم، یا محلول‌های مختلف شست‌وشوی زخم، یا تکنیک‌های مختلف شست‌وشوی پرداختند، در صورتی واجد شرایط ورود به مطالعه بودند که معیار عینی از بهبود زخم فشاری را گزارش کرده بودند.
گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده و اختلافات را از طریق بحث، حل کردند. خلاصه روایی (narrative) ساختارمند از مطالعات واردشده انجام شد. برای پیامدهای دوحالتی (dichotomous outcome)، خطر نسبی (RR) به‌علاوه 95% فواصل اطمینان (CI) محاسبه شد؛ برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome)، تفاوت میانگین (MD) به‌علاوه 95% CI محاسبه شد. به دلیل تعداد کم RCTهای متنوع شناسایی شده، متاآنالیز انجام نشد. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم هر مطالعه واردشده را با استفاده از ابزار سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) برای ارزیابی خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند.
نتایج اصلی
یک مطالعه واجد شرایط دیگر از جست‌وجوهای به‌روزشده شناسایی شد، یک مطالعه به جدول مطالعات حذف‌شده افزوده شد. در مجموع سه مطالعه (169 شرکت‌کننده) معیارهای ورود را برای این مرور داشتند. هیچ مطالعه‌ای شست‌وشو را با عدم شست‌وشو مقایسه نکرد. دو مطالعه، محلول‌های مختلف شست‌وشوی زخم را مقایسه کردند. بهبودی در نمرات ابزار وضعیت زخم فشاری (Pressure Sore Status Tool) برای زخم‌هایی که با اسپری سالین حاوی آلوئه ورا، کلرید نقره و دسیل گلوکوزید (decyl glucoside; Vulnopur) تمیز شدند، در مقایسه با سالین ایزوتونیک مشاهده شد که دارای اهمیت آماری بود (P = 0.025)، اما هنگام مقایسه آب با سالین، هیچ تغییر قابل توجهی در بهبودی زخم دیده نشد (RR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.21 تا 41.89). یک مطالعه تکنیک‌های شست‌وشو را مقایسه کرد؛ برای زخم‌های فشاری که با لاواژ ضربانی (pulsatile lavage) شست‌وشو شدند، در مقایسه با روش ساختگی (جریان لاواژ به داخل یک لگن شست‌وشو که در مجاورت زخم قرار داشت و برای شرکتکنندگان قابل مشاهده نبود، هدایت می‌شد)، کاهش در حجم زخم در پایان دوره مطالعه سه هفته‌ای گزارش شد که اهمیت آماری داشت (MD: -6.60؛ 95% CI؛ 11.23- تا 1.97-).
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
ما سه مطالعه کوچک را شناسایی کردیم که به شست‌وشوی زخم‌های فشاری پرداختند. یکی از مطالعات، بهبودی را در بهبود زخم‌های فشاری برای زخم‌هایی که با اسپری سالین حاوی آلوئه ورا، کلرید نقره و دسیل گلوکوزید (Vulnopur) تمیز شدند، در مقایسه با محلول سالین ایزوتونیک گزارش کرد که از نظر آماری معنی‌دار بود، و مطالعه دیگر گزارش داد که هنگام تمیز کردن زخم‌ها با آب در مقایسه با سالین، هیچ تغییری با اهمیت آماری در بهبودی زخم‌ها مشاهده نشد. یک مطالعه نهایی، لاواژ ضربانی را با روش ساختگی مقایسه کرد و کاهش بسیار بیشتری را در حجم زخم در پایان دوره مطالعه در گروه لاواژ در مقایسه با گروه ساختگی نشان داد. نویسندگان نتیجه می‌گیرند که هیچ شواهد خوبی از کارآزمایی برای حمایت از استفاده از یک محلول یا تکنیک خاص برای تمیز کردن زخم‌های فشاری وجود ندارد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
