آسیب ویپلش (whiplash) بهعنوان یک مکانیسم افزایش-کاهش سرعت انتقال انرژی به گردن تعریف میشود. این وضعیت ممکن است در اثر تصادفات وسایل نقلیه موتوری از عقب یا پهلو یا هنگام شیرجه زدن، و دیگر حوادث ناگوار رخ دهد.
اختلالات مرتبط با ویپلش (whiplash-associated disorders; WAD) را میتوان بر اساس شدت علائم و نشانهها از درجه 0 (بدون شکایت یا علائم فیزیکی) تا درجه 4 (شکستگی یا دررفتگی) طبقهبندی کرد. اختلالات مرتبط با ویپلش از 70 مورد در هر 100,000 فرد ساکن در یک استان کانادا، تا 188 تا 325 مورد در هر 100,000 فرد ساکن در هلند گزارش شدهاند. درمانهای محافظهکارانه (برای مثال فیزیوتراپی، طب سوزنی یا استفاده از گردنبند طبی (collar)) شایعترین گزینههای درمانی برای بیماران مبتلا به آسیب ویپلش هستند، اما شواهد مربوط به اثربخشی آنها همچنان متناقض است.
تعداد 23 مطالعه (2344 شرکتکننده با WAD درجه 1 یا 2) را وارد این مرور کردیم که نُه مورد از آنها برای این نسخه بهروزشده جدید بودند. در مجموع، کیفیت روششناسی (methodology) مطالعات ضعیف بوده و مطالعات شامل جمعیتها و مداخلاتی بودند که برای تجمیع، بیشازحد متفاوت بودند. دو مطالعه درمانهای مربوط به بیماران مبتلا به درد مزمن (بیشاز سه ماه) را بررسی کردند، دو مطالعه به درد تحتحاد (چهار تا شش هفته) پرداختند، وضعیت درد در دو مطالعه نامشخص بود (اما در یک مورد احتمالا مزمن بود) و بقیه مطالعات، بیمارانی را با نشانههای حاد کمتر از سه هفته بررسی کردند.
در 11 مطالعه، یک رویکرد درمانی فعال (استراتژی درمانی شامل تمرینات ورزشی یا توصیه به «رفتار طبق معمول») با یک استراتژی غیرفعال، عدم درمان یا یک درمان کمکی مقایسه شد. هشت مطالعه، مداخله فعال را با مداخله غیرفعال (توصیه به استراحت و پوشیدن گردنبند طبی، تماشای یک ویدیوی آموزشی، الکتروتراپی، مانیپولاسیون (manipulation)، کمپرس گرم و سرد، کشش یا تراکشن (traction) یا طب سوزنی) مقایسه کردند. هشت مطالعه، یک مداخله را با دارونما (placebo) یا عدم درمان مقایسه کردند. در هفت مطالعه، دو درمان فعال با یکدیگر مقایسه شده و در یک مطالعه، یک مداخله غیرفعال با تزریقها مقایسه شد.
از آنجایی که ما نتوانستیم هیچیک از مطالعات را تجمیع کنیم، با شواهد کنونی همچنان قادر به تائید یا رد تاثیرات درمانهای محافظهکارانه برای مدیریت بالینی اختلالات حاد، تحتحاد یا مزمن مرتبط با آسیب ویپلش نیستیم.
مطالعه چکیده کامل
درمانهای زیادی برای بیماران مبتلا به ویپلش (whiplash) در دسترس قرار دارند، اما شواهد علمی اندکی برای پذیرش کاربرد آنها وجود دارد. بیماران مبتلا به اختلالات مرتبط با ویپلش (whiplash-associated disorders; WAD) را میتوان براساس شدت علائم و نشانهها از درجه 0 (بدون شکایت یا علائم فیزیکی) تا درجه 4 (شکستگی یا دررفتگی) طبقهبندی کرد.
اهداف
ارزیابی اثربخشی درمان محافظهکارانه برای بیماران مبتلا به آسیبهای ویپلش درجه 1 یا 2 (شکایتهای گردن و عضلانیاسکلتی).
روشهای جستوجو
تا نوامبر 2006 در پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (کتابخانه کاکرین، 2006، شماره 3)؛ MEDLINE؛ CINAHL؛ PsycINFO و PEDro به جستوجو پرداختیم و منابع کارآزماییهای تصادفیسازیشدهای که شناسایی شدهاند و مرورهای سیستماتیک مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای را وارد این مرور کردیم که به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، آلمانی یا هلندی منتشر شدند و شامل بیمارانی با آسیبهای ویپلش، مداخلات محافظهکارانه، پیامدهای درد، تاثیر کلی درکشده یا مشارکت در فعالیتهای روزانه بودند.
گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کیفیت روششناسی (methodology) را با استفاده از معیارهای دلفی (Delphi criteria) ارزیابی کرده و دادهها را در فرمهای استاندارد استخراج اطلاعات وارد کردند. به دلیل وجود ناهمگونی (heterogeneity) در جمعیت، مداخله و پیامدها، و همچنین کمبود دادهها، نتایج را تجمیع نکردیم. یک آنالیز طبقهبندیشده و از پیش برنامهریزیشده برای سه مقایسه مختلف انجام شد.
نتایج اصلی
بیستوسه مطالعه (2344 شرکتکننده)، از جمله نه مطالعه جدید، در این نسخه بهروزشده وارد شدند. طیف گستردهای از مداخلات محافظهکارانه ارزیابی شدند. دو مطالعه شامل بیمارانی با نشانههای مزمن (بیشاز سه ماه)، و دو مطالعه شامل بیمارانی با نشانههای تحتحاد (چهار تا شش هفته) بودند، در دو مطالعه مدت زمان حضور نشانهها مشخص نبود، و 17 مطالعه نیز بیماران با نشانههای حاد (کمتر از سه هفته) را بررسی کردند. فقط هشت مطالعه (33.3%) با یکی از معیارهای ما یعنی کیفیت بالا مطابقت داشتند که در مجموع، نشاندهنده کیفیت روششناسی ضعیف مطالعات است. مداخلات به دو دسته غیرفعال (مانند استراحت، بیحرکت نگه داشتن، سونوگرافی و غیره) و فعال (مانند تمرینات ورزشی، رویکرد فعالیت طبق معمول و غیره) تقسیم شده و با عدم درمان، دارونما (placebo) یا با یکدیگر مقایسه شدند.
ناهمگونی بالینی (clinical heterogeneity) و ناهمگونی آماری (statistical heterogeneity) و کمبود دادهها، مانع از تجمیع نتایج شدند. مطالعات فردی اثربخشی یک درمان را نسبت به دیگری نشان دادند، اما مقایسهها متنوع، و نتایج متناقض بودند. بنابراین شواهد موجود، اثربخشی درمانهای غیرفعال یا فعال را برای تسکین نشانههای WAD، درجه 1 یا 2، نه تائید میکنند و نه رد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
منابع علمی فعلی از کیفیت روششناسی ضعیفی برخوردارند و به اندازه کافی همگون نیستند تا امکان تجمیع نتایج فراهم شود. بنابراین، در حال حاضر درمانهای کاملا موثر برای درمان نشانههای حاد، تحتحاد یا مزمن اختلالات مرتبط با آسیبهای ویپلش مورد تائید نیستند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.
