پیام‌های کلیدی
- زنانی که در دوران بارداری مکمل ویتامین B 12 مصرف کردند، در مقایسه با زنانی که مکمل ویتامین B 12 دریافت نکردند، ممکن است وضعیت ویتامین B 12 بهتری در دوران بارداری یا پس از زایمان داشته باشند، از جمله کمبود ویتامین B 12 کمتر و سطوح ویتامین B 12 بالاتر، اما شواهد در این زمینه نامطمئن است.
- تاثیرات مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری بر دیگر پیامدهای سلامت در زنان باردار یا فرزندان آنها مشخص نیست.
پیامدهای سلامت عمومی
ویتامین B 12 یک ماده مغذی مهم است که به حفظ سلامت سلول‌های خونی و عصبی بدن کمک می‌کند. کمبود ویتامین B 12 یک مشکل مهم سلامت عمومی، به ویژه در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، است که بار (burden) زیادی را بر زنان باردار و کودکان وارد می‌آورد. سطوح پائین ویتامین B 12 در دوران بارداری با خطر بالای بروز برخی از پیامدهای نامطلوب بارداری مانند سقط جنین، رشد نامناسب کودک در رحم، بروز مشکلاتی در مغز یا طناب نخاعی کودک (به نام نقص لوله عصبی (neural tube)) و وضعیت پائین ویتامین B 12 در نوزادان همراه بوده است.
مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری ممکن است به بهبود سلامت و تغذیه زنان و نوزادان آنها کمک کند. با این حال، این موضوع در مرورهای به خوبی انجام‌شده مورد بررسی قرار نگرفته، و ویتامین B 12 بخشی از مکمل‌های توصیه‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO؛ آژانس تخصصی سازمان ملل متحد مسوول سلامت عمومی بین‌المللی) برای زنان در دوران بارداری نیست.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری باعث بهبود سلامت و تغذیه زنان و نوزادان آنها می‌شود یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی کارآزمایی‌های بالینی بودیم که مکمل ویتامین B 12 را در دوران بارداری بررسی کردند. نتایج کارآزمایی‌ها را مقایسه و خلاصه کرده و بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه کارآزمایی، اطمینان خود را نسبت به این اطلاعات ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
پنج کارآزمایی را با 984 زن باردار در این مرور وارد کردیم. سه کارآزمایی، شامل 609 زن باردار، داده‌هایی را در آنالیزها گنجانده بودند. زنانی که در دوران بارداری مکمل ویتامین B 12 مصرف کردند، در مقایسه با زنانی که مکمل ویتامین B 12 مصرف نکردند، ممکن است کمبود ویتامین B 12 کمتر و سطح ویتامین B 12 بالاتری داشته باشند، اما شواهد در این زمینه نامطمئن است. هیچ تفاوتی میان گروه‌ها از نظر کم‌خونی مادر وجود نداشت. ما نتوانستیم تاثیرات مصرف مکمل ویتامین B 12 را بر دیگر پیامدها مانند سقط جنین، نقایص لوله عصبی، و شناخت کودک (توانایی کودک برای کسب دانش از طریق فکر، درک و حواس) ارزیابی کنیم، زیرا نتایج آنالیزها یا محدود بوده یا در دسترس نبودند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
کم بودن تعداد کارآزمایی‌ها و حجم نمونه کوچک آنها از محدودیت‌های این مرور بودند. همه کارآزمایی‌ها داده‌هایی را درباره پیامدهای مورد نظر ارائه نکردند. در مورد این نتایج بسیار نامطمئن هستیم.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2023 به‌روز است.
مصرف مکمل خوراکی ویتامین B 12 در دوران بارداری ممکن است خطر کمبود ویتامین B 12 را در مادر کاهش دهد و غلظت ویتامین B 12 مادر را در دوران بارداری یا پس از زایمان در مقایسه با دارونما یا عدم مصرف مکمل ویتامین B 12 بهبود بخشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است. تاثیرات مکمل ویتامین B 12 بر دیگر پیامدهای اولیه ارزیابی‌شده در این مرور گزارش نشده، یا به شکلی گزارش نشدند که بتوان آنها را در آنالیزهای کمّی وارد کرد. مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری ممکن است وضعیت ویتامین B 12 مادر و نوزاد را بهبود بخشد، اما تاثیر بالقوه آن بر پیامدهای سلامت بالینی و عملکردی طولانی‌‌مدت‌تر مادر و کودک هنوز ثابت نشده است.
کمبود ویتامین B 12 یک مشکل عمده سلامت عمومی در سراسر جهان است که بیشترین بار (burden) را بر افراد مسن، زنان باردار و کودکان خردسال وارد می‌آورد. با توجه به نقش آن در سنتز و متیلاسیون DNA، متابولیسم فولات (folate) و اريتروپويزيس (erythropoiesis)، مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری ممکن است مزایای طولانی‌‌مدت‌تری برای پیامدهای سلامت مربوط به مادر و کودک داشته باشد.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های ناشی از مصرف مکمل خوراکی ویتامین B 12 در دوران بارداری بر پیامدهای سلامت مربوط به مادر و کودک.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین، ClinicalTrials.gov ، پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی ( ICTRP ) سازمان جهانی بهداشت را در تاریخ 2 جون 2023، و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs)، شبه-RCTها، یا RCTهای خوشه‌ای (cluster) که تاثیرات مصرف مکمل‌های خوراکی ویتامین B 12 را در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری ارزیابی کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. چهار نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن کارآزمایی را بررسی کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به استخراج داده‌ها از مطالعات واردشده و ارزیابی صحت (accuracy) آنها پرداختند. سه نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را در مطالعات واردشده با استفاده از ابزار RoB 1 کاکرین ارزیابی کردند. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد مربوط به پیامدهای اولیه استفاده کردیم.
این مرور شامل پنج کارآزمایی با 984 زن باردار بود. همه کارآزمایی‌ها در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، از جمله هند، بنگلادش، آفریقای جنوبی و کرواسی، انجام شدند. هنگام ورود شرکت‌کنندگان، 26% تا 51% از زنان باردار دچار کمبود ویتامین B 12 بودند (کمتر از 150 پیکومول/لیتر) و شیوع کم‌خونی (هموگلوبین کمتر از 11.0 گرم/دسی‌لیتر) از 30% تا 46% متغیر بود. دوز مکمل ویتامین B 12 از 5 میکروگرم/روز تا 250 میکروگرم/روز متغیر بود، شروع مصرف از 8 تا 28 هفته بارداری تا زمان زایمان یا سه ماه پس از زایمان، و مدت زمان مصرف مکمل از 8 تا 16 هفته تا 32 تا 38 هفته بود. سه کارآزمایی، شامل 609 زن باردار، داده‌هایی را برای متاآنالیز تاثیرات مصرف مکمل ویتامین B 12 در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم مصرف مکمل ویتامین B 12 ارائه کردند.
کم‌خونی مادر: ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت از نظر کم‌خونی مادر در گروه مداخله وجود داشته باشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (70.9% در برابر 65.0%؛ خطر نسبی (RR): 1.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.26؛ 2 کارآزمایی، 284 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
وضعیت ویتامین B 12 در مادر: مصرف مکمل ویتامین B 12 در دوران بارداری ممکن است خطر کمبود ویتامین B 12 مادر را در مقایسه با دارونما یا عدم مصرف مکمل ویتامین B 12 کاهش دهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (25.9% در برابر 67.9%؛ RR: 0.38؛ 95% CI؛ 0.28 تا 0.51؛ 2 کارآزمایی، 272 زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). غلظت کل ویتامین B 12 در زنانی که در دوران بارداری مکمل‌های ویتامین B 12 را دریافت کردند، در مقایسه با زنان دریافت‌کننده دارونما یا بدون مصرف مکمل ویتامین B 12 ، ممکن است بیشتر باشد (تفاوت میانگین (MD): 60.89 پیکومول (pmol)/لیتر؛ 95% CI؛ 40.86 تا 80.92؛ 3 کارآزمایی، 412 زن). با این حال، ناهمگونی (heterogeneity) قابل ملاحظه‌ای وجود داشت (I 2 = 85%).
پیامدهای نامطلوب بارداری: شواهد در مورد تاثیر مداخله بر پیامدهای نامطلوب بارداری، از جمله تولد زودرس (RR: 0.97؛ 95% CI؛ 0.55 تا 1.74؛ 2 کارآزمایی، 340 زن؛ شواهد با قطعیت پائین)، و وزن کم نوزاد هنگام تولد (RR: 1.50؛ 95% CI؛ 0.93 تا 2.43؛ 2 کارآزمایی، 344 زن؛ شواهد با قطعیت پائین) نامطمئن است. دو کارآزمایی داده‌های مربوط به سقط جنین (miscarriage) خودبه‌خودی را گزارش کردند؛ با این حال، کارآزمایی‌ها داده‌های کمّی را برای انجام متاآنالیز گزارش نکردند و هیچ تعریف واضحی از سقط جنین خودبه‌خودی در گزارش‌های مطالعه وجود نداشت. هیچ یک از کارآزمایی‌ها تاثیرات مصرف مکمل ویتامین B 12 را در دوران بارداری بر نقص لوله عصبی (neural tube) ارزیابی نکرد.
وضعیت ویتامین B 12 در نوزادان: کودکان متولد شده از زنانی که مکمل ویتامین B 12 را دریافت کردند، در مقایسه با زنانی که دارونما گرفته یا مکمل ویتامین B 12 را دریافت نکردند، غلظت کل ویتامین B 12 بالاتری داشتند (MD: 71.89 پیکومول/لیتر؛ 95% CI؛ 20.23 تا 123.54؛ 2 کارآزمایی، 144 کودک).
پیامدهای شناختی کودک : سه آنالیز کمکی از یک کارآزمایی، پیامدهای شناختی کودک را گزارش کردند؛ با این حال، داده‌ها در قالبی که بتوانند در متاآنالیزهای کمّی گنجانده شوند، گزارش نشدند. در یک مطالعه، مصرف مکمل‌های ویتامین B 12 توسط مادر موجب بهبود وضعیت رشد و تکامل سیستم عصبی کودکان (برای مثال حوزه‌های شناختی، زبانی (دریافتی و بیانی)، حرکتی (ظریف و درشت)، اجتماعی-عاطفی، یا سازگاری (مفهومی، اجتماعی، عملی)) در مقایسه با دارونما نشد (9 ماه، نسخه سوم مقیاس تکاملی شیرخواران و نوپایان بیلی (Bayley Scales of Infant and Toddler Development Third Edition; BSID-III)؛ 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت پائین) یا پیامدهای عصبی‌فیزیولوژیکی (72 ماه، معیارهای بالقوه مرتبط با رویداد؛ 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت پائین)، اگرچه دامنه زبان بیانی در کودکان متولد شده از زنانی که مکمل ویتامین B 12 دریافت کردند، در مقایسه با کودکان زنان دریافت‌کننده دارونما بهتر بود (30 ماه، BSID-III؛ 1 کارآزمایی؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.