پیشینه
فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) یک بیماری ژنتیکی پیشرونده و محدود کننده زندگی است که بر بسیاری از سیستم‌های بدن، به ویژه ریه‌ها، تاثیر می‌گذارد. در بریتانیا از هر 2500 نوزاد، 1 مورد مبتلا به CF تشخیص داده می‌شود. فیزیوتراپی بخش بسیار مهمی را از درمان افراد مبتلا به CF تشکیل می‌دهد. دو هدف اصلی فیزیوتراپی قفسه سینه، پاک‌سازی مخاط چسبنده از راه‌های هوایی برای پیشگیری از وقوع عفونت‌های مکرر و آسیب ریه و حفظ آمادگی جسمانی از طریق ورزش است.
فیزیوتراپی قفسه سینه می‌تواند به پیشگیری از وضعیت نامناسب سلامت و بستری شدن در بیمارستان کمک کرده و ممکن است به بهبود کیفیت زندگی و امید به زندگی کمک کند، اما اغلب به عنوان یک بار (burden) در نظر گرفته می‌شود. افراد مبتلا به CF ممکن است مجبور شوند هفت دوره درمان فیزیوتراپی قفسه سینه یا بیشتر را در یک روز انجام دهند که می‌تواند زمان‌بَر، خسته‌کننده و مخرب باشد. در نتیجه، افراد مبتلا به CF ممکن است کمتر از 30% از جلسات فیزیوتراپی قفسه سینه خود را تکمیل کنند، که این نرخ اغلب در برخی از مراحل زندگی یک فرد (مانند نوجوانی) کاهش می‌یابد. اگرچه ورزش اغلب توسط افراد مبتلا به CF مثبت تلقی می‌شود، آنها ممکن است همیشه تمرینات خود را به دلیل خستگی، احساس ناخوشی، یا کمبود وقت انجام ندهند.
می‌خواستیم بررسی کنیم که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا افراد مبتلا به CF را تشویق کنیم فیزیوتراپی قفسه سینه یا ورزش برنامه‌ریزی شده خود را تکمیل کنند. به طیف وسیعی از راهبردهای ممکن از جمله بروشورها، ویدیوها، برنامه‌ها، پاداش‌ها، ابزارهای انگیزشی، بازی‌های ورزشی، خاطرات روزانه و پیام‌های متنی علاقه‌مند بودیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال مطالعاتی با کیفیت بالا در مورد افراد مبتلا به CF (در سنین هفت سال و بالاتر) بودیم. قصد داشتیم که هر راهبردی را با هدف بهبود پایبندی به دریافت فیزیوتراپی قفسه سینه یا ورزش در مقایسه با عدم استفاده از راهبرد، مراقبت معمول یا نوع دیگری از راهبرد در این مرور بگنجانیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
فقط دو مطالعه را پیدا کردیم که توانستیم در مرور خود بگنجانیم. یک مورد از آنها مطالعه آموزشی برای بهبود پایبندی به انجام ورزش و دومی یک مطالعه انگیزشی برای افزایش پایبندی به دریافت فیزیوتراپی قفسه سینه بود.
در مطالعه تمرینی (34 شرکت‌کننده)، به نظر می‌رسید بیمارانی که یک کتابچه راهنمای مکتوب دریافت کردند در مقایسه با افرادی که فقط به آنها توصیه‌های شفاهی داده شد، در پایان مطالعه از نظر بدنی فعال‌تر بودند، اما مطمئن نیستیم که این به دلیل کتابچه راهنمای کاربر بود یا خیر. هیچ تفاوت دیگری میان گروه‌ها از نظر کیفیت زندگی، عملکرد ریه، یا ظرفیت ورزش وجود نداشت.
در مطالعه فیزیوتراپی قفسه سینه (43 شرکت‌کننده)، مطمئن نیستیم که گوش دادن به موسیقی خاص در طول فیزیوتراپی قفسه سینه منجر به صرف زمان بیشتری برای تکمیل درمان می‌شود یا خیر. مشخص نبود که گوش دادن به موسیقی که خود افراد حین انجام فیزیوتراپی انتخاب کردند، در مقایسه با گوش ندادن به موسیقی، منجر به تکمیل درمان بیشتر شد یا تاثیری نداشت. هیچ تفاوت واقعی را در بستری شدن در بیمارستان به دلیل وقوع عفونت قفسه سینه میان هیچ یک از گروه‌ها نیافتیم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
در هر دو مطالعه، گروه‌ها بسیار کوچک بودند و مشکلاتی در طراحی و گزارش‌دهی آنها وجود داشت. این بدان معنی است که قابلیت اطمینان نتایج ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته باشند. در نتیجه، شواهد مربوط به راهبردهای بهبود پایبندی به دریافت فیزیوتراپی و پایبندی به ورزش بسیار نامطمئن بود. در حالی که این مطالعات نشان می‌دهند که ث از راهبردها ممکن است مفید باشند، پژوهش‌های آتی نیاز به بررسی راه‌هایی برای اندازه‌گیری دقیق پایبندی دارند. در این بین، فیزیوتراپیست‌هایی که افراد مبتلا به CF را معالجه می‌کنند باید از دستورالعمل‌های بالینی منطقه‌ای و استانداردهای ملی مراقبت مربوط به CF و پایبندی به درمان پیروی کنند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 28 مارچ 2023 به‌روز است.
ما مطمئن نیستیم که یک مداخله انگیزشی مبتنی بر موسیقی می‌تواند پایبندی به ACTها را افزایش داده یا بر خطر بستری شدن در بیمارستان ناشی از عفونت تنفسی تاثیر بگذارد یا خیر. هم‌چنین در رابطه با اینکه یک مداخله آموزشی باعث افزایش پایبندی به انجام ورزش یا کاهش دفعات پذیرش در بیمارستان به دلیل عفونت تنفسی می‌شود یا خیر، مطمئن نیستیم. با این حال، این نتایج عمدتا مبتنی بر داده‌های خود گزارش شده بوده و تاثیر استراتژی‌ها برای بهبود پایبندی به ACT و ورزش در کودکان و نوجوانان مبتلا به CF پایدار بی‌نتیجه باقی می‌ماند.
با توجه به اینکه پایبندی به ACT و ورزش درمانی برای مدیریت بالینی افراد مبتلا به CF اساسی است، نیاز فوری به انجام کارآزمایی‌های بالینی با طراحی خوب و در مقیاس بزرگ در این زمینه وجود دارد که باید با بیانیه CONSORT برای استانداردهای گزارش‌دهی مطابقت داشته و از معیارهای معتبر و مناسب پیامد استفاده کند. مطالعات هم‌چنین باید از انتشار کامل داده‌ها برای تمامی پیامدهای بالینی مهم اطمینان حاصل کنند.
فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) یک اختلال ژنتیکی محدودکننده زندگی است که عمدتا بر ریه‌ها و پانکراس تاثیر می‌گذارد. تکنیک‌های پاک‌سازی راه‌های هوایی (airway clearance techniques; ACTs) و ورزش درمانی اجزای کلیدی فیزیوتراپی هستند که در مدیریت CF ضروری است؛ با این حال، پایبندی پائین به آنها به خوبی مستند شده است. پایبندی ضعیف به دریافت فیزیوتراپی ممکن است منجر به بروز عفونت‌های تنفسی مکرر، کاهش تحمل ورزش، ایجاد تنگی نفس، کاهش کیفیت زندگی، ضعف و کاهش امید به زندگی، هم‌چنین افزایش استفاده از دارو، دسترسی به خدمات مراقبت سلامت و پذیرش در بیمارستان شود. بنابراین، راهبردهای مبتنی بر شواهد برای عملکرد بالینی آگاهانه و بهبود پایبندی به فیزیوتراپی ممکن است کیفیت زندگی را بهبود بخشیده و بار (burden) درمان را کاهش دهد.
ارزیابی تاثیرات اعمال مداخلات برای افزایش پایبندی به درمان پاک‌سازی راه هوایی و ورزش درمانی در افراد مبتلا به CF و تاثیرات آنها بر پیامدهای سلامت، مانند تشدیدهای حملات ریوی، ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک در کاکرین را جست‌وجو کردیم، که از جست‌وجو در بانک اطلاعاتی الکترونیکی و جست‌وجوی دستی در مجلات و کتاب‌های چکیده مقالات کنفرانس تشکیل شدند. تاریخ انجام آخرین جست‌وجو: 1 مارچ 2023.
هم‌چنین پایگاه‌های آنلاین ثبت کارآزمایی‌ها و فهرست منابع مقالات مرتبط و مرورها را جست‌وجو کردیم. تاریخ انجام آخرین جست‌وجو: 28 مارچ 2023.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را با طراحی موازی وارد کردیم که هر مداخله‌ای را با هدف افزایش پایبندی به فیزیوتراپی در افراد مبتلا به CF در برابر عدم مداخله، مداخله دیگر یا مراقبت‌های معمول ارزیابی کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را برای مطالعات واجد شرایط بررسی کرده و به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کردند. از پروسیجرهای استاندارد توصیه شده توسط کاکرین بهره بردیم و قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
دو RCT (77 شرکت‌کننده مبتلا به CF؛ محدوده سنی 2 تا 20 سال؛ 44 (57%) مرد) معیارهای ورود را به این مرور داشتند. یک مطالعه از مداخله‌ای برای بهبود پایبندی به ورزش و مطالعه دوم از مداخله‌ای برای بهبود پایبندی به ACT استفاده کردند. هر دو مطالعه پیامدها را در ابتدا و در سه ماه اندازه‌گیری کردند، اما هیچ یک به‌طور رسمی پیامد اولیه یعنی پایبندی را بر اساس معیارهای برنامه‌ریزی شده ارزیابی نکردند، و نتایج به داده‌های گزارش شده توسط بیمار وابسته بودند.
پایبندی به ACTها
در یک RCT (43 شرکت‌کننده) استفاده از موسیقی خاص ساخته شده در کنار ACTها در مقایسه با موسیقی انتخاب شده توسط خود فرد یا عدم استفاده از موسیقی (مراقبت معمول) مورد ارزیابی قرار گرفت. فرآیند ACT شامل درمان استنشاق نبولایزر، ACTها و درمان آرام‌سازی یا نبولایزر آنتی‌بیوتیکی بود. سطح قطعیت تمام شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم.
این مطالعه پایبندی به ACTها را با استفاده از پرسشنامه موریسکی-گرین (Morisky-Green questionnaire) و هم‌چنین درک شرکت‌کنندگان را از زمان و لذت درمان گزارش کرد که ممکن است بر پایبندی به آن تاثیر بگذارد (پیامد به‌طور خاص در این مرور گزارش نشد). ما مطمئن نیستیم شرکت‌کنندگانی که موسیقی ساخته شده خاصی را دریافت کردند، در مقایسه با افرادی که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند، ممکن است در هفته‌های شش و 12 بیشتر به آن پایبند باشند، به ترتیب: خطر نسبی (RR): 1.75؛ (95% فاصله اطمینان (CI): 1.07 تا 2.86) و RR: 1.56؛ (95% CI؛ 1.01 تا 2.40). هنگام مقایسه موسیقی ساخته شده خاص با موسیقی خود-انتخابی فرد، ممکن است هیچ تفاوتی در میزان پایبندی در شش هفته، RR: 1.21؛ (95% CI؛ 0.87 تا 1.68) یا 12 هفته، RR: 1.52؛ (95% CI؛ 0.97 تا 2.38)؛ یا مقایسه موسیقی خود-انتخابی فرد در مقابل مراقبت معمول در شش هفته، RR: 1.44؛ (95% CI؛ 0.82 تا 2.52) یا 12 هفته، RR: 1.03؛ (95% CI؛ 0.57 تا 1.86) وجود نداشته باشد.
مطالعه موسیقی هم‌چنین تعداد عفونت‌های تنفسی را گزارش کرد که در 12 هفته بستری شدن در بیمارستان را ضروری می‌ساخت، بدون اینکه تفاوتی در خطر بستری شدن در بیمارستان میان همه گروه‌ها مشاهده شود.
پایبندی به انجام ورزش
یک RCT (24 شرکت‌کننده) ارائه کتابچه راهنمای تمرینات هوازی، تجویز تمرین توصیه شده را به علاوه تماس‌های تلفنی در پیگیری دو هفته‌ای برای تقویت تمرینات ورزشی در یک دوره سه ماهه، با دستورالعمل‌های شفاهی تمرینات هوازی مطابق با پروتکل مرکز CF، مقایسه کرد. سطح قطعیت تمام شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم.
ما مطمئن نیستیم که یک مداخله آموزشی منجر به افزایش انجام فعالیت بدنی منظم در تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان گروه مداخله در سه ماه (خود گزارش شده) می‌شود یا خیر، RR: 3.67؛ (95% CI؛ 1.24 تا 10.85)، هیچ تفاوتی میان گروه‌ها از نظر تعداد فعالیت بدنی سه بار در هفته یا انجام حداقل 40 دقیقه فعالیت بدنی وجود نداشت. هیچ تاثیری بر معیارهای پیامد ثانویه اسپیرومتری، ظرفیت ورزش یا هر حوزه‌ای از کیفیت زندگی CF مشاهده نشد. این مطالعه در مورد فراوانی عفونت‌های تنفسی (همراه با بستری یا عدم بستری در بیمارستان) یا عوارض جانبی گزارشی را ارائه نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.