هدف این مطالعه مروری چیست؟
«بیولوژیک‌ها» نام گروهی از داروها است که به‌طور روزافزونی برای کمک به افراد مبتلا به بیماری‌های ناشی از التهاب بافت‌های بدن، مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف از این مرور آن است که بدانیم این داروها در درمان افراد مبتلا به «رینوسینوزیت مزمن (chronic rhinosinusitis)» نیز موثر هستند یا خیر. این بیماران مشکلات طولانی-مدتی ناشی از التهاب بینی و سینوس‌ها دارند. این وضعیت باعث می‌شود افراد مبتلا دچار انسداد، گرفتگی، آبریزش بینی و درد در گونه‌هایشان شوند. آنها اغلب نیاز به استفاده طولانی-مدت از اسپری‌های استروئیدی بینی دارند. همچنین در بینی برخی از بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن پولیپ ایجاد می‌شود. پولیپ‌ها می‌توانند نشانه‌های آنها را بدتر کنند.
پیام کلیدی
یکی از بیولوژیک‌های جدید - به نام دوپیلوماب (dupilumab) - به درمان افراد مبتلا به رینوسینوزیت مزمن شدید که دارای پولیپ بینی نیز بوده و اسپری استروئیدی بینی استفاده می‌کنند، کمک می‌کند. این دارو نشانه‌های بیماران را بهبود بخشیده و به نظر نمی‌رسد که عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند. یک داروی مشابه دیگر - به نام مپولیزوماب (mepolizumab) - ممکن است همین عملکرد را داشته باشد، اما در مورد آن اطمینان کمتری داریم. داروی سوم - اومالیزوماب (omalizumab) - نیز به نظر می‌رسد نشانه‌های افراد مبتلا به رینوسینوزیت مزمن شدید و پولیپ بینی را بهبود می‌بخشد.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
ما به دنبال کارآزمایی‌هایی بودیم که در آنها برای بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن، یکی از داروهای بیولوژیک جدید یا دارونما (placebo) (قرص ساختگی) تجویز شد. بیماران باید حداقل به مدت سه ماه تحت درمان قرار می‌گرفتند. ما به دنبال مطالعاتی بودیم که تاثیر دارو را بر نشانه‌های افراد، سلامت عمومی آنها و عوارض جانبی بررسی کردند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
تقریبا تمام افرادی که در این کارآزمایی‌ها مورد مطالعه قرار گرفتند، دچار رینوسینوزیت مزمن شدید همراه با پولیپ بینی بوده، و اسپری‌های استروئیدی بینی مصرف می‌کردند (بنابراین فقط می‌توانیم در مورد تاثیرات داروها بر افراد مشابه با این شرکت‌کنندگان نتیجه‌گیری کنیم). ما 10 مطالعه را یافتیم، که سه نوع داروی مختلف را بررسی کردند. اکثر اطلاعات ما از دو کارآزمایی بزرگ (با حضور نزدیک به 800 بیمار) به دست آمد که تاثیر یک دارو - دوپیلوماب - را بررسی کردند.
تاثیر دوپیلوماب
پس از 24 هفته درمان، افراد درمان شده با دوپیلوماب نسبت به افرادی که آن را دریافت نکردند، کیفیت زندگی بهتری داشتند. به‌طور میانگین نشانه‌های آنها نیز احتمالا بهتر شده، و دچار عوارض جانبی شدیدتری نسبت به افراد دریافت کننده دارونما نشدند.
تاثیر مپولیزوماب
تاثیر مپولیزوماب در بیماران بسیار کمتری مورد بررسی قرار گرفت و بنابراین در مورد نتایج کمتر مطمئن هستیم. می‌توانیم بگوئیم که این دارو ممکن است تاثیرات مشابهی با دوپیلوماب داشته باشد.
تاثیر اومالیزوماب
برای این به‌روزرسانی مرور (2021) دو مطالعه بیشتر را شناسایی کرده‌ایم که از اومالیزوماب استفاده کردند. پس از 24 هفته، افراد درمان شده با اومالیزوماب نسبت به افرادی که آن را مصرف نکردند، از نظر نشانه‌های رینوسینوزیت مزمن، کیفیت زندگی بهتری داشتند. عوارض جانبی بیشتری را برای کسانی که دارو مصرف کردند، پیدا نکردیم، اما به دلیل آنکه تعداد افراد اندکی بررسی شدند، سطح قطعیت یافته‌ها پائین است.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد در این مرور تا سپتامبر 2020 به‌روز است.
تقریبا همه شرکت‌کنندگان در مطالعات وارد شده پولیپ بینی (99.8%) داشتند و همگی از استروئیدهای موضعی بینی برای تسکین نشانه‌های مزمن رینوسینوزیت استفاده می‌کردند.
در این بیماران، دوپیلوماب در مقایسه با دارونما، HRQL مختص بیماری را بهبود می‌بخشد. همچنین احتمالا منجر به کاهش شدت بیماری می‌شود، و ممکن است به کاهش تعداد عوارض جانبی جدی نیز بی‌انجامد.
مپولیزوماب ممکن است HRQL مختص بیماری را بهبود بخشد. مشخص نیست که تفاوتی در شدت بیماری یا تعداد حوادث جانبی جدی وجود دارد یا خیر.
اومالیزوماب در مقایسه با دارونما احتمالا HRQL مختص بیماری را بهبود می‌بخشد. مشخص نیست که تفاوتی در تعداد حوادث جانبی جدی وجود دارد یا خیر. هیچ شواهدی در مورد تاثیر اومالیزوماب بر شدت بیماری وجود ندارد (با استفاده از امتیازات کلی که تمام نشانه‌های رینوسینوزیت مزمن را در بر می‌گیرد).
این مرور سیستماتیک زنده (living systematic review) یکی از چندین مرور کاکرین است که مدیریت دارویی بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن (chronic rhinosinusitis) را ارزیابی می‌کنند.
رینوسینوزیت مزمن وضعیت شایعی است که با التهاب لایه پوششی بینی و سینوس، انسداد بینی، رینوره (rhinorrhoea)، فشار/درد صورت و از دست دادن حس بویایی تشخیص داده می‌شود. این وضعیت با یا بدون پولیپ‌های بینی رخ می‌دهد.
«بیولوژیک‌ها» (biologics) محصولات دارویی هستند که توسط یک فرآیند بیولوژیکی تولید می‌شوند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال (monoclonal antibodies) نوعی از آنها هستند، که پیش از این در دیگر بیماری‌های التهابی (به عنوان مثال آسم و درماتیت آتوپیک) مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند.
ارزیابی تاثیرات بیولوژیک‌ها در درمان رینوسینوزیت مزمن.
متخصص اطلاعات گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین، به جست‌وجو در پایگاه ثبت ENT در کاکرین؛ CENTRAL (2020، شماره 9)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع دیگر برای یافتن کارآزمایی‌های منتشر شده و منتشر نشده پرداخت. تاریخ انجام جست‌وجو 28 سپتامبر 2020 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) با حداقل سه ماه دوره پیگیری که به مقایسه بیولوژیک‌ها (آنتی‌بادی‌های مونوکلونال) در برابر دارونما (placebo)/عدم درمان در بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن پرداختند.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (health-related quality of life; HRQL) مختص بیماری، شدت بیماری و حوادث جانبی جدی (serious adverse event; SAE). پیامدهای ثانویه، شامل اجتناب از انجام جراحی، میزان گسترش بیماری (اندازه‌گیری شده با نمره آندوسکوپی یا توموگرافی کامپیوتری (computerised tomography; CT))؛ HRQL عمومی و حوادث جانبی (نازوفارنژیت (nasopharyngitis)، شامل گلو-درد) بودند. از درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد مربوط به هر پیامد استفاده کردیم.
ما 10 مطالعه را وارد کردیم. از 1262 شرکت‌کننده بزرگسال، 1260 نفر مبتلا به رینوسینوزیت مزمن شدید همراه با پولیپ‌های بینی بودند؛ 43% تا 100% از شرکت‌کنندگان نیز مبتلا به آسم بودند. سه عامل بیولوژیک، با اهداف مختلف، ارزیابی شدند: دوپیلوماب (dupilumab)، مپولیزوماب (mepolizumab) و اومالیزوماب (omalizumab). تمام مطالعات توسط صنعت مورد حمایت یا پشتیبانی قرار گرفتند. برای این به‌روزرسانی (2021)، دو مطالعه جدید را شامل 265 شرکت‌کننده وارد کرده‌ایم، که داده‌های مربوط به اومالیزوماب را گزارش کردند.
Anti-IL-4Rα mAb (دوپیلوماب) در مقایسه با دارونما/عدم درمان (همه بیماران استروئید داخل بینی دریافت کردند)
سه مطالعه (784 شرکت‌کننده) دوپیلوماب را ارزیابی کردند.
HRQL مختص بیماری با SNOT-22 (پرسشنامه 22-آیتمی، با طیف نمره 0 تا 110؛ حداقل تفاوت بالینی مهم (minimal clinically important difference; MCID): 8.9 امتیاز) اندازه‌گیری شد. در 24 هفته، دوپیلوماب منجر به کاهش (بهبودی) بزرگی در نمره SNOT-22 شد (تفاوت میانگین (MD): 19.61-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 22.54- تا 16.69-؛ 3 مطالعه؛ 784 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بالا).
در هفته‌های 16 تا 52 پیگیری، دوپیلوماب احتمالا منجر به کاهش زیادی در شدت بیماری می‌شود، که با مقیاس آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS) 0 تا 10 نقطه‌ای اندازه‌گیری شد (MD: -3.00؛ 95% CI؛ 3.47- تا 2.53-؛ 3 مطالعه؛ 784 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این، نمره کلی نشانه بیماری است، شامل تمام جنبه‌های نشانه‌های رینوسینوزیت مزمن.
در هفته‌های 16 تا 52 پیگیری، دوپیلوماب در مقایسه با دارونما ممکن است منجر به کاهش در موارد عوارض جانبی جدی شود (5.9% در مقابل 12.5%، خطر نسبی (RR): 0.47؛ 95% CI؛ 0.29 تا 0.76؛ 3 مطالعه، 782 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
Anti-IL-5 mAb (مپولیزوماب) در مقایسه با دارونما/عدم درمان (همه بیماران استروئید داخل بینی دریافت کردند)
دو مطالعه (137 شرکت‌کننده) مپولیزوماب را ارزیابی کردند.
HRQL مختص بیماری با SNOT-22 اندازه‌گیری شد. در هفته 25، نمره SNOT-22 ممکن است در شرکت‌کنندگان دریافت کننده مپولیزوماب کاهش یابد (بهبود پیدا کند) (MD؛ 13.26- نمره؛ 95% CI؛ 22.08- تا 4.44-؛ 1 مطالعه؛ 105 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ MCID: 8.9).
مشخص نیست که تفاوتی در شدت بیماری در هفته 25 وجود دارد یا خیر: بر اساس VAS از 0 تا 10 نقطه در افراد دریافت کننده مپولیزوماب، 2.03- نقطه پائین‌تر بود (95% CI؛ 3.65- 0.41-؛ 1 مطالعه؛ 72 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این موضوع که تفاوتی در تعداد عوارض جانبی جدی بین هفته 25 و 40 دیده می‌شود یا خیر، بسیار نامطمئن است (1.4% در مقابل 0%؛ RR: 1.57؛ 95% CI؛ 0.07 تا 35.46؛ 2 مطالعه؛ 135 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
Anti-IgE mAb (اومالیزوماب) در برابر دارونما/عدم درمان (همه بیماران استروئید داخل بینی دریافت کردند)
پنج مطالعه (329 شرکت‌کننده) اومالیزوماب را ارزیابی کردند.
HRQL مختص بیماری با SNOT-22 اندازه‌گیری شد. در هفته 24، اومالیزوماب احتمالا منجر به کاهش زیادی در نمره SNOT-22 می‌شود (MD: -15.62؛ 95% CI؛ 19.79- تا 11.45-؛ 2 مطالعه؛ 265 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ MCID: 8.9).
هیچ شواهدی را برای شدت بیماری کلی شناسایی نکردیم.
این موضوع که اومالیزوماب تاثیری بر تعداد عوارض جانبی جدی، بین هفته 20 و 26 پیگیری ایجاد می‌کند یا خیر، بسیار نامطمئن است (0.8% در مقابل 2.5%؛ RR: 0.32؛ 95% CI؛ 0.05 تا 2.00؛ 5 مطالعه؛ 329 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.