پیشینه
آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea; OSA) یک اختلال خواب است. افراد مبتلا به OSA دارای دوره‌هایی از توقف تنفس در طول شب هستند. OSA می‌تواند باعث خروپف، استراحت غیر-رضایت‌بخش، خواب‌آلودگی در طول روز، کمبود انرژی یا کوفتگی، خستگی، بی‌خوابی اولیه و سردردهای صبحگاهی شود.
فشار مثبت مداوم راه هوایی (continuous positive airway pressure; CPAP) اولین گزینه درمانی برای اکثر افراد مبتلا به OSA در نظر گرفته می‌شود. با این حال، پایبندی به درمان با CPAP اغلب ضعیف است. دستگاه CPAP از یک لوله و ماسک یا قطعه بینی برای اعمال فشار هوای ثابت و مداوم استفاده می‌کند. افرادی که از CPAP استفاده می‌کنند، اغلب می‌گویند که استفاده از این دستگاه ناراحت کننده است، و باعث گرفتگی بینی و نفخ شکم می‌شود. آن‌ها ممکن است احساس کلاستروفوبی (ترس از فضای بسته) (claustrophobic) داشته باشند و احساس کنند دستگاه پر سروصدا است. سروصدا می‌تواند شریک زندگی بیمار را آزار دهد.
میوفانکشنال درمانی (myofunctional therapy) به افراد می‌آموزد که تمرینات روزانه را برای تقویت ماهیچه‌های زبان و گلوی خود انجام دهند. میوفانکشنال درمانی، به‌تنهایی یا در ترکیب با CPAP، ممکن است شدت نشانه‌های OSA و خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش دهد.
نتایج کلیدی
ما نه مطالعه RCT را پیدا کردیم که در مجموع 347 شرکت‌کننده، 69 زن، و 13 کودک، را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند.
در بزرگسالان، میوفانکشنال درمانی در مقایسه با درمان ساختگی، احتمالا خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش می‌دهد، ممکن است کیفیت خواب را افزایش دهد، منجر به کاهش زیاد در شاخص آپنه-هیپوپنه (Apnoea-Hypopnoea Index; AHI) (تعداد مواردی از آپنه یا هیپوپنه ثبت شده در طول مطالعه پلی‌سومنوگرافی (polysomnography) در هر ساعت از خواب) شود، تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر کاهش فراوانی خروپف داشته باشد و احتمالا شدت خروپف ذهنی را اندکی کاهش می‌دهد.
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با لیست انتظار، ممکن است خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش داده، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در کیفیت خواب ایجاد کند و AHI را کاهش دهد.
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با CPAP، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز شده و AHI را افزایش دهد.
میوفانکشنال درمانی به‌تنهایی در مقایسه با CPAP به‌همراه میوفانکشنال تراپی، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز شده و AHI را افزایش دهد.
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با تمرینات تنفسی به علاوه دیلاتور (باز کننده) بینی ضد خروپف (nasal dilator strip)، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز ایجاد کند، احتمالا کیفیت خواب را اندکی افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در AHI شود.
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با درمان دارویی استاندارد، ممکن است باعث کاهش خواب‌آلودگی در طول روز شده و کیفیت خواب را افزایش دهد.
در کودکان، افزودن میوفانکشنال درمانی به شستوشوی بینی در مقایسه با شستوشوی بینی به‌تنهایی، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در AHI شود.
قطعیت شواهد
سطح اطمینان ما به نتایج مطالعات، عمدتا به دلیل مشکلات مرتبط با خطر سوگیری (bias) (به دلیل کورسازی ناکافی شرکت‌کنندگان و داده‌های ناقص مربوط به پیامد در برخی مطالعات) و عدم دقت، از متوسط تا بسیار پائین برای همه مقایسه‌ها متغیر بود.
اکثر شرکت‌کنندگان در این مطالعات مرد بودند و نتوانستیم تجزیه‌وتحلیل جداگانه‌ای را درباره زنان انجام دهیم.
نتیجه‌گیری‌‌ها
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با درمان ساختگی، احتمالا خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش می‌دهد و ممکن است کیفیت خواب را در کوتاه‌مدت در بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب افزایش دهد. انجام مطالعات جدید کورسازی شده، با تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان و مدت درمان و پیگیری طولانی‌تر، مورد نیاز است.
این مرور تا می 2020 به‌روز است.
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با درمان ساختگی، احتمالا خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش داده و ممکن است کیفیت خواب را در کوتاه‌مدت افزایش دهد. سطح قطعیت شواهد برای همه مقایسه‌ها، عمدتا به دلیل عدم کورسازی ارزیابان پیامدهای ذهنی، داده‌های ناقص مربوط به پیامد و عدم دقت، از متوسط تا بسیار پائین متغیر است. انجام مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است. در مطالعات بعدی، ارزیابان پیامد باید کورسازی شوند. کارآزمایی‌های جدید باید شرکت‌کنندگان بیشتری را، شامل زنان و کودکان بیشتر، به کار بگیرند و دوره‌های درمان و پیگیری طولانی‌تری داشته باشند.
آپنه انسدادی خواب (obstructive sleep apnoea; OSA) سندرمی است که مشخصه آن اپیزودهایی از آپنه (قطع کامل تنفس) یا هیپوپنه (تنفس ناکافی) حین خواب است. نشانه‌های کلاسیک بیماری - مانند خروپف، استراحت بدن رضایت‌بخشی و خواب‌آلودگی در طول روز - عمدتا در مردان دیده می‌شود؛ زنان نشانه‌های نامشخص‌تری را گزارش می‌کنند از جمله کمبود انرژی یا کوفتگی، خستگی، بی‌خوابی اولیه و سردردهای صبحگاهی. OSA با افزایش خطر آسیب‌های شغلی، بیماری‌های متابولیکی، بیماری‌های قلبی‌عروقی، مورتالیتی و درگیر شدن در حوادث رانندگی همراه است.
فشار مثبت مداوم راه هوایی (continuous positive airway pressure; CPAP) - فشار هوای ثابت و مداوم با استفاده از یک دستگاه به کمک یک لوله و ماسک یا قطعه بینی (nosepiece) ارائه می‌شود - اولین گزینه درمانی برای اکثر افراد مبتلا به OSA در نظر گرفته می‌شود. با این حال، پایبندی به درمان اغلب مطلوب نیست. میوفانکشنال درمانی (myofunctional therapy) می‌تواند یک درمان جایگزین برای بسیاری از بیماران باشد. میوفانکشنال درمانی شامل ترکیبی از تمرینات اوروفارنژیال - یعنی تمرینات دهان و گلو، است. این ترکیبات معمولا عبارتند از تمرینات ایزوتونیک و ایزومتریک که عضلات متعدد و نواحی اطراف دهان، حلق و دستگاه تنفسی فوقانی را برای کار روی عملکردهایی مانند صحبت کردن، نفس کشیدن، دمیدن، مکیدن، جویدن و بلعیدن درگیر می‌کند.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های میوفانکشنال درمانی (تمرینات اوروفارنژیال) برای درمان آپنه انسدادی خواب.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را از پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه راه‌های هوایی در کاکرین شناسایی کردیم (تاریخ آخرین جست‌وجو در 1 می 2020). کارآزمایی‌های دیگری را در پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی مبتنی بر وب پیدا کردیم.
RCTهایی را وارد کردیم که بزرگسالان و کودکان را با تشخیص OSA به کار گرفتند.
از پروسیجرهای روش‌شناسی استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. اطمینان خود را به شواهد با استفاده از توصیه‌های درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از خواب‌آلودگی در طول روز، موربیدیتی و مورتالیتی.
نه مطالعه واجد شرایط را برای ورود به این مرور و نه مطالعه در حال انجام را پیدا کردیم. نه RCT وارد شده در مجموع 347 شرکت‌کننده، 69 زن و 13 کودک، را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند. میانگین سنی بزرگسالان از 46 تا 51 سال، نمرات خواب‌آلودگی در طول روز از 8 تا 14 و شدت بیماری از OSA خفیف تا شدید متغیر بود. مدت زمان مطالعات از دو تا چهار ماه بود.
در هیچ یک از مطالعات، حوادث رانندگی، بیماری‌های قلبی‌عروقی یا پیامدهای مورتالیتی ارزیابی نشده است. ما به دنبال داده‌های مربوط به حوادث جانبی بودیم، اما هیچ یک از مطالعات وارد شده این حوادث را گزارش نکرده بود.
در بزرگسالان، در مقایسه با درمان ساختگی، درمان میوفانکشنال: احتمالا خواب‌آلودگی در طول روز را کاهش می‌دهد (مقیاس خواب‌آلودگی اپوورث (ESS)؛ MD (تفاوت میانگین): 4.52- امتیاز، 95% فاصله اطمینان (CI): 6.67- تا 2.36-؛ دو مطالعه، 82 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ ممکن است کیفیت خواب را افزایش دهد (MD؛ 3.90- امتیاز؛ 95% CI؛ 6.31- تا 1.49-؛ یک مطالعه، 31 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ ممکن است منجر به کاهش زیادی در شاخص آپنه - هیپوپنه (AHI) شود (MD؛ 13.20- امتیاز؛ 95% CI؛ 18.48- تا 7.93-؛ دو مطالعه، 82 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ ممکن است تاثیر کمی در کاهش فراوانی خروپف داشته باشد یا هیچ تاثیری نداشته باشد اما شواهد در این زمینه بسیار نامطمئن است (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.53- امتیاز؛ 95% CI؛ 1.03- تا 0.03-؛ دو مطالعه، 67 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ و احتمالا شدت خروپف ذهنی را اندکی کاهش می‌دهد (MD؛ 1.9- امتیاز؛ 95% CI؛ 3.69- تا 0.11-؛ یک مطالعه، 51 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با لیست انتظار ممکن است: خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش دهد (ESS، تغییر از خط پایه MD؛ 3.00- امتیاز؛ 95% CI؛ 5.47- تا 0.53-؛ یک مطالعه، 25 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در کیفیت خواب شود (MD؛ 0.70- امتیاز؛ 95% CI؛ 2.01- تا 0.61؛ یک مطالعه، 25 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و AHI را کاهش دهد (MD؛ 6.20- امتیاز؛ 95% CI؛ 11.94- تا 0.46-؛ یک مطالعه، 25 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با CPAP ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز شود (MD؛ 0.30 امتیاز؛ 95% CI؛ 1.65- تا 2.25؛ یک مطالعه، 54 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و احتمالا AHI را افزایش می‌دهد (MD؛ 9.60 امتیاز؛ 95% CI؛ 2.46 تا 16.74؛ یک مطالعه، 54 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
میوفانکشنال درمانی به‌تنهایی در مقایسه با CPAP به همراه میوفانکشنال تراپی، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز شود (MD؛ 0.20 امتیاز؛ 95% CI؛ 2.56- تا 2.96؛ یک مطالعه، 49 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و شاید AHI را افزایش دهد (MD؛ 10.50 امتیاز؛ 95% CI؛ 3.43 تا 17.57؛ یک مطالعه، 49 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با تمرینات تنفسی به همراه دیلاتور بینی ضد خروپف (nasal dilator strip)، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خواب‌آلودگی در طول روز شود (MD؛ 0.20 امتیاز؛ 95% CI؛ 2.46- تا 2.86؛ یک مطالعه، 58 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ احتمالا کیفیت خواب را اندکی افزایش دهد (MD؛ 1.94- امتیاز؛ 95% CI؛ 3.17- تا 0.72-؛ دو مطالعه، 97 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ و شاید منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در AHI شود (MD؛ 3.80- امتیاز؛ 95% CI؛ 9.05- تا 1.45؛ یک مطالعه، 58 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
میوفانکشنال درمانی در مقایسه با درمان پزشکی استاندارد، ممکن است خواب‌آلودگی را در طول روز کاهش دهد (MD؛ 6.40- امتیاز؛ 95% CI؛ 9.82- تا 2.98-؛ یک مطالعه، 26 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و احتمالا کیفیت خواب را افزایش می‌دهد (MD؛ 3.10- امتیاز؛ 95% CI؛ 5.12- تا 1.08-؛ یک مطالعه، 26 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
در کودکان، میوفانکشنال درمانی و شستوشوی بینی در مقایسه با شستوشوی بینی به‌تنهایی، ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در AHI شوند (MD: 3.00؛ 95% CI؛ 0.26- تا 6.26؛ یک مطالعه، 13 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.