سوال مطالعه مروری
آیا مداخلات بر پایه طنز در درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تاثیرگذار هستند؟
پیشینه
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است. این عارضه یک اختلال فکری است، یعنی باورهای نادرست ثابت، علیرغم وجود شواهدی برای اثبات خلاف آنها، از دست رفتن پیوندها با واقعیت، و ادراک تغییر یافته. این نشانه‌ها بیشتر به عنوان (i) نشانه‌های مثبت، مانند گفتار بدون نظم، داشتن توهم یا ایده‌های اشتباه و پایدار؛ و (ii) نشانه‌های منفی، فقدان احساس یا محدودیت در میزان گفتار؛ و کاهش در عملکرد شناختی، از جمله توجه، حافظه، و کنترل رفتار، طبقه‌بندی می‌شوند. درمان استاندارد برای اسکیزوفرنی، استفاده از داروهای آنتی‌سایکوتیک است. درمان با مداخلات بر پایه طنز، مانند تماشای فیلم‌های طنز، ویدئوهای خنده‌دار، یا کمدی‌ها، به عنوان یک درمان کمکی پیشنهاد شده که با تحریک اکتشافی بازی‌گونه، بیان یا درک پوچی یا ناسازگاری موقعیت‌های زندگی، وضعیت سلامت و تندرستی بیمار را ارتقا می‌بخشند.
جستوجوی شواهد
در فوریه 2021، جستوجوی الکترونیکی را برای یافتن کارآزمایی‌هایی انجام دادیم که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را به‌طور تصادفی برای دریافت مداخلات بر پایه طنز، علاوه بر مراقبت‌های معمول، یا فقط دریافت مراقبت‌های معمول، مداخله روان‌شناختی دیگر یا شرایط کنترل اختصاص دادند. هشت رکورد را پیدا کرده و آنها را از نظر مناسب بودن بررسی کردیم تا در مرور خود وارد کنیم.
شواهد یافت شده
سه کارآزمایی الزامات مرور را برآورده کرده و دو کارآزمایی با کیفیت پائین (تعداد کل شرکت‌کنندگان = 96) داده‌های قابل استفاده‌ای را ارائه دادند. مداخلات بر پایه طنز در مقایسه با کنترل فعال، ممکن است نشانه‌های مثبت و اضطراب را بهبود نبخشند، اما می‌توانند نشانه‌های افسردگی را ارتقا دهند. با این حال، مداخلات بر پایه طنز در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد، ممکن است نشانه‌های افسردگی را بهتر نکنند. شواهد کنونی بسیار محدود بوده و کیفیت آنها از پائین تا بسیار پائین است. ما مطمئن نیستیم که اعمال مداخلات بر پایه طنز به بهبود مهم بالینی در وضعیت روانی یا کیفیت زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کنند یا خیر.
نتیجه‌گیری‌‌ها
در حال حاضر مطمئن نیستیم که شواهد از استفاده از مداخلات بر پایه طنز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پشتیبانی می‌کنند یا خیر.
در حال حاضر مطمئن نیستیم که شواهد از استفاده از مداخلات بر پایه طنز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی حمایت می‌کنند یا خیر. انجام پژوهش‌های آتی با متدولوژی دقیق و شفاف برای بررسی پیامدهای مهم بالینی ضروری است.
مداخلات بر پایه طنز، به هر نوع مداخله‌ای گفته می‌شود که با تحریک یک اکتشاف، بیان، یا درک پوچی یا ناسازگاری در موقعیت‌های زندگی به صورت بازی‌گونه، سلامت و تندرستی بیمار را ارتقا می‌بخشند. این نوع مداخلات را می‌توان در سیستم‌های مختلفی از جمله بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان و مراکز مراقبت روزانه به اجرا درآورد. آنها به عنوان درمان کمکی برای مراقبت‌های معمول، در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مطرح شده‌اند، اما خلاصه‌ای از شواهد برای آنها وجود ندارد.
بررسی تاثیرات مداخلات بر پایه طنز، به عنوان مداخله‌ای افزون بر مراقبت‌های استاندارد در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
در 31 جولای 2019 و 10 فوریه 2021، به جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مبتنی بر مطالعات گروه اسکیزوفرنی در کاکرین پرداختیم، که بر پایه CENTRAL؛ CINAHL؛ ClinicalTrials.Gov؛ Embase؛ ISRCTN؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ PubMed و WHO ICTRP بنا شده‌اند.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که مداخلات بر پایه طنز را با کنترل‌های فعال، دیگر مداخلات روان‌شناختی، یا مراقبت‌های استاندارد در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مقایسه کردند. مطالعاتی را حذف کردیم که واجد معیارهای انتخاب از پیش تعیین شده ما بودند، اما بدون داده‌های قابل استفاده از سنتز کمّی (quantitative synthesis) بیشتر.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم ارجاعات را بررسی، مطالعات را انتخاب، داده‌ها را استخراج و کیفیت مطالعات انجام شده را بر اساس دستورالعمل کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات ارزیابی کردند. برای پیامدهای دو-حالتی، خطرات نسبی (RRs) و 95% فواصل اطمینان (CIs) آنها را محاسبه کردیم. برای پیامدهای پیوسته، تفاوت‌های میانگین (MDs) و 95% CI آنها محاسبه شدند. خطرات سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده در این مرور ارزیابی کرده و جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ایجاد کردیم.
سه مطالعه را برای سنتز کیفی (qualitative) وارد این مرور کردیم، اگرچه یک مطالعه هیچ پیامد مرتبطی را ارائه نداد. بنابراین دو مطالعه (n = 96) را در سنتز کمّی خود گنجاندیم. هیچ داده‌ای برای پیامدهای اولیه از پیش تعیین شده زیر در دسترس نبود: تغییر مهم بالینی در وضعیت عمومی روان، تغییر مهم بالینی در نشانه‌های منفی، تغییر مهم بالینی در کیفیت کلی زندگی، و عوارض جانبی. این دسته از مداخلات در مقایسه با کنترل فعال ممکن است میانگین نمره نقطه پایانی را در یک مقیاس وضعیت عمومی روان (نمره کل در مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale; PANSS): MD: -1.70؛ 95% CI؛ 17.01- تا 13.61؛ 1 مطالعه؛ 30 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ نشانه‌های مثبت (نمره نشانه مثبت در PANSS: MD: 0.00؛ 95% CI؛ 2.58- تا 2.58؛ 1 مطالعه؛ 30شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ نشانه‌های منفی (نمره نشانه منفی در PANSS: MD: -0.70؛ 95% CI؛ 4.22- تا 2.82؛ 1 مطالعه؛ 30شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و اضطراب (State-Trait Anxiety Inventory (STAI): MD: -2.60؛ 95% CI؛ 5.76- تا 0.56؛ 1 مطالعه؛ 30 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) بهبود نبخشند. با توجه به حجم نمونه کوچک، در مورد تاثیر مداخلات بر پایه طنز در مقایسه با کنترل فعال بر ترک زودهنگام مطالعه نامطمئن هستیم (بدون عارضه، 1 مطالعه، 30 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). از سوی دیگر، مداخلات بر پایه طنز ممکن است نشانه‌های افسردگی بیمار را کاهش دهند (Beck Depression Inventory (BDI): MD: -6.20؛ 95% CI؛ 12.08- تا 0.32-؛ 1 مطالعه؛ 30 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). مداخلات بر پایه طنز در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد، ممکن است نشانه‌های افسردگی را بهبود نبخشند (ویرایش دوم BDI: MD: 0.80؛ 95% CI؛ 2.64- تا 4.24؛ 1 مطالعه؛ 59 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). با توجه به حجم نمونه کوچک، در مورد تاثیر مداخلات بر پایه طنز در مقایسه با مراقبت استاندارد بر ترک زودهنگام مطالعه به هر علتی نامطمئن هستیم (خطر نسبی: 0.38؛ 95% CI؛ 0.08 تا 1.80؛ 1 مطالعه؛ 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.