سوال مطالعه مروری
ارزیابی مزایا و مضرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در مقابل دارونما یا عدم مداخله در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B.
پیشینه
عفونت ویروس هپاتیت مزمن B؛ (HBV) یک بیماری شایع کبدی است که با موربیدیتی و مرگ‌ومیر بالایی همراه است. این بیماری موجب استرس روانی می‌شود و باری است بر دوش افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B و خانواده‌های آنها. رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در درمان افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B مورد استفاده قرار گرفته؛ اعتقاد بر این است که این دارو ناراحتی را کاهش می‌دهد و مانع تکثیر ویروس در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B می‌شود. با این حال، فواید و مضرات آن هنوز مشخص نیست.
تاریخ جست‌وجو
دسامبر 2018 تاریخ آخرین جست‌وجو بود.
ویژگی‌های مطالعه
ما 35 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده را با 3556 شرکت‌کننده وارد کردیم. یک کارآزمایی رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را با دارونما (placebo) و 34 کارآزمایی باقی‌مانده، اثرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را همراه با یک مداخله همزمان با همان مداخله همزمان مقایسه کردند. کارآزمایی‌های وارد شده اشکال همگون و راه‌های تجویز رادیکس سوفورا فلاوسنتیس (مثلا، کپسول‌های خوراکی، قرص‌های خوراکی، تزریق داخل وریدی، تزریق داخل عضلانی، تزریق acupoint (یک مکان خاص انتخاب شده از طب سوزنی)) را با دوره درمانی 1 تا 24 ماه ارزیابی کردند. دو کارآزمایی کودکان را تا 14 سالگی بررسی کردند. شرکت‌کنندگان در دو کارآزمایی، مبتلا به سیروز در زمینه هپاتیت مزمن B (اسکار مرحله آخر کبدی) بودند.
منابع مالی مطالعه
هفت مورد از 35 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده، حمایت مالی آکادمیک را از دولت یا بیمارستان دریافت کردند. چهار کارآزمایی حمایت مالی نداشتند. 24 کارآزمایی باقی مانده هیچ اطلاعاتی را در مورد نحوه تامین بودجه خود ارائه نکردند. منبع ناشناخته بودجه مطالعه ممکن است بر نتایج کارآزمایی تاثیرگذار بوده و منتهی به طراحی ضعیف کارآزمایی شود.
نتایج کلیدی
فقط یکی از 35 کارآزمایی مرگ‌ومیر را ارزیابی کرد؛ هیچ موردی از مرگ‌ومیر رخ نداده بود. ده کارآزمایی عوارض جانبی جدی را بررسی کردند؛ هیچ موردی از عارضه جانبی جدی رخ نداد. هیچ یک از کارآزمایی‌ها کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را گزارش نکردند و هیچ کارآزمایی‌ای افرادی را که در اثر هپاتیت B فوت کردند یا در معرض خطر بالای مرگ ناشی از هپاتیت B بودند، پیگیری نکردند. عوارض جانبی که «غیر-جدی» در نظر گرفته شدند، یک پیامد در 19 کارآزمایی بودند. ما نمی‌توانیم بگوئیم که رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در مقابل دارونما یا عدم مداخله بهتر است یا بدتر، چرا که وقوع عوارض جانبی غیر-جدی در نظر گرفته شدند. رادیکس سوفورا فلاوسنتیس نسبت افرادی را که HBV‐DNA قابل تشخیص داشتند و همچنین نسبت افرادی را با HBeAg قابل تشخیص، کاهش داد. با این حال، برای درک این یافته‌های مفید باید احتیاط کرد، چرا که این کارآزمایی‌ها در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند، و این پیامدها هنوز در مورد بیماران به اثبات نرسیده‌اند. به دلیل فقدان اطلاعات مورد نیاز برای انجام این مرور، آن 432 کارآزمایی شناسایی شده نتوانستند در این مرور گنجانده شوند. براین اساس، قبل از این‌که فردی بتواند مزایا یا مضرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را برای افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B تعیین کند، اطلاعات بیش‌تری از کارآزمایی‌هایی بالینی که به درستی طراحی شده باشند، مورد نیاز است.
قطعیت شواهد
«قطعیت شواهد» به معنی «میزان اعتماد فرد است که آیا نتایج مرور در حمایت یا رد کردن یک یافته درست هستند.» قطعیت شواهد را در مورد استفاده از رادیکس سوفورا فلاوسنتیس برای افراد مبتلا به HBV مزمن از نظر اثرات سودمند یا مضر آن بر مرگ، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، خطر مرگ ناشی از عفونت HBV و عوارض جانبی جدی نمی‌توان تعیین کرد، زیرا فقط چند کارآزمایی با هدف کشف پیامدهای مربوط به بیمار انجام شده‌اند. قطعیت ما در شواهدی که رادیکس سوفورا فلاوسنتیس، در مقایسه با دارونما یا عدم مداخله، عوارض جانبی غیر-جدی را در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B کاهش می‌دهد یا افزایش، خیلی پائین است. قطعیت ما در شواهدی که رادیکس سوفورا فلاوسنتیس نسبت افراد را با HBV‐DNA قابل تشخیص و همچنین نسبت افراد را با HBeAg قابل تشخیص کاهش می‌دهد هم بسیار پائین است. این ارزیابی‌ها از قطعیت شواهد، مربوط به طراحی و گزارش‌دهی ضعیف کارآزمایی‌های وارد شده است.
کارآزمایی‌های وارد شده فاقد داده‌های مربوط به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مورتالیتی مرتبط با هپاتیت B و موربیدیتی مرتبط با هپاتیت B بودند. اثرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس بر مورتالیتی به هر علتی و بر نسبتی از شرکت‌کنندگان با عوارض جانبی جدی و عوارض جانبی غیر-جدی، هم‌چنان مبهم باقی مانده است. در تفسیر نتایجی که نشان دهنده تاثیر رادیکس سوفورا فلاوسنتیس بر کاهش نسبت افراد مبتلا به HBV-DNA قابل تشخیص و HbeAg قابل تشخیص هستند، باید احتیاط شود، زیرا کارآزمایی‌های گزارش کننده این پیامدها خطر بالایی از سوگیری دارند و هر دوی این پیامدها، پیامدهای جانشین غیر-معتبر هستند. ما قادر به کسب اطلاعات درباره طراحی و نحوه اجرای تعداد زیادی از کارآزمایی‌ها نبودیم؛ بنابراین، از وارد کردن آنها در مرور خود منصرف شدیم. منبع ناشناخته بودجه مطالعه ممکن است بر نتایج کارآزمایی تاثیرگذار بوده و منتهی به طراحی ضعیف کارآزمایی شود. با توجه به کاربرد گسترده رادیکس سوفورا فلاوسنتیس، به انجام کارآزمایی‌های بزرگ تصادفی‌سازی شده و با کنترل دارونما و با کیفیت بالا و بدون سوگیری نیاز داریم که در آنها پیامدهای بیمار-محور ارزیابی شوند.
عفونت ویروس هپاتیت B؛ (HBV)، یک بیماری کبدی ناشی از ویروس هپاتیت B است که ممکن است منجر به عوارض جدی مانند سیروز و هپاتوسلولار کارسینوما شود. افراد مبتلا به عفونت HBV ممکن است مبتلا به عفونت‌های همزمان از جمله HIV و دیگر ویروس‌های هپاتیت (هپاتیت C یا D) باشند و عفونت همزمان ممکن است خطر مورتالیتی به هر علتی را افزایش دهد. عفونت مزمن HBV موربیدیتی و استرس روانی را افزایش داده و بار (burden) اقتصادی بر افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B و خانواده‌های آنها دارد. رادیکس سوفورا فلاوسنتیس (Radix Sophorae flavescentis)، یک داروی گیاهی، اغلب در ترکیب با دیگر داروها یا گیاهان تجویز می‌شود. اعتقاد بر این است که این دارو ناراحتی را کاهش داده و مانع از تکثیر ویروس در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B می‌شود. با این حال، مزایا و مضرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس برای پیامدهای بیمار-محور شناخته شده نیست و کاربرد گسترده آن هرگز با متودولوژی مرور دقیق بررسی نشده است.
ارزیابی مزایا و مضرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در مقابل دارونما یا عدم مداخله در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B.
ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE Ovid؛ Embase Ovid؛ LILACS؛ Science Citation Index Expanded؛ Conference Proceedings Citation Index ‐ Science؛ China National Knowledge Infrastructure (CNKI)؛ Chongqing VIP (CQVIP)؛ Wanfang Data و SinoMed را جست‌وجو کردیم. همچنین پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (www.who.int/ictrp)؛ ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov/)، و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های چین را برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام یا منتشر نشده جست‌وجو کردیم. آخرین جست‌وجو را در دسامبر 2018 انجام دادیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که بدون توجه به وضعیت انتشار، زبان، یا کورسازی، به مقایسه رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در مقابل عدم مداخله یا دارونما (placebo) در افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B پرداخته بودند. ما ترکیبات چند-گیاهی حاوی رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را حذف کردیم. زمانی که مداخلات مشترک به‌طور مساوی در همه گروه‌های مداخله انجام شد، به مداخلات همزمان اجازه ورود دادیم.
از پروسیجرهای روش‌شناختی استاندارد مورد انتظار همکاری کاکرین (The Cochrane Collaboration) استفاده کردیم. نویسندگان مرور در گروه‌های دو نفره داده‌ها را از گزارش‌ها منتشر شده تکی و پس از مکاتبه با محققان بازیابی کردند. پیامدهای اولیه ما عبارت بودند از مورتالیتی به هر علتی، عوارض جانبی جدی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت. پیامدهای ثانویه ما عبارت بودند از مورتالیتی مرتبط با هپاتیت B، موربیدیتی مرتبط با هپاتیت B، و عوارض جانبی که «جدی نباشند». نتایج متاآنالیز شده را به صورت خطرهای نسبی (RRs) با 95% فاصله‌های اطمینان (CIs) ارائه کردیم. خطر سوگیری (bias) را با استفاده از دامنه‌های از پیش تعریف شده ارزیابی کردیم. تجزیه‌وتحلیل‌های مرحلهای کارآزمایی (Trial Sequential Analyses) را برای کنترل خطر خطاهای تصادفی انجام دادیم. از متدولوژی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم (یعنی «میزان اطمینان ما که برآوردهای اثر درست بوده یا برای پشتیبانی از یک تصمیم یا توصیه خاص کافی است»).
ما 35 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده را با 3556 شرکت‌کننده وارد کردیم. یک کارآزمایی رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را با دارونما (placebo) و 34 کارآزمایی باقی‌مانده، اثرات رادیکس سوفورا فلاوسنتیس را همراه با یک مداخله همزمان با همان مداخله همزمان مقایسه کردند. کارآزمایی‌های وارد شده اشکال همگون و راه‌های تجویز رادیکس سوفورا فلاوسنتیس (مثلا، کپسول‌های خوراکی، قرص‌های خوراکی، تزریق داخل وریدی، تزریق داخل عضلانی، تزریق acupoint (یک مکان خاص انتخاب شده از طب سوزنی)) را با دوره درمانی 1 تا 24 ماه ارزیابی کردند. دو کارآزمایی کودکان را تا 14 سالگی وارد کردند. شرکت‌کنندگان در دو کارآزمایی، مبتلا به سیروز همراه با هپاتیت مزمن B بودند. همه کارآزمایی‌ها خطر بالای سوگیری (bias) داشتند و قطعیت شواهد برای همه پیامدها بسیار پائین بود.
فقط یکی از 35 کارآزمایی مرگ‌ومیر را ارزیابی کرد؛ هیچ موردی از مرگ‌ومیر رخ نداده بود. ده کارآزمایی عوارض جانبی جدی را بررسی کردند؛ هیچ موردی از عارضه جانبی جدی رخ نداد. هیچ یک از کارآزمایی‌ها کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مرگ‌ومیر یا موربیدیتی مرتبط با هپاتیت B را گزارش نکردند. عوارض جانبی غیر-جدی، یک پیامد در 19 کارآزمایی بود؛ نه مورد از آنها در هر دو گروه صفر مورد عارضه داشتند. رادیکس سوفورا فلاوسنتیس در مقابل دارونما یا عدم مداخله تفاوتی را در اثرات بر عوارض جانبی غیر-جدی نشان نداد (RR: 1.10؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.59؛ I² = 49%؛ 10 کارآزمایی؛ 1050 شرکت‌کننده). رادیکس سوفورا فلاوسنتیس کاهشی را در نسبت شرکت‌کنندگان دارای HBV‐DNA قابل تشخیص (RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.68؛ I² = 56%؛ 29 کارآزمایی؛ 2914 شرکت‌کننده) و در نسبت شرکت‌کنندگان با HBeAg (آنتی‌ژن-e هپاتیت B) قابل تشخیص (RR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.66 تا 0.76؛ I² = 19%؛ 20 کارآزمایی؛ 2129 شرکت‌کننده) نشان داد.
هفت مورد از 35 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده، حمایت مالی آکادمیک را از دولت یا بیمارستان دریافت کردند. چهار کارآزمایی حمایت مالی نداشتند. 24 کارآزمایی باقی مانده هیچ اطلاعاتی را در مورد نحوه تامین بودجه خود ارائه نکردند.
به علاوه، 432 کارآزمایی فاقد اطلاعات روش‌شناسی مورد نیاز برای تضمین ورود این کارآزمایی‌ها به مرور ما بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.