پیام‌های کلیدی
داده‌های بسیار اندک و پراکنده‌ای برای ارزیابی مزایا و خطرات درمان مغناطیسی تشنج (magnetic seizure therapy; MST) در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (schizophrenia) وجود داشت.
برای بررسی این موضوع به انجام مطالعات بیشتر و بهتری نیاز داریم.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی (schizophrenia) یکی از شایع‌ترین و ناتوان کننده‌ترین اختلالات روانی است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است به دلیل این بیماری در زندگی عادی با مشکلاتی روبرو شوند که شامل باورهای تحریف شده علیرغم واقعیت، شنیدن صداهای ایجاد شده توسط ذهن آنها و عدم علاقه به مراقبت از دیگران یا خود است.
چرا این موضوع برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مهم است؟
اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی درمان‌های آنتی‌سایکوتیک دریافت می‌کنند. برای بیمارانی که به آنتی‌سایکوتیک‌ها به خوبی پاسخ نمی‌دهند یا می‌خواهند از درمان‌های جایگزین استفاده کنند، درمان الکتروشوک (electroconvulsive therapy; ECT) می‌تواند انتخابی موثر و بی‌خطر باشد. این درمان باعث ایجاد تشنج در فرد بیهوش توسط جریان‌های الکتریکی وارد شده به مغز می‌شود؛ به این ترتیب نشانه‌های روان‌پریشی فرد بهبود یا تسکین می‌یابد. با این حال، ECT دارای عوارض جانبی مانند از دست دادن موقت حافظه، و سردرگمی پس از درمان است که استفاده از آن را محدود می‌کند. درمان مغناطیسی تشنج یکی از روش‌های جدید تحریک غیر تهاجمی مغز است که مانند ECT با القای تشنج عمل می‌کند، البته نه با جریان‌های الکتریکی بلکه با میدان‌های انرژی مغناطیسی، که از نظر تئوری باعث کاهش خطر از دست دادن حافظه یا سردرگمی پس از درمان می‌شود.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که MST به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک می‌کند یا خیر.
به ارزیابی موارد زیر علاقه‌مند بودیم:
- تعداد افراد با نشانه‌های بهبود یافته؛
- تعداد افراد با اختلال عملکرد شناختی؛
- تعداد افراد دارای عوارض جانبی مهم از نظر بالینی.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که تاثیر MST را در مقایسه با دیگر درمان‌ها در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بررسی کردند.
نتایج مطالعه را مقایسه و خلاصه کرده و اعتماد خود را به شواهد بر اساس عواملی، مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
نتایج اصلی
یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT) کوتاه‌‌مدت را با 79 بزرگسال پیدا کردیم که معیارهای مرور را برآورده کرد. این کارآزمایی MST را به علاوه مراقبت استاندارد با ECT به علاوه مراقبت استاندارد مقایسه کرد. یافته‌های ما بر داده‌های بسیار محدودی بنا شدند. به این نتیجه رسیدیم که MST و ECT ممکن است در بهبود وضعیت کلی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و در بهبود نشانه‌های کلی، مثبت و منفی اسکیزوفرنی قابل مقایسه باشند. MST می‌تواند باعث بروز کمتر مشکلات در حافظه تاخیری و زوال شناختی شده و عملکرد شناختی را در مقایسه با ECT بهبود بخشد. ممکن است میان دو گروه از نظر ترک زودهنگام مطالعه به هر دلیل، عوارض جانبی، یا ناکارآمدی درمان تفاوتی وجود نداشته باشد. بر اساس داده‌های محدود نمی‌توانیم نتیجه بگیریم که MST برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مفید است یا بی‌خطر. انجام RCTهایی با طراحی خوب برای پاسخ به این سوال ضروری است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 06 مارچ 2022 به‌روز است.
به دلیل کمبود اطلاعات، نمی‌توانیم در مورد اثربخشی و تحمل‌پذیری MST برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نتیجه‌گیری کنیم. انجام RCTهایی با طراحی خوب برای پاسخ به این سوال ضروری است.
اسکیزوفرنی (schizophrenia) یکی از شایع‌ترین و ناتوان کننده‌ترین اختلالات روانی است. حدود 20% از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به آنتی‌سایکوتیک‌ها، که امروزه پایه اصلی درمان اسکیزوفرنی را تشکیل می‌دهند، پاسخ نمی‌دهند و باید به دنبال گزینه‌های درمانی دیگر باشند. درمان مغناطیسی تشنج (magnetic seizure therapy; MST) یکی از روش‌های جدید تحریک غیر تهاجمی مغز است که در سال‌های اخیر مورد بررسی قرار گرفته است.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری MST در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
در 6 مارچ 2022، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مطالعه-محور گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جست‌وجو کردیم، که بر اساس CENTRAL؛ CINAHL؛ ClinicalTrials.Gov؛ Embase؛ ISRCTN؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ PubMed و WHO ICTRP هستند.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که MST را به تنهایی یا به همراه مراقبت استاندارد با ECT یا هر مداخله دیگری در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مقایسه کردند.
غربالگری مرجع، انتخاب مطالعه، استخراج داده‌ها، ارزیابی خطر سوگیری (bias) و کیفیت را در دو نسخه (in duplicate) انجام دادیم. خطرات نسبی (RRs) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) آنها برای پیامدهای دو حالتی، و تفاوت میانگین (MD) را با 95% CIهای آنها برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome) محاسبه کردیم. از ابزار اصلی خطر سوگیری برای ارزیابی خطر سوگیری استفاده کرده و جدول خلاصه‌ای از یافته‌ها را با استفاده از روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ایجاد کردیم.
یک مطالعه چهار هفته‌ای را با 79 بزرگسال مبتلا به اسکیزوفرنی حاد در این مرور گنجاندیم که به مقایسه MST به علاوه مراقبت‌های استاندارد با ECT به علاوه مراقبت‌های استاندارد پرداخت. به دلیل وجود خطر بالای سوگیری در حوزه‌های گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting) و دیگر سوگیری‌ها (خاتمه زودهنگام و عدم تعادل میان گروه‌ها در ابتدای مطالعه)، و خطر نامشخص سوگیری در حوزه کورسازی (blinding) شرکت‌کنندگان و پرسنل، خطر کلی سوگیری را در سطح بالا ارزیابی کردیم.
ما دریافتیم که MST و ECT ممکن است از لحاظ ایجاد بهبودی در وضعیت کلی (n = 79، خطر نسبی (RR): 1.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 1.70)، کل نشانه‌ها (n = 79، تفاوت میانگین (MD): 0.20-؛ 95% CI؛ 8.08- تا 7.68)، نشانه‌های مثبت (n = 79؛ MD: 1.40؛ 95% CI؛ 1.97- تا 4.77) و نشانه‌های منفی (n = 79؛ MD: -1.00؛ 95% CI؛ 3.85- تا 1.85) در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تفاوتی نداشته باشند.
ما دریافتیم که MST در مقایسه با ECT ممکن است باعث بروز کمتر مشکلات حافظه تاخیری و زوال شناختی شود (n = 79، تعداد افراد با مشکلات حافظه تاخیری، RR: 0.63؛ 95% CI؛ 0.41 تا 0.96؛ n = 79، میانگین تغییر در عملکرد شناخت کلی، MD: 5.80؛ 95% CI؛ 0.80 تا 10.80)، اما هم‌چنین می‌تواند عملکرد شناختی را بیشتر بهبود بخشد (n = 47، تعداد افراد با هر گونه بهبود شناختی، RR: 3.30؛ 95% CI؛ 1.29 تا 8.47).
هم‌چنین به این نتیجه رسیدیم که می‌تواند میان دو گروه درمانی از نظر ترک زودهنگام مطالعه به هر دلیلی (n = 79؛ RR: 2.51؛ 95% CI؛ 0.73 تا 8.59)، به دلیل عوارض جانبی (n = 79؛ RR: 3.35؛ 95% CI؛ 0.39 تا 28.64) یا به دلیل ناکارآمدی درمان (n = 79؛ RR: 2.52؛ 95% CI؛ 0.11 تا 60.10) هیچ تفاوتی وجود نداشته باشد.
از آنجایی که همه یافته‌ها بر اساس یک مطالعه با خطر بالای سوگیری بوده و سطح اطمینان به شواهد بسیار پائین بود، مطمئن نبودیم این تاثیرات قابل مقایسه یا مطلوب MST نسبت به ECT، تاثیرات واقعی آن باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.