پیامهای کلیدی
- به نظر نمیرسد هیچ استراتژی خاصی برای تزریق خون (روش تزریق فرآوردههای خونی) احتمال کلی مرگ بیمار یا لختهشدن خون را تغییر دهد.
- ما 18 مطالعه را یافتیم که روشهای مختلف تزریق خون را بررسی کردند. این تنوع، ترکیب نتایج را دشوار کرده و به این معنی است که ما پاسخهای روشنی برای سوالات خود نداریم.
آسیب ناشی از تروما چیست؟
آسیب ناشی از تروما یک اتفاق ناگهانی و غیرمنتظره (مثلا تصادف رانندگی، تصادف اسبسواری یا سقوط) است که باعث آسیب جسمی به فرد میشود. بیشتر آسیبهای ناشی از تروما نیاز به مراقبتهای بیمارستانی دارند، و بیماران هم پیشاز رسیدن به بیمارستان (مراقبتهای پیشبیمارستانی) و هم پساز رسیدن به بیمارستان تحت درمان قرار میگیرند.
چرا پساز آسیبدیدگی ناشی از تروما، خون یا فرآوردههای خونی تزریق میشوند؟
پساز وقوع یک آسیب ناشی از تروما، افراد میتوانند دچار خونریزی شدید شوند. کسانی که به شدت آسیب دیدهاند، احتمالا خونریزی شدید خواهند داشت و بسیاری از آنها ممکن است ظرف چند ساعت پساز آسیب جان خود را از دست بدهند. تزریق زودهنگام خون یا فرآوردههای خونی (blood transfusion) میتواند به توقف خونریزی و نجات جان فرد کمک کند.
استراتژی انتقال خون چیست؟
انواع مختلفی از فرآوردههای خونی وجود دارند، که همگی از خون اهدایی تهیه شده، و به لخته شدن سریعتر خون بیماران کمک میکنند. استراتژی تزریق خون، برنامهای است که پزشکان برای نحوه تزریق فرآوردههای خونی به افرادی که خونریزی شدیدی دارند، تعیین میکنند. این روش ممکن است شامل انواع فرآوردههای خونی تجویز شده، تعداد مورد استفاده، ترتیب تجویز آنها و اینکه از آزمایش خون برای تصمیمگیری در مورد تزریق بعدی استفاده میشود یا خیر، باشد.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که روشهای مختلف تزریق خون یا فرآوردههای خونی برای درمان خونریزی چه تاثیری بر کاهش احتمال مرگ یا ایجاد لخته خونی پساز آسیب دارند.
ما چهکاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعات پزشکی معروف به «کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده» بودیم، که قابل اعتمادترین شواهد را در مورد اثربخشی و بیخطری (safety) درمانهای طبی ارائه میدهند. در این نوع مطالعه، افراد بهطور تصادفی در دو یا چند گروه درمانی قرار میگیرند تا از مشابه بودن گروهها اطمینان حاصل شود و، در حالت ایدهآل، نه شرکتکنندگان در مطالعه و نه محققان نمیدانند چه کسی در کدام گروه قرار دارد. ما به دنبال کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای بودیم که در آنها یک گروه از بیماران یک استراتژی تزریق خون و گروه دیگر استراتژی متفاوتی را دریافت کردند. با مقایسه تعداد موارد مرگومیر و لخته شدن خون بین گروهها، هدف آن بود که دریابیم کدام درمان بهتر از دیگری عمل کرد.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
در این مرور 18 مطالعه را با تعداد 5041 شرکتکننده بزرگسال وارد کردیم. بزرگسالان به عنوان افراد 16 سال و بالاتر تعریف شدند. مطالعات را به چهار گروه تقسیم کردیم.
1) بیمارانی که پیشاز رسیدن به بیمارستان تحت درمان قرار گرفتند (پیشبیمارستانی («prehospital») - 5 کارآزمایی
2) بیمارانی که در بیمارستان با فرآورده خونی درمان شدند - 10 کارآزمایی
3) بیمارانی که در بیمارستان با خون کامل درمان شدند - 1 کارآزمایی
4) بیمارانی که در بیمارستان براساس نتایج آزمایش انعقاد خون با فرآوردههای خونی درمان شدند - 2 کارآزمایی
نتایج اصلی
در مجموع، هیچیک از استراتژیهای تزریق خون که در این مطالعات آزمایش شدند، خطر کلی مرگومیر را کاهش ندادند، چه این کاهش پساز 24 ساعت و چه پساز 30 روز اندازهگیری شد. بااینحال، ما به نتایج خیلی اطمینان نداریم، و مطالعات آینده ممکن است این نتیجهگیری را تغییر دهند.
بهطور مشابه، هیچ یک از استراتژیهای تزریق خون، نرخهای متفاوتی را از ایجاد لختههای خونی مضر نشان ندادند، اما ما مطمئن نیستیم که این موضوع درست باشد.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
مطالعات شناسایی شده بسیار متفاوت از یکدیگر بودند (مثلا در نحوه اندازهگیری نتایج)، که نتیجهگیری قطعی را در مورد اینکه کدام استراتژی تزریق خون بهترین عملکرد را داشت، دشوار ساخت. برای پاسخ کامل به سوالات ما در مورد بهترین روش درمان خونریزی شدید پساز تروما، انجام تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
ما تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده منتشرشده را در مورد این موضوع تا 20 نوامبر 2023 بررسی کردیم. ما همچنین اطلاعاتی را در مورد 11 کارآزمایی که شروع شده یا به زودی شروع میشوند، به دست آوردیم: سه کارآزمایی بر درمان بیماران پیشاز رسیدن به بیمارستان، چهار کارآزمایی بر درمان بیماران در بیمارستان با فرآوردههای خونی، دو کارآزمایی بر درمان بیماران در بیمارستان با خون کامل و دو کارآزمایی بر درمان بیماران در بیمارستان براساس نتایج آزمایش لخته شدن خون متمرکز هستند. در آینده، یافتههای این مطالعات به پاسخ سوالات ما در مورد استراتژیهای تزریق خون در مدیریت بالینی خونریزی شدید ناشی از آسیبهای ناشی از تروما کمک خواهند کرد.
در مجموع، شواهدی اندک یا هیچ شواهدی مبنی بر وجود تفاوت میان استراتژیهای تزریق خون از نظر مورتالیتی یا حوادث ترومبوآمبولی به دست آمد. مطالعات، طیف گستردهای از مداخلات را پوشش دادند، و مقایسهکنندهها و استاندارد شیوه مراقبت میان کارآزماییها متفاوت بودند، در نتیجه تجمیع دادهها محدود شد. انجام پژوهشهای بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
تروما عامل اصلی موربیدیتی و مورتالیتی در سراسر جهان به شمار میرود. تحقیقات نشان میدهند که خونریزی و اختلال انعقادی ناشی از تروما، در صورت شناسایی و درمان زودهنگام، اجزای برگشتپذیر آسیبهای ناشی از تروما هستند. نبود اجماعنظر در مورد تعاریف و استراتژیهای تزریق خون، مانع از تبدیل این شواهد به عملکرد بالینی میشود.
ارزیابی تاثیرات مفید و مضر استراتژیهای تزریق خون که ظرف 24 ساعت پساز آسیب ناشی از تروما در بزرگسالان (16 سال و بالاتر) با خونریزی شدید آغاز میشوند.
در 20 نوامبر 2023، به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ پنج بانک اطلاعاتی دیگر، و سه پایگاه ثبت کارآزمایی پرداختیم. فهرست منابع مطالعات واردشده را برای شناسایی مطالعات بیشتر نیز بررسی کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) را با مشارکت بزرگسالان (16 سال و بالاتر) وارد کردیم که فرآوردههای خونی را برای مدیریت خونریزی ظرف 24 ساعت پساز آسیب ناشی از تروما دریافت کردند.
ما از روششناسی (methodology) استاندارد کاکرین برای انجام مرور استفاده کرده و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
تعداد 18 RCT را با 5041 شرکتکننده وارد کردیم.
مقایسه 1: استراتژیهای تزریق خون پیشاز رسیدن به بیمارستان
پنج مطالعه، استفاده از پلاسما (پلاسمای تازه منجمد (fresh frozen plasma; FFP) یا پلاسمای لیوفیلیزه شده (lyophilised plasma)) را در مقابل «مراقبت استاندارد» مقایسه کردند.
در مورد تاثیر پلاسما بر مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) در 24 ساعت مطمئن نیستیم (خطر نسبی (RR): 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.48 تا 2.30؛ 3 مطالعه، 279 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
احتمالا هیچ تفاوتی میان پلاسما و مراقبت استاندارد بر مورتالیتی به هر علتی در 30 روز وجود ندارد (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.17؛ 3 مطالعه، 664 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). بااینحال، نتایج یک RCT خوشهای (cluster) که نتوانست در متاآنالیز گنجانده شود، نشان داد که پلاسما ممکن است با خطر کمتر مرگومیر در 30 روز مرتبط باشد (RR: 0.54؛ 95% CI؛ 0.42 تا 0.70؛ 1 مطالعه، 481 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
ممکن است هیچ تفاوتی میان پلاسما و مراقبت استاندارد در تعداد کل حوادث ترومبوآمبولی در 30 روز وجود نداشته باشد (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 0.67 تا 2.27؛ 4 مطالعه، 586 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
مقایسه 2: استراتژیهای تزریق خون در بیمارستان
ده مطالعه این مقایسه را ارزیابی کردند، که هفت مورد از آنها دادههای قابل استفادهای را ارائه دادند. این مطالعات، کرایوپرسیپیتات (cryoprecipitate) (سه مطالعه)؛ تزریق اجزای خون با نسبت ثابت (سه مطالعه)؛ پلاسمای تازه منجمد (FFP) (یک مطالعه)؛ پلاسمای لیوفیلیزه شده (یک مطالعه)؛ گلبولهای قرمز خون با لوکوسیت کاهشیافته (یک مطالعه)؛ و استراتژی تزریق محدود (یک مطالعه) را ارزیابی کردند.
مورتالیتی به هر علتی در 24 ساعت
برای مورتالیتی به هر علتی در 24 ساعت، احتمالا هیچ تفاوتی میان موارد زیر وجود ندارد:
• کرایوپرسیپیتات به همراه پروتکل خونریزی شدید (major haemorrhage protocol; MHP) در مقابل MHP بهتنهایی (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.70 تا 1.21؛ 1 مطالعه، 1577 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ و
• فرآوردههای خونی (پلاسما:پلاکت:گلبولهای قرمز خون (RBCs)) که با نسبت 1:1:1 در مقابل نسبت 1:1:2 تزریق شدند (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.08؛ 1 مطالعه، 680 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
ما از تاثیر آن بر مورتالیتی به هر علتی در 24 ساعت برای موارد زیر مطمئن نیستیم:
• فرآوردههای خونی (RBCs:FFP) که با نسبت 1:1 تزریق شدند، در مقابل تزریق خون براساس نتایج انعقاد و شمارش کامل خون (نسبت شانس پتو (Peto odds ratio; POR): 0.45؛ 95% CI؛0.17 تا 1.22؛ 1 مطالعه، 434 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ و
• پلاسمای لیوفیلیزه شده (FlyP) در مقابل FFP (POR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.06 تا 17.23؛ 1 مطالعه، 47 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛
مورتالیتی به هر علتی در 30 روز
برای مورتالیتی به هر علتی در 30 روز، احتمالا هیچ تفاوتی میان فرآوردههای خونی (پلاسما:پلاکتها:RBCها) که با نسبت 1:1:1 در مقابل نسبت 1:1:2 تزریق شدند، وجود ندارد (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.65 تا 1.11؛ 1 مطالعه، 680 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
میان مداخلات زیر ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در مورتالیتی به هر علتی در 30 روز وجود داشته باشد:
• کرایوپرسیپیتات به همراه MHP در مقابل MHP بهتنهایی (RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.33 تا 1.78؛ 2 مطالعه، 1572 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و
• RBCها با کاهش لوکوسیت در مقابل RBCهای استاندارد (RR: 1.20؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.95؛ 1 مطالعه، 55 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما از تاثیر آن بر مورتالیتی به هر علتی در 30 روز برای موارد زیر مطمئن نیستیم:
• پلاسمای لیوفیلیزه شده در مقابل FFP (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.28 تا 2.02؛ 1 مطالعه، 47 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ و
• فرآوردههای خونی (پلاسما:پلاکت:RBCها) که با نسبت 1:1:1 در مقابل MHP استاندارد تزریق شدند (RR: 2.25؛ 95% CI؛ 0.90 تا 5.62؛ 1 مطالعه، 69 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تعداد کل حوادث ترومبوآمبولی در 30 روز
ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان مداخلات زیر برای تعداد کل حوادث ترومبوآمبولی در 30 روز وجود داشته باشد:
• کرایوپرسیپیتات به همراه MHP در مقابل MHP بهتنهایی (RR: 0.55؛ 95% CI؛ 0.08 تا 3.72؛ 2 مطالعه، 1645 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و
• فرآوردههای خونی (پلاسما:پلاکت:RBCها) که با نسبت 1:1:1 در مقابل نسبت 1:1:2 تزریق شدند (RR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.42؛ 1 مطالعه، 680 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما از تاثیر موارد آن بر تعداد کل حوادث ترومبوآمبولی در 30 روز برای موارد زیر مطمئن نیستیم:
• فرآوردههای خونی (پلاسما:پلاکت:RBCها) که با نسبت 1:1:1 در مقابل MHP استاندارد تزریق شدند (POR: 6.83؛ 95% CI؛ 0.68 تا 68.35؛ 1 مطالعه، 69 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
مقایسه 3: خون کامل در مقابل فرآوردههای خونی مجزا
ما در مورد تاثیر تزریق خون کامل اصلاحشده (با کاهش لوکوسیت) در مقابل فرآوردههای خونی (RBCها:پلاسما) که با نسبت 1:1 تزریق شدند، بر مورتالیتی به هر علتی در 24 ساعت (RR: 1.13؛ 95% CI؛ 0.37 تا 3.49) یا 30 روز (RR: 1.62؛ 95% CI؛ 0.69 تا 3.80) مطمئن نیستیم (1 مطالعه، 107 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
مقایسه 4: استراتژی تزریق هدفمند خون با استفاده از سنجش هموستاتیک ویسکوالاستیک (viscoelastic haemostatic assay; VHA) در مقابل آزمایشهای انعقادی آزمایشگاهی مرسوم (conventional laboratory coagulation tests; CCT) برای هدایت درمان هموستاتیک
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان VHA و CCT در مورتالیتی به هر علتی در 24 ساعت وجود داشته باشد (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.35؛ 1 مطالعه، 396 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما از تاثیرات آن بر مورتالیتی به هر علتی در 30 روز مطمئن نیستیم (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.48 تا 1.17؛ 2 مطالعه، 506 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
احتمالا هیچ تفاوتی میان VHA و CCT در تعداد کل حوادث ترومبوآمبولی در 30 روز وجود ندارد (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.35 تا 1.18؛ 1 مطالعه 396 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.