حرف آخر
این مرور نشان داد که افراد کمی با دو تا 14 حمله سردرد نوع تنشی در ماه با مصرف 1000 میلی‌گرم پاراستامول به میزان خوبی از تسکین در سردرد می‌رسند. سوالاتی در مورد چگونگی انجام مطالعات برای این نوع سردرد وجود دارد. این سوالات شامل نوع افراد انتخاب شده برای مطالعات، و انواع پیامدهای گزارش شده است. این کار سودمندی نتایج را محدود می‌کند، به خصوص برای افرادی که فقط گاهی سردرد دارند.
پیشینه
افراد مبتلا به سردرد نوع تنشی اپیزودیک تکرار شونده، بین دو و 14 حمله سردرد در ماه دارند. سردرد تنشی افراد را از تمرکز و کار درست باز داشته، و منجر به ناتوانی زیادی می‌شود. هنگامی که سردرد اتفاق می‌افتد، حتی بدون درمان، با گذشت زمان بهتر می‌شود.
پاراستامول یک داروی مسکّن رایج است، که بدون نیاز به نسخه پزشک (over the counter) در اکثر نقاط جهان در دسترس قرار دارد. دوز معمول آن، 1000 میلی‌گرم (معمولا دو قرص) به صورت خوراکی است.
ویژگی‌های مطالعه
در اکتبر 2015، متون علمی پزشکی را جست‌وجو کرده و 23 مطالعه را یافتیم که شامل 8079 شرکت‌کننده بوده و به دنبال بررسی درمان سردرد تنشی اپیزودیک تکرار شونده با پاراستامول بودند. حدود 6000 شرکت‌کننده در مقایسه بین 1000 میلی‌گرم پاراستامول و دارونما (یک قرص ساختگی) شرکت کردند. نتایج اغلب دو ساعت پس از مصرف دارو یا دارونما گزارش شدند. انجمن بین‌المللی سردرد (International Headache Society) پیشنهاد می‌کند پیامد را به صورت از بین رفتن درد طی دو ساعت پس از مصرف دارو در نظر بگیرند، اما پیامدهای دیگری هم پیشنهاد می‌شوند. تعداد کمی از مطالعات رسیدن به وضعیت بدون درد را در دو ساعت یا پیامدهای دیگر را گزارش کردند، بنابراین اطلاعات محدودی برای آنالیز برخی از پیامدها وجود داشت.
نتایج کلیدی
پیامد رسیدن به وضعیت بدون درد در دو ساعت توسط 24 نفر از 100 نفری که 1000 میلی‌گرم پاراستامول مصرف کردند، و در 19 نفر از 100 نفری که دارونما دریافت کردند، گزارش شد، به این معنی که فقط 5 نفر از هر 100 نفر از 1000 میلی‌گرم پاراستامول سود بردند (شواهد با کیفیت بالا). پیامد رسیدن به وضعیت بدون درد یا داشتن فقط درد خفیف در دو ساعت توسط 59 نفر از 100 نفری که 1000 میلی‌گرم پاراستامول مصرف کردند و در 49 نفر از 100 نفری که دارونما دریافت کردند (شواهد با کیفیت بالا) گزارش شد، به این معنی که از هر 100 نفر فقط 10 نفر از پاراستامول 1000 میلی‌گرم منفعت بردند.
حدود 10 نفر از هر 100 نفری که 1000 میلی‌گرم پاراستامول مصرف کردند، عوارض جانبی را گزارش کردند، که مشابه دارونما (9 نفر از 100 نفر) بود (شواهد با کیفیت بالا). بیشتر عوارض جانبی، شدت متوسط یا خفیف داشتند. هیچ موردی از عوارض جانبی، جدی نبودند.
اطلاعات بسیار کمی را از مقایسه پاراستامول 500 میلی‌گرم یا 650 میلی‌گرم با دارونما، و مقایسه پاراستامول 1000 میلی‌گرم با دیگر داروهای مسکّن به دست آوردیم. هیچ تفاوتی بین هیچ یک از این درمان‌ها دیده نشد.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد برای پاراستامول 1000 میلی‌گرم در مقایسه با دارونما، متوسط یا بالا، و برای پاراستامول 500 میلی‌گرم تا 650 میلی‌گرم در مقایسه با دارونما، هم‌چنین و برای پاراستامول 1000 میلی‌گرم در مقایسه با دیگر داروهای مسکّن، پائین یا بسیار پائین بود. شواهد با کیفیت بالا به این معنی است که در مورد نتایج بسیار مطمئن هستیم. شواهد با کیفیت پائین به این معنی است که در مورد نتایج اصلا مطمئن نیستیم.
پاراستامول 1000 میلی‌گرم از نظر رسیدن به وضعیت بدون درد در دو ساعت برای افراد مبتلا به TTH اپیزودیک تکرار شونده که سردرد حاد با شدت متوسط یا شدید دارند، مفید بود.
سردردهای تنشی (tension-type headache; TTH) حدودا 1 نفر را از هر 5 نفر در سراسر دنیا درگیر می‌کند. این نوع سردرد، به انواع مختلف TTH اپیزودیک نامتناوب (کمتر از یک حمله سردرد در ماه)، TTH اپیزودیک تکرار شونده (دو تا 14 حمله سردرد در ماه)، و TTH مزمن (15 حمله سردرد یا بیشتر در هر ماه) تقسیم می‌شود. پاراستامول (استامینوفن)، یکی از چندین آنالژزیکی است که مصرف آن برای درمان حاد سردردها در TTH اپیزودیک تکرار شونده توصیه می‌شود.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) پاراستامول در درمان حاد TTH اپیزودیک تکرار شونده در بزرگسالان.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (CRSO)؛ MEDLINE؛ EMBASE، و Oxford Pain Relief Database را تا اکتبر 2015، و فهرست منابع مطالعات و مرورهای مرتبط منتشر شده را نیز جست‌وجو کردیم. مطالعات منتشر نشده را نیز با درخواست از رابطین و انجام جست‌وجو در پایگاه‌های آنلاین ثبت کارآزمایی بالینی و وب‌سایت تولید کنندگان دارو، بررسی کردیم.
مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده با دارونما (placebo) و دوسو کور (double-blind) (با طراحی گروه موازی یا متقاطع (cross-over)) را وارد کردیم که پاراستامول خوراکی را برای تسکین علامتی اپیزود حاد TTH به کار بردند. مطالعات می‌بایست آینده‌نگر بوده، و سن شرکت‌کنندگان، 18 سال یا بیشتر بوده، و حداقل تعداد شرکت‌کنندگان در هر بازوی درمان 10 نفر بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. برای محاسبه خطر نسبی (RR) و تعداد افراد مورد نیاز برای درمان (numbers needed to treat; NNT) جهت حصول یک پیامد مثبت بیشتر یا یک پیامد مضر بیشتر (NNH) از تعداد شرکت‌کنندگانی استفاده کردیم که هر کدام از پیامدهای مربوط به مصرف خوراکی پاراستامول را در مقایسه با دارونما یا مداخله فعال دیگری به دست آوردند، طیف پیامدهای به دست آمده اغلب همان‌هایی بودند که توسط انجمن بین‌المللی سردرد (International Headache Society; IHS) توصیه شدند.
شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کرده و جداول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را ایجاد کردیم.
تعداد 23 مطالعه را وارد کردیم، که همه آنها بزرگسالان مبتلا به TTH اپیزودیک تکرار شونده را وارد کردند. دوازده مطالعه از معیارهای تشخیصی IHS یا موارد مشابه استفاده کردند، شش مطالعه از طبقه‌بندی قدیمی‌تر Ad Hoc Committee استفاده کرده، و پنج مطالعه معیارهای تشخیصی خاصی را توصیف نکردند، اما عموما شرکت‌کنندگان مبتلا به میگرن را کنار گذاشتند. شرکت‌کنندگان در شروع درمان، مبتلا به درد متوسط یا شدید بودند. در حالی که 8079 نفر مبتلا به TTH در این مطالعات شرکت کردند، اعداد موجود برای هر آنالیز کمتر از این بود، زیرا نتایج به طور متناقض گزارش شده و بسیاری از شرکت‌کنندگان مقایسه‌کننده‌های فعال را دریافت کردند.
هیچ یک از مطالعات وارد شده در معرض خطر پائین سوگیری (bias) در همه حوزه‌های در نظر گرفته نشدند، اگرچه دلیل آن برای بیشتر مطالعات و حوزه‌ها احتمالا گزارش‌دهی ناکافی بود و نه روش‌های انجام ضعیف. پنج مطالعه را برای ارائه گزارش ناقص از پیامد، و هفت مطالعه را به دلیل اندازه حجم نمونه کوچک، در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم.
برای پیامد ترجیحی IHS یعنی رسیدن به وضعیت بدون درد در دو ساعت، NNT برای پاراستامول 1000 میلی‌گرم در مقایسه با دارونما معادل 22 (95% فاصله اطمینان (CI): 15 تا 40) در هشت مطالعه (5890 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بالا) بود، بدون هیچ تفاوت معناداری با دارونما در یک ساعت. عدد NNT برای رسیدن به وضعیت بدون درد یا داشتن درد خفیف در دو ساعت در پنج مطالعه (5238 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بالا)، معادل 10 (7.9 تا 14) گزارش شد. میزان استفاده از داروی نجات (rescue medication) با پاراستامول 1000 میلی‌گرم کمتر از دارونما بود، با NNTp برای پیشگیری از وقوع یک رویداد معادل 7.8 (6.0 تا 11) در شش مطالعه (1856 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). بر اساس داده‌های محدود، اثربخشی پاراستامول 500 تا 650 میلی‌گرم نسبت به دارونما برتری نداشت، و پاراستامول 1000 میلی‌گرم با کتوپروفن 25 میلی‌گرم یا ایبوپروفن 400 میلی‌گرم تفاوتی نداشت (شواهد با کیفیت پائین).
عوارض جانبی بین پاراستامول 1000 میلی‌گرم و دارونما تفاوتی را نشان ندادند (RR: 1.1 (0.94 تا 1.3)؛ 5605 شرکت‌کننده؛ 11 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا). مطالعات، وقوع عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند.
سطح کیفیت شواهد بر اساس معیار GRADE در مقایسه میان پاراستامول 1000 میلی‌گرم و دارونما، در حد متوسط تا بالا بود. جایی که سطح کیفیت شواهد کاهش یافت، به این دلیل بود که تعداد کمی از مطالعات آن پیامد را گزارش کردند. برای مقایسه پاراستامول 500 میلی‌گرم تا 650 میلی‌گرم با دارونما، و پاراستامول 1000 میلی‌گرم با مقایسه‌کننده‌های فعال، به دلیل تعداد کم مطالعات و رویدادها، سطح کیفیت شواهد را به پائین یا بسیار پائین تنزل دادیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.