سوال مطالعه مروری
هدف از این مرور یافتن شواهدی با کیفیت خوب برای مقایسه اثربخشی کلورپرومازین (chlorpromazine) در برابر کلوتیاپین (clotiapine) در درمان اسکیزوفرنی (schizophrenia) بود.
پیشینه
کلروپرمازین یکی از اولین داروهای آنتی‌سایکوتیک است که با موفقیت نشانه‌های سایکوز را کاهش می‌دهد. این دارو در دهه 1950 مطرح شد و هنوز هم یکی از شایع‌ترین داروهای آنتی‌سایکوتیک تجویزی است. با این حال، کلورپرومازین می‌تواند سبب بروز عوارض جانبی جدی، به خصوص اختلالات حرکتی ناخوشایند شود که این موضوع موجب می‌شود بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مصرف آن را متوقف کنند. در طول 70 سال گذشته، داروهای جدیدتر توسعه یافته و اکثر متخصصان بالینی اکنون انتخاب دارویی زیادی برای کنترل اسکیزوفرنی دارند، اما هیچ یک از آنها بیماری را درمان نمی‌کند و همه آنها باعث ایجاد انواع عوارض جانبی می‌شوند. انتخاب درمان هنوز هم چالش‌برانگیز است. کلوتیاپین یک داروی آنتی‌سایکوتیک جدید است که برای درمان نشانه‌های اسکیزوفرنی و هم‌چنین برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مقاوم به داروهای دیگر موثر است، اما مانند کلورپرومازین می‌تواند باعث اختلالات حرکتی جدی شود.
جست‌وجو برای شواهد
متخصص اطلاعات گروه اسکیزوفرنی در کاکرین در ژانویه سال 2016 یک جست‌وجوی الکترونیکی را انجام داد و پایگاه ثبت تخصصی آنها را برای یافتن کارآزمایی‌هایی جستجو کرد که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را برای دریافت کلورپرومازین یا کلوتیاپین تصادفی‌سازی کردند. این جست‌وجو شش گزارش را شناسایی کرد. ما این گزارش‌ها را بررسی کردیم و چهار کارآزمایی را که بین سال‌های 1974 تا 2003 انجام شده و 276 شرکت‌کننده را تصادفی‌سازی کردند، یافتیم که توانستند در این مرور وارد شوند.
نتایج اصلی
چهار کارآزمایی وارد شده، به طور ضعیف انجام شدند و داده‌ای برای تغییرات بالینی مهم در وضعیت کلی یا روانی یا هزینه مراقبت گزارش نکردند. بهبودی در وضعیت کلی روانی گزارش شد، و شرکت‌کنندگان دریافت کننده کلوتیاپین، نمرات بهبودی بهتری نسبت به افرادی داشتند که کلورپرومازین دریافت می‌کنند. با این حال، کارآزمایی‌ها هم‌چنین داده‌هایی را برای بهبود نشانه‌های منفی گزارش دادند، و تفاوتی بین دو نوع درمان وجود نداشت. کلوتیاپین اختلالات حرکتی بیشتری نسبت به کلورپرومازین ایجاد نکرد و تعداد مشابهی از شرکت‌کنندگان، کارآزمایی را زودتر از موعد ترک کردند.
نتیجه‌گیری‌ها
شواهد با کیفیت بسیار پائین وجود دارد که برای بهبود وضعیت کلی روانی بیشتر به نفع کلوتیاپین است تا کلورپرومازین. برای پیامدهای دیگر، از جمله عوارض جانبی، هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت بین این دو داروی آنتی‌سایکوتیک وجود ندارد. با این حال بسیار دشوار است که بر اساس این داده‌ها که مربوط به چهار کارآزمایی کوچک و ضعیف است، نتیجه‌گیری کرد. ما نمی‌توانیم در مورد اثربخشی مقایسه‌ای کلورپرومازین و کلوتیاپین با توجه به چنین داده‌هایی نتیجه‌گیری کنیم.
تغییرات مهم بالینی در وضعیت کلی و روانی گزارش نشد. فقط یک کارآزمایی میانگین تغییر در حالت کلی روانی را گزارش داد؛ نتایج به نفع کلوتیاپین است، اما به دلیل محدودیت‌های روش‌شناسی مطالعه بسیار دشوار بتوان به این داده‌های محدود اطمینان کرد. اثربخشی مقایسه‌ای کلورپرومازین در مقایسه با کلوتیاپین بر تغییر در وضعیت کلی هنوز بدون پاسخ باقی مانده است. نتایج این مرور نشان می‌دهد که کلورپرومازین و کلوتیاپین عوارض جانبی مشابهی دارند، اگر چه دوباره کیفیت شواهد ضعیف است و نتیجه‌گیری‌های قطعی را دشوار می‌سازد.
اسکیزوفرنی (schizophrenia) یک اختلال روانی مزمن، ناتوان کننده و شدید است که با اختلال در ادراک، تفکر، زبان، تاثیر و رفتار حرکتی مشخص می‌شود. کلورپرومازین (chlorpromazine) و کلوتیاپین (clotiapine) داروهای آنتی‌سایکوتیکی هستند که برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی استفاده می‌شوند.
تعیین تاثیرات بالینی، ایمنی و هزینه-اثربخشی کلورپرومازین در مقایسه با کلوتیاپین برای بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی.
ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (آخرین جست‌وجوی به‌روز شده 16/01/2016) را جست‌وجو کردیم که بر اساس جست‌وجوهای معمول در CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ Embase؛ PubMed؛ MEDLINE؛ PsycINFO، و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی بود. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان، تاریخ، نوع مقاله یا وضعیت انتشار برای به کارگیری ثبت رکوردها وجود ندارد.
تمام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده که بر کلورپرومازین در برابر کلوتیاپین برای اسکیزوفرنی متمرکز بودند. کارآزمایی‌هایی را وارد کردیم که معیار انتخاب ما را داشتند و داده‌های قابل استفاده‌ای را گزارش دادند.
داده‌ها را به‌طور مستقل از هم استخراج کردیم. برای پیامدهای باینری، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را بر مبنای قصد درمان (intention-to-treat) محاسبه کردیم. برای داده‌های پیوسته، تفاوت میانگین (MD) بین گروه‌ها و 95% CI را تخمین زدیم. از یک مدل اثرات-تصادفی برای تجزیه‌وتحلیل‌ها استفاده کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و یک جدول «خلاصه یافته‌ها» را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ایجاد کردیم.
چهار مطالعه را که بین سال‌های 1974 تا 2003 منتشر شدند، و 276 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی را برای دریافت کلروپرمازین یا کلوتیاپین تصادفی‌سازی کردند، وارد مرور کرده‌ایم. مطالعات از نظر پنهان‌سازی تخصیص درمان (concealing allocation of treatment) و کورسازی ارزیابی پیامد ضعیف بودند. پیامدهای اصلی مورد نظر ما عبارت بودند از تغییرات بالینی مهم در وضعیت کلی و روانی، تغییرات خاص در نشانه‌های منفی، بروز اختلال حرکتی (دیسکینزی (dyskinesia))، ترک زودهنگام مطالعه به هر دلیلی و هزینه خدمات. تمام داده‌های گزارش شده کوتاه-مدت (پیگیری کمتر از شش ماه) بود.
این کارآزمایی‌ها داده‌ای برای پیامدهای مهم از تغییرات بالینی مهم در وضعیت کلی یا روانی یا هزینه مراقبت گزارش نکردند. بهبود وضعیت روانی با استفاده از مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale; PANSS) گزارش شد. هنگامی که کلورپرومازین با کلوتیاپین مقایسه شد، میانگین نمرات بهبودی وضعیت روانی با استفاده از مجموع PANSS در گروه کلوتیاپین بالاتر بود (1 RCT؛ n = 31؛ MD: 11.50؛ 95% CI؛ 9.42 تا 13.58؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). میانگین نمرات تغییرات در مقیاس منفی PANSS در گروه‌های درمان مشابه بود (1 RCT؛ n = 21؛ MD: -0.97؛ 95% CI؛ 2.76- تا 0.82؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تفاوت واضحی در میزان بروز دیسکینزی وجود نداشت (1 RCT؛ n = 68؛ MD: 3.00؛ 95% CI؛ 0.13 تا 71.15؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تعداد مشابهی از شرکت‌کنندگان در هر گروه درمان مطالعه را زودتر ترک کردند (3 RCT؛ n = 158؛ MD: 0.68؛ 95% CI؛ 0.24 تا 1.88؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.