پیشینه
مصرف زیاد الکل باعث بروز بیماری کبد الکلی شده و می‌تواند منجر به بروز تعدادی از بیماری‌های همراه دیگر نیز بشود. الکل می‌تواند به عملکرد ارگان‌های بدن آسیب رسانده و باعث سرطان شود. آسیب کبدی به علت مصرف بیش از حد الکل، اغلب به صورت کبد چرب (ساخت چربی در کبد)، استئاتوهپاتیت (التهاب کبد با تجمع همزمان چربی در کبد)، فیبروز (دژنراسیون فیبروز)، سیروز الکلی (اسکار کبد)، و هپاتوسلولار کارسینوما (شایع‌ترین نوع سرطان کبد) تظاهر می‌یابند. زمانی که فیبروز کبدی پیشرفت می‌کند، سیروز الکلی رخ می‌دهد.
پرهیز از مصرف الکل ممکن است به افراد مبتلا به بیماری‌های الکلی برای بهبود سلامت خود در هر مرحله از بیماری‌شان کمک کند؛ با این حال، هرچه مراحل بیماری پیشرفته‌تر باشد، خطر بروز عوارض، بیماری‌های همراه (حضور بیماری‌های دیگر)، و مورتالیتی (مرگ‌ومیر) بیشتر و تاثیر پرهیز کمتر می‌شود. پرهیز از مصرف الکل به مدت یک ماه پس از تشخیص سیروز اولیه، شانس امید به زندگی هفت ساله را تا 1.6 برابر افزایش می‌دهد. پیوند کبد (جایگزینی کبد مبتلا) تنها روش اساسی است که ممکن است پیش‌آگهی فرد مبتلا به بیماری کبد الکلی را تغییر دهد؛ با این حال، علاوه بر مشکلات پیدا کردن کبد پیوندی مناسب، بسیاری از عوامل دیگر وجود دارند که ممکن است بر بقای یک شخص پس از پیوند اثرگذار باشند.
اولتراسوند (ultrasound) یک روش ارزان‌قیمت است که برای سال‌ها در عملکرد بالینی برای تشخیص سیروز الکلی استفاده می‌شده است. پارامترهای اولتراسوند برای ارزیابی سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی، شامل دیگر اندازه‌های کبد، ضخیم بودن لبه‌های کبد، درشتی و زبری بافت کبد (قسمتی از کبد که خون را برای حذف مواد سمی فیلتر می‌کند)، ندولاریتی (ناهمواری) در سطح کبد، اندازه گره‌های لنفاوی (غدد کوچک که لنف را فیلتر می‌کنند) در اطراف شریان کبدی (که خون اکسیژن‌دار را به کبد می‌رساند)، بی‌نظمی و باریک‌شدگی اینفریور ونا کاوا (inferior vena cava) (که خون را از قسمت‌های پائینی بدن به سمت قلب حمل می‌کند)، گرادیان سرعت ورید پورتال، و اندازه طحال هستند.
تشخیص سیروز به وسیله اولتراسوند، خصوصا در افراد بدون علامت، ممکن است مزایایی را برای پیش‌آگهی، انگیزه برای ترک مصرف الکل، و درمان این افراد برای کاهش مصرف الکل یا پرهیز از آن داشته باشد.
تشخیص به‌موقع سیروز الکلی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی سنگ‌بنای ارزیابی پیش‌آگهی یا انتخاب استراتژی‌های درمانی است.
هدف
هدف اولیه این مطالعه مروری، تعیین دقت تشخیصی اولتراسوند برای شناسایی وجود یا عدم وجود سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی در مقایسه با بیوپسی کبد (که در آن یک سوزن کوچک وارد کبد می‌شود تا به جمع‌آوری نمونه بپردازد و سپس در آزمایشگاه بررسی می‌شود) به عنوان مرجع استاندارد (یعنی، بهترین آزمون تشخیصی در دسترس) بود. هدف ثانویه این مطالعه مروری، عبارت بود از تعیین دقت تشخیصی هر یک از تست‌های اولتراسوند، B-mode (تصویر اولتراسوند دو-بعدی متشکل از نقاط روشن که اکوهای اولتراسوند را نمایان می‌کند) یا echo-colour Doppler (تصویر رنگی اولتراسوند که جریان خون را از طریق کبد نشان می‌دهد)، به تنهایی یا در ترکیب با هم، یا همراه با علائم اولتراسوند، یا ترکیبی از همه موارد، برای تشخیص سیروز کبدی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی در مقایسه با بیوپسی کبدی به عنوان مرجع استاندارد.
روش‌های جست‌وجو
متون علمی پزشکی را برای بازیابی مطالعات تا 8 ژانویه 2015 جست‌وجو کردیم.
نتایج
دو مطالعه را شناسایی کردیم؛ یک مورد در سال 1985 در فرانسه، و دیگری سال 2013 در کره جنوبی، انجام شدند. ما نتوانستیم داده‌ها را آنالیز کنیم چون دو مطالعه با 205 شرکت‌کننده در کل خیلی متفاوت بودند و فقط علائم و نشانه‌های بالینی محدودی را برای ارزیابی سیروز به اشتراک گذاشتند. مطالعات را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) در نظر گرفتیم (کیفیت شواهد پائین بود).
منابع مالی
یکی از دو مطالعه توسط کمک‌های مالی وزارت بهداشت و رفاه جمهوری کره حمایت شد.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
نویسندگان این مطالعه مروری، نتوانستند استفاده از اولتراسوند را به عنوان یک ابزار تشخیصی برای سیروز کبدی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی توصیه کنند، چراکه داده‌های به دست آمده از این مطالعات برای آنالیز کافی نبودند. مطالعات آینده‌نگر اولتراسوند تشخیصی با حضور تعداد زیادی از افراد و علائم و ویژگی‌های مشابه در تصاویر اولتراسوند لازم است انجام شوند تا مشخص شود که این تست در شناسایی سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی تا چه اندازه موفق عمل می‌کند.
به دلیل اینکه صحت اولتراسونوگرافی در دو مطالعه وارد شده، اطلاعات کافی را در اختیار نگذاشتند، نتوانستیم استفاده از اولتراسونوگرافی را به عنوان ابزار تشخیصی برای سیروز کبدی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی توصیه کنیم. برای آنکه بتوانیم به سوالات این مرور پاسخ دهیم، به انجام مطالعات آینده‌نگر اولتراسونوگرافی تشخیصی با حجم نمونه کافی نیاز داریم، که فقط شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری کبد الکلی در آنها وارد شده باشند.
نحوه طراحی و گزارش‌دهی مطالعات، بایستی استانداردهایی را برای گزارش صحت تشخیصی (Reporting of Diagnostic Accuracy) دنبال کنند. ویژگی‌های سونوگرافی با نقطه برش (cut-off) معتبر، که ممکن است به شناسایی علائم بالینی استفاده‌شده در تشخیص فیبروز در بیماری کبد الکلی کمک کنند، بایستی با دقت انتخاب شوند تا به حداکثر صحت تشخیصی اولتراسونوگرافی دست یابیم.
مصرف زیاد الکل، باعث بیماری کبد الکلی شده و یکی از عوامل سببی انواع آسیب‌های کبدی و بیماری‌های همراه برشمرده می‌شود. این وضعیت یک بیماری واقعی سیستمیک است که ممکن است به دستگاه گوارش، سیستم عصبی، سیستم قلب و عروقی، سیستم استخوان و عضلانی اسکلتی، و غدد درون‌ریز و سیستم ایمنی آسیب برساند، و منجر به بروز سرطان شود. آسیب کبدی به‌نوبه‌خود می‌تواند به صورت بیماری کبد الکلی چندگانه تظاهر یابد، از جمله کبد چرب، استئاتوهپاتیت، فیبروز، سیروز الکلی، و هپاتوسلولار کارسینوما، با وجود یا عدم وجود عفونت ویروسی هپاتیت B یا C. سه نوع اسکار (فیبروز) وجود دارد که اغلب در بیماری کبد الکلی یافت می‌شوند: اسکار centrilobular، فیبروز pericellular، و فیبروز periportal. زمانی که فیبروز کبدی پیشرفت می‌کند، سیروز الکلی رخ می‌دهد. هپاتوسلولار کارسینوما در 5% تا 15% افراد مبتلا به سیروز الکلی رخ می‌دهد، اما افراد مبتلا به هپاتوسلولار کارسینومای پیشرفته، اغلب همزمان آلوده به ویروس هپاتیت B یا C هم هستند.
پرهیز از مصرف الکل می‌تواند به افراد مبتلا به بیماری الکلی در بهبود پیش‌آگهی بقا (survival) در هر مرحله از بیماری کمک کند؛ با این حال، هرچه بیماری در مراحل پیشرفته‌تر باشد، خطر بروز عوارض، بیماری‌های همراه، و مورتالیتی بالاتر، و تاثیر پرهیز از مصرف الکل کمتر می‌شود. پرهیز کردن به مدت یک ماه بعد از تشخیص سیروز اولیه، شانس هفت سال امید به زندگی را 1.6 برابر افزایش می‌دهد. پیوند کبد تنها روش اساسی است که می‌تواند پیش‌آگهی یک فرد مبتلا به بیماری کبد الکلی را تغییر دهد، با این حال، علاوه بر مشکلات پیدا کردن کبد پیوندی مناسب، عوامل دیگری نیز هستند که ممکن است بر بقای فرد بیمار موثر باشند.
اولتراسوند (ultrasound) یک روش ارزان‌قیمت است که برای سال‌ها در عملکرد بالینی برای تشخیص سیروز الکلی استفاده می‌شده است. پارامترهای اولتراسوند برای ارزیابی سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی، دربرگیرنده دیگر اندازه‌های کبد، ضخیم بودن (bluntness) لبه‌های کبد، زبری (coarseness) پارانشیم کبدی، ندولاریتی سطح کبد، اندازه گره‌های لنفاوی اطراف شریان‌های کبدی، بی‌نظمی و باریک‌شدگی ورید اینفریور ونا کاوا (inferior vena cava)، گرادیان سرعت ورید پورتال (portal vein velocity)، و اندازه طحال، هستند.
تشخیص سیروز بوسیله اولتراسوند، خصوصا در افرادی که بدون علامت هستند، ممکن است مزایایی را برای پیش‌آگهی، انگیزه برای ترک مصرف الکل، و درمان این افراد، به منظور کاهش مصرف الکل یا پرهیز از آن داشته باشد.
تشخیص به‌موقع سیروز الکلی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی، سنگ‌بنای ارزیابی پیش‌آگهی یا انتخاب استراتژی‌های درمانی است.
تعیین دقت تشخیصی اولتراسونوگرافی برای تشخیص وجود یا عدم وجود سیروز در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی، در مقایسه با بیوپسی کبد، به عنوان مرجع استاندارد.
تعیین دقت تشخیصی هر یک از تست‌های اولتراسونوگرافی، B-mode یا echo-colour Doppler، که به تنهایی یا به صورت ترکیبی، یا همراه با علائم اولتراسونوگرافی، یا ترکیبی از این موارد، برای تشخیص سیروز کبدی در افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی، در مقایسه با بیوپسی کبد به عنوان مرجع استاندارد، صرف نظر از نتیجه آن، استفاده می‌شوند.
تا 8 ژانویه 2015، جست‌وجوهایی را در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین، پایگاه ثبت مطالعات صحت (accuracy) تست تشخیصی گروه هپاتوبیلیاری در کاکرین، کتابخانه کاکرین (Wiley)؛ (MEDLINE (OvidSP؛ (EMBASE (OvidSP و Science Citation Index Expanded، انجام دادیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله به کار نبردیم.
فهرست منابع مطالعات بازیابی‌شده را غربالگری کردیم تا دیگر مطالعات بالقوه مرتبط را برای ورود به این مطالعه مروری شناسایی کرده و خلاصه مقالات و پوسترهای منتشرشده را خواندیم.
سه نویسنده این مطالعه مروری به‌طور جداگانه مطالعات را برای ورود احتمالی به این مطالعه مروری شناسایی کردند. منابعی را حذف کردیم که معیارهای ورود را به پروتکل این مطالعه مروری نداشتند. به نویسندگان مطالعه ایمیل فرستادیم.
مطالعات واردشده، می‌بایست اولتراسوند را برای تشخیص سیروز کبدی و مقایسه آن با فقط بیوپسی کبدی، به عنوان مرجع استاندارد، ارزیابی می‌کردند.
حداکثر فاصله زمانی بررسی با بیوپسی کبد و اولتراسونوگرافی نباید بیش از شش ماه طول می‌کشید. علاوه بر این، اولتراسونوگرافی می‌توانست پیش از یا پس از بیوپسی کبد انجام شده باشد.
از کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک صحت تست تشخیصی (Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Diagnostic Test Accuracy) پیروی کردیم.
این مطالعه مروری شامل دو مطالعه شد که داده‌های عددی را در زمینه سیروز الکلی در 205 مرد و زن مبتلا به بیماری کبد الکلی فراهم آوردند. اگرچه هیچ نگرانی پیرامون قابلیت کاربرد از نظر انتخاب شرکت‌کنندگان، متن شاخص (index text)، و مرجع استاندارد وجود نداشت، دو مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) تشخیص دادیم. شرکت‌کنندگان در هر دو مطالعه، تحت بررسی با هر دو روش بیوپسی کبد و بررسی‌های اولتراسونوگرافی قرار گرفتند. مطالعات فقط علایم و نشانه‌های قابل مقایسه محدودی (متون شاخص) را به اشتراک گذاشتند.
به دلیل وجود خطر بالای سوگیری و درجه بالای ناهمگونی (heterogeneity) میان مطالعات واردشده، تصمیم گرفتیم که متاآنالیز را انجام ندهیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.