نقش تحریک الکتریکی غیر-تهاجمی مغز برای بهبود پیامدهای توان‌بخشی در بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (IPD)

سوال مطالعه مروری

ارزیابی اثربخشی تحریک الکتریکی مغز در بهبود نشانه‌های حرکتی و غیر-حرکتی در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (idiopathic Parkinson's disease; IPD) .

پیشینه

IPD یک اختلال نورودژنراتیو با ناتوانی شدید است که معمولا با سیر بیماری افزایش می‌یابد. IPD کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال را در زندگی بیمار تحت تاثیر قرار می‌دهد. استراتژی‌های کنونی توان‌بخشی، اثربخشی محدودی در بهبود این پیامدها دارند. یک امکان برای افزایش تاثیرات توان‌بخشی می‌تواند افزودن تحریک الکتریکی غیر-تهاجمی مغز از طریق تکنیکی معروف به تحریک جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (transcranial direct current stimulation; tDCS) باشد. این تکنیک می‌تواند چگونگی کارکرد مغز را تغییر داده و ممکن است باعث بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال در عملکرد بیماران مبتلا به IPD شود. با این حال اثربخشی این مداخله برای بهبود پیامدهای توان‌بخشی هنوز ناشناخته است.

تاریخ جست‌وجو

آخرین جست‌وجو در 17 فوریه 2016 انجام شد.

ویژگی‌های مطالعه

ما شش کارآزمایی را شامل 137 شرکت‌کننده وارد کردیم. طول دوره درمان در کارآزمایی‌های وارد شده از یک جلسه تا پنج جلسه متوالی tDCS متغیر بود.

نتایج کلیدی

از شش کارآزمایی با 137 شرکت‌کننده، دریافتیم که شواهد کافی برای تعیین میزان تاثیر tDCS بر افزایش پیامدهای توان‌بخشی از نظر کاهش مرحله خاموش بیماری (وقتی که نشانه‌ها به‌وسیله دارو کنترل نشده‌اند) و مرحله روشن بیماری با دیسکینزی (dyskinesia) (زمانی که نشانه‌ها کنترل شده‌اند اما فرد هنوز دچار حرکات غیر-ارادی ماهیچه‌ها می‌شود)، و هم‌چنین بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال در بیماران مبتلا به IPD وجود ندارد. با این حال tDCS ممکن است باعث بهبود اختلال مربوط به نشانه‌های حرکتی در بیماران مبتلا به IPD شود. مطالعه‌ای را نیافتیم که تاثیرات tDCS را در بهبود فعالیت‌های روزمره زندگی بررسی کرده باشد. نسبت حوادث جانبی و افرادی که مطالعات را ادامه ندادند بین گروه‌ها قابل مقایسه بودند.

کیفیت شواهد

تمام یافته‌ها مبتنی بر شواهدی با کیفیت بسیار پائین هستند. این یعنی نسبت به تخمین اثرگذاری اطمینان اندکی داریم: اثر واقعی احتمالا با تخمین اثر تفاوت اساسی دارد.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد برای تعیین تاثیرات tDCS بر کاهش مرحله خاموشی (زمانی که نشانه‌ها به وسیله دارو کنترل نمی‌شوند) و مرحله روشن بیماری با دیسکینزی (زمانی که نشانه‌ها کنترل شده‌اند اما فرد هنوز دچار حرکات غیر-ارادی ماهیچه‌ها می‌شود)، و هم‌چنین بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال در بیماران مبتلا به IPD، کافی نبود. شواهدی با کیفیت بسیار پائین، هیچ تفاوتی را در وضعیت خروج بیماران از مطالعه و عوارض جانبی میان گروه tDCS و گروه کنترل نشان نمی‌دهند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

بیماری پارکینسون ایدیوپاتیک (idiopathic Parkinson's disease; IPD) یک اختلال نورودژنراتیو با ناتوانی شدید است که معمولا هرچه از زمان بیماری بگذرد، شدت آن افزایش می‌یابد. IPD کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی و اختلال را در زندگی بیمار تحت تاثیر قرار می‌دهد. رویکردهای توان‌بخشی کنونی، اثربخشی محدودی در بهبود پیامدها در بیماران مبتلا به IPD دارند، اما یک شیوه کمکی برای توان‌بخشی ممکن است تحریک غیر-تهاجمی مغز با جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (transcranial direct current stimulation; tDCS) باشد که برای تعدیل و میزان کردن تحریک‌پذیری کورتیکال و بنابراین بهبود پیامدها در IPD استفاده شود.

اهداف: 

ارزیابی اثربخشی tDCS در بهبود نشانه‌های حرکتی و غیر-حرکتی در افراد مبتلا به IPD.

روش‌های جست‌وجو: 

بانک‌های اطلاعاتی زیر (تا فوریه 2016) را جست‌وجو کردیم: پایگاه مرکزی ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ کتابخانه کاکرین؛ 2016، شماره 2)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ AMED؛ Science Citation Index؛ Physiotherapy Evidence Database (PEDro)؛ Rehabdata و Inspec. برای شناسایی مقالات منتشر شده و منتشر نشده بیشتر و کارآزمایی‌های در حال انجام، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی و فهرست منابع را جست‌وجو کرده، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها را به صورت دستی بررسی کرده، و با نویسندگان و تولید کنندگان تجهیزات تماس گرفتیم.

معیارهای انتخاب: 

فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده متقاطع را وارد کردیم که tDCS را در برابر کنترل در بیماران مبتلا به IPD برای بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، ناتوانی، و اختلال مقایسه کردند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به ارزیابی کیفیت کارآزمایی (JM و MP) و استخراج داده‌ها (BE و JM) پرداختند. در صورت لزوم، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم تا اطلاعات بیشتری را به دست آوریم. اطلاعات مربوط به وضعیت خروج بیماران از مطالعه و حوادث جانبی را از گزارش‌های کارآزمایی گردآوری کردیم.

نتایج اصلی: 

ما شش کارآزمایی را با مجموع 137 شرکت‌کننده وارد کردیم. دو مطالعه را با 45 شرکت‌کننده یافتیم که تاثیرات tDCS را در مقایسه با کنترل (tDCS ساختگی) بر معیار پیامد اولیه ما، اختلال، بررسی کردند که بر اساس مقیاس رتبه‌بندی یکپارچه‌ بیماری پارکینسون (Unified Parkinson's Disease Rating Scale; UPDRS) اندازه‌گیری شدند. برای نشان دادن عدم تاثیر tDCS بر تغییر در نمره UPDRS کلی، شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت (تفاوت میانگین (MD): 7.10-%؛ %95 فاصله اطمینان (CI)؛ 19.18- تا 4.97؛ P = 0.25؛ I² = 21%؛ مدل اثرات-تصادفی). با این حال، شواهدی مبنی بر تاثیر مداخله بر نمره زیر-بخش حرکتی بخش III از UPDRS در انتهای فاز مداخله به دست آمد (MD: %-14.43؛ 95% CI؛ 24.68- تا 4.18-؛ P = 0.006؛ I² = 2%؛ مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). یک مطالعه با 25 شرکت‌کننده کاهش مرحله خاموشی و مرحله روشنی را با دیسکینزی (dyskinesia) اندازه‌گیری کرد، اما شواهدی برای نشان دادن تاثیر آن وجود نداشت (MD؛ 0.10 ساعت؛ 95% CI؛ 0.14- تا 0.34؛ P = 0.41؛ I² = 0%؛ مدل اثرات-تصادفی؛ و MD؛ 0.00 ساعت؛ 95% CI؛ 0.12- تا 0.12؛ P = 1؛ I² = 0%؛ مدل اثرات-تصادفی، به ترتیب؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

دو کارآزمایی در مجموع با 41 شرکت‌کننده، سرعت راه رفتن را با استفاده از آزمون راه رفتن در یک بازه زمانی مشخص (timed gait) در انتهای فاز مداخله اندازه‌گیری کردند، که شواهدی مبنی بر تاثیر مداخله به دست نیامد (تفاوت (تفاوت استاندارد شده (SMD): 0.50؛ 95% CI؛ 0.17- تا 1.18؛ P = 0.14؛ I² = 11%؛ مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). پیامد ثانویه دیگر عبارت بود از کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و یک مطالعه را با 25 شرکت‌کننده پیدا کردیم که جنبه‌های سلامت روان و سلامت جسمانی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را گزارش کرد (MD؛ 1.00 در نمره SF-12؛ 95% CI؛ 5.20- تا 7.20؛ I² = 0%؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین؛ و MD؛ 1.60 در نمره SF-12؛ 95% CI؛ 5.08- تا 8.28؛ I² = 0%؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین، به ترتیب). مطالعه‌ای را نیافتیم که تاثیرات tDCS را در بهبود فعالیت‌های روزمره زندگی بررسی کرده باشد. در دو مورد از شش مطالعه، خروج بیماران از مطالعه، عوارض جانبی یا وقوع مرگ‌ومیرها در طول فاز مداخله گزارش شدند. شواهد برای بالاتر بودن موارد خروج بیماران از مطالعه، عوارض جانبی یا مرگ‌ومیرهای ناشی از مداخله، کافی نبود (تفاوت خطر (RD): 0.04؛ 95% CI؛ 0.05- تا 0.12؛ P = 0.40؛ I² = 0%؛ مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

یک کارآزمایی را با 16 شرکت‌کننده پیدا کردیم که در آن تاثیرات tDCS به همراه حرکت‌-درمانی در مقایسه با کنترل (tDCS ساختگی) به همراه حرکت‌-درمانی بر پیامد ثانویه، یعنی سرعت راه رفتن در انتهای فاز مداخله، بررسی شد و هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر مداخله مشاهده نشد (MD؛ 0.05 متر/ثانیه؛ 95% CI؛ 0.15- تا 0.25؛ روش واریانس معکوس با مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). شواهدی را حاکی از تاثیر مداخله با توجه به تفاوت میان گروه‌های مداخله و کنترل در خروج بیماران از مطالعه و عوارض جانبی نیافتیم (RD: 0.00؛ 95% CI؛ 0.21- تا 0.21؛ روش منتل-هنزل با مدل اثرات-تصادفی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information