پیشینه
اسکیزوفرنی و دیگر بیماری‌های روانی جدی، عبارتند از اختلالات روانی مزمن مخرب با نشانه‌های سایکوتیک، عاطفی و شناختی آزاردهنده مانند هذیان، توهم، افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، مشکل در تمرکز، سوء‌ظن و انزوای اجتماعی. درمان اولیه داروهای آنتی‌سایکوتیک است، اما اینها همیشه کاملا موثر نیستند.
حمایت همتایان این فرصت را برای کاربر خدمات و ارائه‌دهنده خدمات فراهم می‌کند تا دانش، و تجربه مستقیم بیماری خود را به اشتراک بگذارند و در مسیر بهبودی به یکدیگر کمک کنند. حمایت در کنار درمان آنتی‌سایکوتیک انجام می‌شود. از طریق به‌اشتراک‌گذاری بین-فردی، مدل‌سازی و کمک درون یا خارج از جلسات گروه، اعتقاد بر این است که این استراتژی‌های حمایتی می‌توانند به مبارزه با احساس ناامیدی و مشکلات رفتاری که ممکن است در نتیجه ابتلا به یک بیماری باشد، کمک کند و افراد را برای ادامه درمان خود توانمند سازد و به آنها کمک کند تا نقش‌های کلیدی را در زندگی واقعی از سر بگیرند. با این حال، یافته‌های حاصل از پژوهش‌ها در مورد اثربخشی حمایت همتایان از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر بیماری‌های روانی جدی متناقض بوده است.
اهداف مرور
این مرور با هدف یافتن شواهدی با کیفیت بالا از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (مطالعاتی که در آنها افراد به‌طور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار می‌گیرند) مرتبط انجام شد تا بتوانیم تاثیرات مداخلات حمایت همتایان را برای افراد مبتلا به بیماری‌های روانی جدی در مقایسه با مراقبت استاندارد یا دیگر مداخلات حمایتی یا روانی‌اجتماعی که از طرف همتایان ارائه نمی‌شود، ارزیابی کنیم. ما علاقه‌مند به یافتن داده‌های بالینی معنی‌دار بودیم که بتوانند اطلاعاتی را در مورد تاثیر حمایت همتایان بر پذیرش در بیمارستان، عود بیماری، وضعیت کلی، کیفیت زندگی، مرگ‌ومیر و هزینه‌های افراد مبتلا به اسکیزوفرنی برای جامعه ارائه دهند.
جست‌وجوها
پایگاه ثبت تخصصی کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (تا سال 2017) را جست‌وجو کرده و 13 کارآزمایی را یافتیم که 2479 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر بیماری‌های روانی جدی مشابه را به‌طور تصادفی انتخاب کردند تا از حمایت همتایان به‌علاوه مراقبت استاندارد، حمایت تحت هدایت پزشک به‌علاوه مراقبت استاندارد یا مراقبت استاندارد به‌تنهایی استفاده کنند.
نتایج کلیدی
سیزده کارآزمایی در دسترس بودند اما شواهد کیفیت بسیار پائینی داشتند. داده‌های قابل استفاده فقط برای دو مورد از پیامدهای مهم از پیش تعیین شده گزارش شد و نشان دادند به نظر می‌رسد افزودن حمایت همتایان به مراقبت استاندارد که تاثیر بارز اندک یا عدم تاثیر بر بستری در بیمارستان یا مرگ‌ومیر برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر بیماری‌های روانی جدی داشته باشد. یکی از این کارآزمایی‌ها (تعداد شرکت‌کنندگان = 156) حمایت همتایان را با حمایت تحت هدایت متخصص بالینی (که حمایت توسط یک متخصص سلامت ارائه می‌شود) نیز مقایسه کرد. با این حال، هیچ داده قابل استفاده‌ای برای این مقایسه برای پیامدهای اصلی گزارش نشد.
نتیجه‌گیری‌ها
اطمینان پائینی به یافته‌های بالا داریم. در حال حاضر، شواهدی با کیفیت بالا برای حمایت یا رد اثربخشی مداخلات حمایتی همتایان در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر بیماری‌های روانی جدی وجود ندارد.
در حال حاضر، داده‌های بسیار محدودی در مورد تاثیرات حمایت همتایان برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در دسترس است. خطر سوگیری درون کارآزمایی‌ها نگران‌کننده است و نتوانستیم از اکثر داده‌های گزارش شده در کارآزمایی‌های وارد شده استفاده کنیم. علاوه بر این، تعداد کمی که در دسترس بود نیز کیفیت بسیار پائینی داشتند. مجموعه شواهد فعلی برای رد یا حمایت از استفاده از مداخلات حمایتی همتایان برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر بیماری‌های روانی کافی نیست.
حمایت همتایان (peer support) این فرصت را برای همتایان دارای دانش تجربی از یک بیماری روانی فراهم می‌کند تا به کاربران فعلی خدمات، کمک عاطفی، ارزیابی و اطلاعاتی ارائه دهند و در حال تبدیل شدن به یک رویکرد بهبود-محور مهم در مراقبت سلامت برای افراد مبتلا به بیماری‌های روانی است.
ارزیابی تاثیرات مداخلات حمایتی از سوی همتایان برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر اختلالات روانی جدی، در مقایسه با مراقبت استاندارد یا دیگر مداخلات حمایتی یا روانی‌اجتماعی که از طرف همتایان نیست.
در 27 جولای 2016 و 4 جولای 2017، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مطالعه-محور گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی در مورد زبان، تاریخ، نوع مقاله یا وضعیت انتشار آن وجود نداشت.
تمام مطالعات بالینی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را انتخاب کردیم که شامل افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر بیماری‌های روانی جدی مرتبط بوده و حمایت همتایان را با مراقبت استاندارد یا دیگر مداخلات روانی‌اجتماعی مقایسه کردند و فرد/گروه(های) «همتایان» در آنها گنجانده نشدند. مطالعاتی را وارد کردیم که معیارهای ورود را داشته و داده‌های قابل استفاده‌ای را گزارش کردند. پیامدهای اولیه، استفاده از خدمات و وضعیت کلی (عود) بود.
نویسندگان این مرور استاندارد‌های توصیه شده کاکرین را برای غربالگری و جمع‌آوری داده‌ها رعایت کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را غربالگری کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را ارزیابی کردند. هر گونه اختلاف‌نظری تا زمانی که نویسندگان به اجماع برسند، با بحث و گفت‌وگو حل شد. خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را برای داده‌های دو-تایی، و تفاوت میانگین (MD) و 95% CI را برای داده‌های پیوسته محاسبه کردیم. برای آنالیزها از مدل اثرات-تصادفی استفاده کردیم. کیفیت شواهد را ارزیابی کرده و جدول «خلاصه‌‌ای از یافته‌ها» را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ایجاد کردیم.
در این مرور، 13 مطالعه را با 2479 شرکت‌کننده وارد کردیم. تمام مطالعات وارد شده حمایت همتایان را به علاوه مراقبت استاندارد با فقط مراقبت استاندارد مقایسه کردند. نگرانی قابل‌توجهی در مورد خطر سوگیری در مطالعات وارد شده داشتیم زیرا بیش از نیمی از آنها خطر سوگیری نامشخصی برای اکثر حوزه‌های خطر داشتند (یعنی تولید تصادفی توالی، پنهان‌سازی تخصیص، کورسازی، ریزش نمونه (attrition) و گزارش‌دهی انتخابی). نگرانی‌های بیشتر در مورد کورسازی شرکت‌کنندگان و ارزیابی پیامد، ریزش نمونه و گزارش‌دهی انتخابی به‌ویژه جدی بودند، زیرا حدود یک-چهارم از مطالعات وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری برای این حوزه‌ها قرار داشتند.
همه مطالعات وارد شده داده‌های قابل استفاده‌ای را برای آنالیز ارائه دادند، اما فقط دو کارآزمایی داده‌های قابل استفاده را برای دو پیامد اصلی مورد نظر ارائه کردند، هیچ داده‌ای برای یکی از پیامدهای اولیه، یعنی عود، وجود نداشت. به نظر می‌رسد که حمایت همتایان تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر پذیرش بیماران در بیمارستان در میان-مدت (RR: 0.44؛ 95% CI؛ 0.11 تا 1.75؛ 19 شرکت‌کننده، 1 مطالعه، شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا مرگ‌ومیر به هر علتی در طولانی-مدت (RR: 1.52؛ 95% CI؛ 0.43 تا 5.31؛ 555 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه، شواهد با کیفیت بسیار پائین) داشته باشد. هیچ داده قابل استفاده‌ای برای دیگر پیامدهای مهم از پیش تعیین شده وجود نداشت: روزهای بستری در بیمارستان، تغییر مهم بالینی در وضعیت کلی (بهبود)، تغییر مهم بالینی در کیفیت زندگی برای حامیان همتا و کاربر خدمات، یا افزایش هزینه برای جامعه.
یک کارآزمایی حمایت همتایان را با حمایت تحت هدایت بالینی مقایسه کرد، اما هیچ داده قابل استفاده‌ای را برای پیامدهای اصلی فوق گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.