سوال مطالعه مروری
ما شواهد مربوط به اثربخشی و بی‌خطری TES را در بهبود یبوست در کودکان مرور کردیم.
پیشینه
یبوست دوران کودکی مشکل شایعی در حیطه سلامت است که بار (burden) اقتصادی و هیجانی ایجاد می‌کند. اخیرا بیشترین درمان‌ها شامل استفاده از داروهای مسهل و رژیم‌های تسهیل کننده هستند. هیچ کدام از درمان‌های شایع تاثیر هم‌سو و سازگار ندارند و نگرانی‌هایی در مورد عوارض جانبی و وابستگی وجود دارد مخصوصا وقتی که طولانی‌مدت مورد استفاده قرار گیرند. TES یک روش درمانی غیر-فارماکولوژیک و جدید است که با قرار دادن الکترودها روی شکم کودکان مشکل‌دار انجام شده و موج‌هایی الکتریکی ایجاد می‌کند، این موج‌ها در سراسر دیواره شکم در دوزی زیر سطح آنچه که ممکن است نگرانی ایجاد کند، با هدف تحریک روده به منظور بهبود حرکت روده ارائه می‌شوند.
تاریخ جست‌وجو
ما شواهد پژوهشی را که تا جولای 2015 به‌روز شد، وارد کردیم.
ویژگی‌های مطالعه
یک مطالعه را با 11 گزارش که بر نتایج پیامدهای مختلفی تمرکز کرده بودند، وارد مرور کردیم. شرکت‌کنندگانی که به این مطالعه وارد شده بودند، 46 کودک با سن 8 تا 18 سال بودند که از کلینیک یک بیمارستان سطح سه در ملبورن استرالیا با تشخیص یبوست طولانی‌مدت که با نشانه‌ها و/یا مطالعات اشعه X تایید شده، فرستاده شده بودند. محققان شرکت‌کنندگان را در دو گروه قرار دادند یک گروه TES واقعی دریافت کردند با الکترودهایی که به دیواره شکمشان متصل شده بود و جریان الکتریکی را عبور می‌داد او گروه دیگر دریافت کننده درمان ساختگی، به دستگاهی که شبیه قبلی بود متصل بودند بدون اینکه جریان الکتریکی عبور کند، متصل شده بودند. شرکت‌کنندگان به مدت چهار سال پیگیری شدند اگرچه تنها اطلاعات پیامد مربوط به پیگیری تا دو ماه در این مرور در دسترس بودند.
منابع تامین مالی مطالعه
این مطالعه توسط سازمان ملی پزشکی و بهداشتی استرالیا و انستیتو تحقیقاتی کمک‌های مالی سرمایه‌گذاری مرداک کودکان حمایت مالی شد.
نتایج کلیدی
اطلاعات کافی در زمینه روش‌شناسی‌های کارآزمایی که گزارش شدند وجود ندارد اگرچه روشن است فیزیوتراپیستی که از درمان TES یا درمان TES ساختگی استفاده می‌کند، آگاه بوده که برای هر گروه چه کاری انجام می‌دهد. آگاهی از روش اختصاص شرکت‌کنندگان ممکن است بر نحوه اجرای درمان‌های واقعی و ساختگی تاثیر بگذارد، هم‌چنان که بر برخی از داده‌های پیامد مثل نشانه‌های یبوست و نشت و کیفیت زندگی که توسط درمانگر گزارش می‌شود، نسبت به آنچه توسط بیمار یا مراقب او گزارش می‌شود، تاثیر گذاشت. این نگرانی بر کیفیت کلی روش‌شناسی مطالعه اثرگذار بود.
شواهد با کیفیت بسیار پائین به این معناست که ما در مورد تاثیرات TES در مقایسه با تحریک ساختگی نامطمئن هستیم. در کل، تفاوتی بین کودکان دریافت کننده TES و تحریک ساختگی، از نظر تعداد کودکان با بهبود کامل خودبهخودی حرکات روده، بهبود حرکات روده (که با اشعه X با کنتراست خاص ارزیابی می‌شد)، بهبود نشانه‌های مربوط به نشت و کیفیت زندگی وجود نداشت. هم‌چنین تفاوتی بین دو گروه از نظر میانگین تغییر در نمرات کیفیت زندگی بعد از درمان وجود نداشت، این ارزیابی توسط خود کودکان و نیز والدینشان انجام شده بود. تنها تفاوتی که ثبت شده بود در میانگین نرخ عبور از روده کوچک با عنوان فاصله طی شده مواد که با عبور مواد رادیواکتیو از روده مشخص می‌شد بود، به این صورت که کودکان دریافت کننده TES مواد رایواکتیو را نسبت به گروه تحریک ساختگی در روده کمی پائین‌تر برده بودند. با این حال، مشخص نبود که چنین تفاوتی در مسافت طی شده در روده به صورت تفاوت معناداری در اجابت مزاج و نشانه‌های مرتبط با یبوست تفسیر می‌شود یا خیر. هیچ عارضه جانبی‌ای در این مطالعه گزارش نشد.
کیفیت شواهد
در مجموع، این مطالعه تعداد کمی بیمار را شامل می‌شد و ما در مورد روش‌ها نگرانی‌هایی داشتیم و اینها منجر به شواهد با کیفیت بسیار پائین برای همه پیامدهای ارزیابی شده می‌شود.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
نتایج برای پیامدهای ارزیابی شده در این مرور نامطمئن هستند. بنابراین ارائه نتیجه‌گیری‌های قطعی در مورد اثربخشی و عوارض جانبی استفاده از TES در کودکان مبتلا به یبوست مزمن امکان‌پذیر نیست. مطالعات بیشتری برای ارزیابی نقش TES برای مدیریت یبوست مورد نیاز است. پیشنهاد ما این است که پژوهش‌های آینده حتما از اسناد روشن و روش‌های مشخص در کارآزمایی‌ها استفاده کنند و بر پیامدهایی که برای بیماران مهم است مثل حرکات خودبهخودی یا کامل روده کوچک یا بهبود نشانه‌های مربوط به یبوست همراه با ارزیابی کیفیت زندگی تمرکز کنند.
نتایج برای پیامدهای ارزیابی شده در این مرور نامطمئن هستند. به همین دلیل، نمی‌توان در مورد اثربخشی و بی‌خطری TES در کودکان مبتلا به یبوست مزمن نتیجه‌گیری‌های قطعی اتخاذ کرد. کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده بیشتری که TES را برای مدیریت یبوست دوران کودکی ارزیابی می‌کنند، باید انجام شود. کارآزمایی‌های آینده باید شامل مستندات واضح روش‌شناسی‌ها، به ویژه معیارهایی برای ارزیابی اثربخشی کورسازی، و ترکیب پیامدهای مهم برای بیمار مانند تعداد بیماران با بهبود CSBM، بهبود نشانه‌های بالینی و کیفیت زندگی باشد.
یبوست دوران کودکی مشکل شایعی در حیطه سلامت است که بار (burden) اقتصادی و هیجانی ایجاد می‌کند. درمان‌های موجود که غالب آنها فارماکولوژیک هستند، اثربخشی هم‌سو و سازگاری ندارند و برخی از آنها بعد از استفاده طولانی‌مدت با عوارض جانبی همراه می‌شوند. تحریک الکتریکی از طریق پوست (transcutaneous electrical stimulation; TES) یک روش غیر-فارماکولوژیک است که این‌طور فرض می‌شود بر تسهیل حرکات روده با تعدیل اعصاب روده بزرگ از طریق عبور جریان الکتریسیته از دیواره شکم اثر می‌گذارد.
هدف اصلی ما ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری TES در بهبود عملکرد روده و نشانه‌های مربوط به یبوست در کودکان مبتلا به یبوست بود.
MEDLINE (PubMed) (از 1950 تا جولای 2015)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ شماره 7؛ 2015)، EMBASE (از 1980 تا جولای 2015) و پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های التهابی روده (IBD) در کاکرین و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها را برای شناسایی مطالعات قابل اجرا جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده برای بررسی انواع TES تجویز شده در محیط خانه و کلینیک، در مقایسه با عدم درمان، TES ساختگی و اشکال دیگر تحریک عصب یا هر معیار فارماکولوژیک و غیر-فارماکولوژیک که برای درمان یبوست در کودکان به کار می‌رود، وارد این مرور شدند.
دو نویسنده به طور جداگانه به ارزیابی مطالعات برای ورود و استخراج داده‌ها و بررسی خطر سوگیری (bias) در مطالعات وارد شده پرداختند. خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان (CI) متناظر برای پیامدهای رتبه‌ای و تفاوت میانگین (MD) را با 95% CI برای پیامدهای پیوسته محاسبه کردیم. کیفیت کلی شواهدی را که از پیامدهای ارزیابی شده در این مرور حمایت می‌کردند، با استفاده از معیار درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
یک مطالعه از استرالیا، که 46 کودک بین 8 تا 18 ساله را بررسی کرده بود، واجد شرایط برای ورود به مرور بود. گزارشات متعددی به دست آمد از جمله یک گزارش منتشر نشده که بر روی پیامدهای متفاوتی از همان مطالعه تمرکز کرده بود. این مطالعه دارای خطر نامشخص سوگیری انتخاب، و پُر-خطر برای سوگیری‌های عملکرد، تشخیص و ریزش نمونه (attrition bias) و خطر پائین سوگیری گزارش‌دهی بود.
در مورد تاثیرات TES بر حرکات روده، عبور از روده بزرگ، نشانه‌های نشت و کیفیت زندگی به دلیل خطر سوگیری بالا، غیر-مستقیم بودن تاثیرات و عدم-دقت بسیار نامطمئن بودیم. در مورد پیامدهای مورد نظر ما، 95% CI در بیشتر تجزیه‌وتحلیل‌ها شامل مزیت بالقوه یا عدم تاثیر بود. شواهد برای نشان دادن تاثیر TES بر حرکات روده و عبور از روده بزرگ کافی نبود. مطالعه نشان داد که 16/21 کودک در گروه TES و 15/21 کودک در گروه درمان ساختگی، بیش از 3 بار در هفته حرکات خودبهخودی کامل روده (complete spontaneous bowel movements; CSBM) داشتند (RR: 1.07؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.53؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). ده نفر از 14 کودک در گروه TES در مقابل 1/7 نفر در گروه درمان ساختگی، بهبود عبور از روده بزرگ را نشان دادند (RR: 5.00؛ 95% CI؛ 0.79 تا 31.63؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). نرخ میانگین عبور از روده بزرگ که با موقعیتی که در مرکز ژئومتریک با عبور ماده رادیواکتیو از لوله گوارش اندازه گرفته شده بود، در کودکانی که TES دریافت کرده بودند در مقایسه با کودکان دریافت کننده درمان ساختگی بالاتر بود (MD: 1.05؛ 95% CI؛ 0.36 تا 1.74؛ یک مطالعه؛ 30 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). پیامدهای ارزیابی رادیولوژیک عبور از روده بزرگ به این معناست که این نتایج ممکن است به معنی بهبود مهم در نشانه‌های بالینی یا افزایش حرکات روده تفسیر نشود. شواهد برای تشخیص تاثیر TES بر نشانه‌ها و پیامدهای کیفیت زندگی (QoL) ناکافی است. نه نفر از 13 کودک در گروه TES بهبود نشانه‌های مربوط به نشت را در مقابل 4/12 کودک در گروه درمان ساختگی نشان دادند (RR: 2.08؛ 95% CI؛ 0.86 تا 5.00؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). چهار نفر از 8 شرکت‌کننده TES بهبود در QoL را در مقابل 1/8 نفر در گروه درمان ساختگی نشان دادند (RR: 4.00؛ 95% CI؛ 0.56 تا 28.40؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تاثیرات TES بر خود-ادراکی از QoL (MD: 5.00؛ 95% CI؛ 1.21- تا 11.21؛ یک مطالعه؛ 33 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا ادراک والدین از QoL (MD: -0.20؛ 95% CI؛ 7.57- تا 7.17؛ یک مطالعه؛ 33 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نامطمئن است. هیچ عارضه جانبی در مطالعه وارد شده گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.