جراحی‌های قلب در کشورهای توسعه‌یافته به صورت روتین انجام می‌شوند و میزان بی‌خطری (safety) آنها به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. با این حال، جراحی قلب هنوز هم با عوارضی همراه است. از این میان، نارسایی کلیه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ و بیمارانی که کلیه‌هایشان پس از جراحی قلب از کار می‌افتد، بیشتر به دیگر مشکلات سلامت دچار می‌شوند. بنابراین پیشگیری از نارسایی کلیه پس از جراحی قلب یک مساله مهم سلامت به شمار می‌رود.
انجام بای‌پس قلبی، که با منحرف کردن خون از عروق اصلی به یک دستگاه حین جراحی، جایگزین عملکردهای قلب و ریه می‌شود، برای اکثر جراحی‌های مهم قلب ضروری است. پروسیجر بای‌پس قلب، به آزاد شدن مولکول‌هایی در خون می‌انجامد که باعث التهاب می‌شوند. در افراد مستعد، این مولکول‌ها می‌توانند باعث نارسایی کلیه شوند. استاتین‌ها داروهایی هستند که برای کاهش سطح اسیدهای چرب (لیپید) در خون و کمک به پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی تجویز می‌شوند. به نظر می‌رسد که استاتین‌ها سطح کلی التهاب را در خون کاهش می‌دهند. اگرچه مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که استاتین‌ها ممکن است به پیشگیری از نارسایی کلیه پس از جراحی قلب کمک کنند، بروز عوارض جانبی نیز به همراه دارند. پیش از استفاده روتین از استاتین‌ها، به شواهد بیشتری نیاز است.
هدف این مرور بررسی شواهد در مورد استفاده از استاتین‌ها در زمان جراحی قلب است تا بررسی کند که استفاده از آن می‌تواند به پیشگیری از نارسایی کلیه کمک کند یا خیر، و اینکه تحمل استاتین‌ها بین بیماران چگونه است. متون علمی را تا ژانویه 2015 جست‌وجو کرده و هفت مطالعه را شامل 662 شرکت‌کننده برای ارزیابی گنجاندیم. در این مطالعات بیمارانی که برای جراحی قلب برنامه‌ریزی شدند، استاتین یا دارونما دریافت کردند (یا اصلا هیچ درمانی را دریافت نکردند). پنج مطالعه (467 شرکت‌کننده) نرخ نارسایی کلیه را گزارش کردند. به این نتیجه رسیدیم که در شش مورد از هفت مطالعه واردشده، خطر بالای سوگیری (bias) وجود داشت.
هیچ تفاوتی را در نرخ نارسایی کلیه میان بیمارانی که استاتین دریافت کردند و بیمارانی که دریافت نکردند، مشاهده نکردیم. دو مطالعه (195 بیمار) سطح کراتینین سرم (نشانگر عملکرد کلیه) را پس از جراحی گزارش کردند. متوجه شدیم که سطح کراتینین سرم در بیماران گروه استاتین کمتر بود (که نشان‌دهنده عملکرد بهتر کلیه است). به دلیل کم بودن تعداد مطالعات، نتیجه‌گیری‌های دیگر محدود شدند. با این حال، به نظر نمی‌رسید بیمارانی که استاتین دریافت کردند، نیاز کمتری به دیالیز پیدا کردند. نرخ مرگ‌ومیر آنها در بیمارستان بالاتر نبود و عوارض جانبی نیز افزایش نیافت.
آنالیز داده‌های موجود نشان نمی‌دهد که استفاده از استاتین پیش از جراحی با کاهش بروز AKI در بزرگسالان پس از انجام جراحی‌های نیازمند بای‌پس قلبی مرتبط است. اگرچه به نظر می‌رسید مصرف استاتین در افراد پس از جراحی، کاهش قابل توجهی را در SCr به همراه داشته باشد، این نتیجه عمدتا متاثر از نتایج یک مطالعه واحد بود که در آن SCr به عنوان یک پیامد ثانویه در نظر گرفته شد. نتایج متاآنالیز باید با احتیاط تفسیر شوند؛ تعداد مطالعات گنجانده شده در آنالیزهای زیرگروه اندک بود و میان مطالعات واردشده، تفاوت‌های قابل توجهی در روش‌شناسی (methodology) مشاهده شد. انجام RCTهای بزرگ و با کیفیت بالا برای بررسی بی‌خطری (safety) و کارآمدی استاتین‌ها در پیشگیری از بروز AKI پس از جراحی قلب مورد نیاز است.
آسیب حاد کلیه (acute kidney injury; AKI) در بیمارانی که تحت جراحی قلب قرار می‌گیرند، شایع بوده و با پیامدهای ضعیف، بستری طولانی‌مدت در بیمارستان و افزایش مورتالیتی همراه است. داروهای استاتین (statin) علاوه بر کاهش چربی خون، قادر به ایجاد تاثیرات مستقل دیگری نیز هستند، و می‌توانند از طریق مهار پاسخ التهابی پس از جراحی، موجب بهبود آسیب کلیه شوند.
هدف این مرور، بررسی شواهدی بود که از مزایای مصرف استاتین‌ها حول و حوش زمان انجام جراحی برای پیشگیری از بروز AKI در بزرگسالان بستری پس از دریافت جراحی که نیاز به بای‌پس قلبی دارند، حمایت کرد. اهداف اصلی عبارت بودند از: 1) تعیین اینکه استفاده از استاتین‌ها با پیشگیری از ابتلا به AKI مرتبط بود یا خیر؛ 2) تعیین اینکه استفاده از استاتین‌ها با کاهش مورتالیتی یا مرگ‌ومیر در بیمارستان مرتبط بود یا خیر؛ 3) تعیین اینکه استفاده از استاتین‌ها با کاهش نیاز به دریافت درمان جایگزینی کلیه (renal replacement therapy; RRT) مرتبط بود یا خیر؛ و 4) تعیین هرگونه عوارض جانبی مرتبط با استفاده از استاتین‌ها.
از طریق برقراری ارتباط با هماهنگ‌کننده جست‌وجوی کارآزمایی‌ها و با استفاده از واژگان و اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه در کاکرین را تا تاریخ 13 ژانویه 2015 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) برای گنجاندن در این مرور واجد شرایط بودند که تجویز درمان با استاتین را با دارونما (placebo) یا مراقبت‌های بالینی استاندارد، در بیماران بزرگسال تحت جراحی نیازمند بای‌پس قلبی‌ریوی و با گزارش AKI، کراتینین سرم (serum creatinine; SCr) یا نیازمند به دریافت درمان جایگزینی کلیه (RRT) به عنوان پیامد، مقایسه کردند. تمام اشکال و دوزهای استاتین‌ها در ارتباط با هر دوره درمان پیش از جراحی برای گنجاندن در این مرور در نظر گرفته شدند.
همه نویسندگان داده‌ها را به‌طور مستقل از هم استخراج کرده، ارزیابی‌ها توسط نویسنده دوم به صورت متقاطع (cross-check) بررسی شد. به همین ترتیب، ارزیابی خطر سوگیری (bias) در مطالعه ابتدا توسط یک نویسنده صورت گرفت و سپس توسط نویسنده دوم برای اطمینان از صحت (accuracy) آن بررسی شد. اختلاف‌نظرات بین نویسندگان مورد داوری قرار گرفت تا نهایتا به اجماع رسیدند. نویسندگان دو مورد از مطالعات واردشده، داده‌های بیشتری را پیرامون SCr پس از جراحی و همچنین نیاز به RRT ارائه کردند. برای ارزیابی پیامدهای AKI؛ SCr و نرخ مورتالیتی، از متاآنالیز استفاده شد. داده‌های مربوط به پیامدهای RRT و عوارض جانبی تجمیع نشدند. عوارض جانبی که در نظر گرفته شدند، مواردی بودند که توسط نویسندگان مطالعات واردشده گزارش شدند.
هفت مطالعه (662 شرکت‌کننده) را در این مرور گنجاندیم. همه مطالعات به جز یک مورد در معرض خطر بالای سوگیری (bias) ارزیابی شد. سه مطالعه آتورواستاتین (atorvastatin)، سه مطالعه سیمواستاتین (simvastatin) و یک مطالعه رزوواستاتین (rosuvastatin) را ارزیابی کردند. همه مطالعات داده‌هایی را فقط در طول دوره حول و حوش زمان انجام جراحی گردآوری کردند؛ گردآوری داده‌ها تا زمان ترخیص از بیمارستان و داده‌های بیوشیمیایی پس از جراحی از 24 ساعت تا 7 روز متغیر بودند. به‌طور کلی، درمان با استاتین پیش از جراحی با کاهش AKI پس از جراحی ، نیاز به دریافت RRT یا مورتالیتی همراه نبود. فقط دو مطالعه (195 شرکت‌کننده) سطح SCr پس از جراحی را گزارش کردند. در آن مطالعات، بیمارانی که به دریافت استاتین اختصاص یافتند، غلظت SCr پس از جراحی کمتری در مقایسه با بیمارانی داشتند که به عدم درمان دارویی/دارونما اختصاص داده شدند (MD؛ 21.2 میکرومول/لیتر؛ 95% CI؛ 31.1- تا 11.1-). عوارض جانبی فقط در یک مطالعه به خوبی گزارش شد؛ هیچ تفاوتی میان گروه استاتین در مقایسه با دارونما مشاهده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.