پیشینه – استئوآرتریت دست چیست و ورزش چیست؟
استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) یک بیماری مفاصل است که باعث درد، سفتی و تورم مفصل می‌شود. این بیماری ممکن است مانع از آن شود که افراد آنچه را می‌خواهند و نیاز دارند، انجام دهند. معمولا، نشانه‌ها به آرامی شروع شده اما در طول زمان بدتر می‌شوند. OA ممکن است در هر مفصلی اتفاق افتد اما اغلب در مفصل ران، زانو و مفاصل کوچک دست مشاهده می‌شود. هیچ درمانی برای OA شناخته نشده، اما جایگزین‌های درمانی موجود ممکن است درد و سفتی را کاهش داده، عملکرد را افزایش و خود-مدیریتی بیماری را بهبود بخشند.
ورزش، فعالیتی است که برای بهبود یا حفظ تناسب اندام، توانایی و عملکرد انجام می‌شود. یک دوره تمرین برنامه‌ریزی شده معمولا با هدف بهبود یا حفظ قدرت عضلانی، تناسب فیزیکی، تحرک مفصل و سلامت کلی انجام می‌شود.
ویژگی‌های مطالعه
این مرور کاکرین آنچه را که ما در مورد تاثیر ورزش بر افراد مبتلا به OA در مفاصل دست می‌دانیم، ارائه می‌دهد. پس از جست‌وجو برای مطالعات مرتبط تا سپتامبر 2015، هفت مطالعه را وارد کردیم (534 شرکت‌کننده). این مطالعات، بیشتر شامل زنان بودند تا مردان. در شش مطالعه نیمی از افراد تحت برنامه ورزش دست قرار گرفتند و با افرادی مقایسه شدند که ورزش نکردند. یک مطالعه دو گروه از افرادی را مقایسه کرد که تحت دو برنامه ورزشی مختلف قرار گرفتند. شواهد حاصل از پنج مطالعه تأثیر ورزش را بلافاصله پس از برنامه ورزشی نشان داده و دو مطالعه نتایجی را روی پایداری متوسط و بلندمدت ورزش ارائه کردند. در زیر فقط نتایج گزارش شده را بلافاصله پس از تکمیل برنامه ورزشی ارائه می‌دهیم.
نتایج اصلی
در یک مقیاس 0 تا 10 نقطه‌ای (نمرات پائین‌تر به معنای درد کمتر)، افرادی که یک برنامه ورزشی را به اتمام رساندند درد دست آن‌ها در پایان درمان نسبت به افرادی که ورزش نکردند 0.5 نقطه پائین‌تر ارزیابی شد (5% بهبود مطلق). درد در افرادی که ورزش نکردند، 3.9 نقطه ارزیابی شد.
در یک مقیاس 0 تا 36 نقطه‌ای (نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد بهتر) افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند در مقایسه با افرادی که ورزش نکردند، به عملکرد دست خود 2.2 نقطه پائین‌تر نمره دادند (6% بهبود مطلق). در افرادی که ورزش نکردند، عملکرد دست آن‌ها 14.5 نقطه ارزیابی شد.
در یک مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات بالاتر به معنی کیفیت بهتر زندگی)، افرادی که یک برنامه ورزشی را به پایان رساندند، کیفیت زندگی خود را 0.3 امتیاز بالاتر (0.3% بهبودی مطلق) از افرادی که ورزش نکردند، ارزیابی کردند. رتبه کیفیت زندگی افرادی که ورزش نکردند 50.4 نقطه ارزیابی شد.
در یک مقیاس 0 تا 10 نقطه‌ای (نمرات پائین‌تر به معنی سفتی کمتر مفصل انگشت)، سفتی مفاصل انگشت در افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، در مقایسه با افرادی که ورزش نکردند، در پایان درمان 0.7 نقطه پائین‌تر ارزیابی شد (7% بهبود مطلق). رتبه سفتی مفاصل انگشت افرادی که ورزش نکردند، 4.5 نقطه ارزیابی شد.
تعداد کمی از افراد در گروه ورزش، عوارض جانبی را مانند افزایش درد یا تورم مفصل گزارش کردند. ما مطمئن نیستیم که ورزش تعداد افرادی را که دچار عوارض جانبی می‌شوند افزایش می‌دهد یا خیر.
کیفیت شواهد
ما کیفیت شواهد را (بسیار) پائین درجه‌بندی کردیم. فقدان کورسازی شرکت‌کنندگان، تعداد کم مطالعات وارد شده و انتخاب تعداد کمی از افراد در تجزیه‌وتحلیل‌ها، قدرت و دقت این یافته‌ها را کاهش داده و انجام تحقیقات بیشتر ممکن است نتایج را تغییر دهند. فقط نیمی از مطالعات انتخاب شده اثرات جانبی را گزارش کردند و عوارض جانبی معدودی که در گروه ورزش رخ داده بود، گزارش شد.
هنگامی که نتایج پنج مطالعه را جمع کردیم، شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که نشان‌دهنده اثرات مفید کمی از ورزش بر درد دست، عملکرد و سفتی مفصل انگشت بودند. اندازه‌های تاثیرگذاری تخمین زده شده کوچک بودند، و این‌که آن‌ها نشان‌دهنده یک تغییر مهم بالینی هستند یا خیر، ممکن است جای شک داشته باشد. یک مطالعه کیفیت زندگی را گزارش کرد، و اثر مداخله نامشخص است. سه مطالعه در مورد عوارض جانبی گزارش کردند، که بسیار اندک بوده و شدید نبودند.
استئوآرتریت دست (osteoarthritis; OA) یک بیماری شایع مفصلی است که ممکن است منجر به درد، سفتی و مشکلات در انجام فعالیت‌های مرتبط با دست در زندگی روزمره شود. در حال حاضر، هیچ درمانی برای OA شناخته نشده و روش‌های غیر-دارویی به‌عنوان خط اول درمان توصیه می‌شوند. تأثیر مثبت ورزش در OA مفصل ران و زانو اثبات شده، اما تأثیر ورزش بر OA دست هنوز مشخص نیست.
ارزیابی منافع و آسیب‌های ورزش در مقایسه با مداخلات دیگر، شامل دارونما (placebo) یا عدم مداخله، در افراد مبتلا به OA دست. پیامدهای اصلی عبارت بودند از درد دست و عملکرد دست.
ما شش بانک اطلاعاتی الکترونیکی را تا سپتامبر 2015 جست‌وجو کردیم.
همه کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی و کنترل شده به مقایسه ورزش درمانی در برابر عدم انجام ورزش یا به مقایسه برنامه‌های مختلف ورزشی پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، کارآزمایی‌ها را انتخاب و داده‌ها را استخراج کرده، خطر سوگیری (bias) را برآورد و کیفیت بدنه شواهد را با کاربرد سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردند. پیامدها شامل هر دو پیامدهای پیوسته (درد دست، عملکرد فیزیکی، سفتی مفصل دست و کیفیت زندگی) و پیامدهای دو حالتی (نسبت عوارض جانبی و خروج از مطالعه) بودند.
ما هفت مطالعه را در این مرور انتخاب کردیم. اکثر مطالعات عاری از سوگیری انتخابی و گزارش‌دهی بودند، اما یک مطالعه فقط به‌عنوان چکیده کنگره موجود بود. کورسازی شرکت‌کنندگان نسبت به تخصیص درمان ممکن نبود، و اگرچه اکثر مطالعات کورسازی ارزیاب‌های پیامد را گزارش کردند، برخی پیامدها (درد، عملکرد، سفتی و کیفیت زندگی) توسط خود افراد گزارش شده بودند (self-reported). نتایج ممکن است به دلیل عدم کورسازی شرکت‌کنندگان و پیامدهای خود-گزارش شده برای اجرا و سوگیری تشخیص غیر-قابل دفاع باشند. دو مطالعه با نرخ بالای حذف (drop-out rates) ممکن است به سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) حساس باشند. به علت سوگیری بالقوه تشخیص (عدم کورسازی شرکت‌کنندگان در پیامدهای خود-گزارش شده) و عدم دقت (مطالعات اندک بودند، تعداد شرکت‌کنندگان محدود بوده و فواصل اطمینان برای پیامدهای درد، عملکرد و سفتی مفصل، گسترده بودند)، سطح کیفیت کلی بدنه شواهد را پائین آوردیم (شواهد با کیفیت پائین). برای کیفیت زندگی، عوارض جانبی و خروج از مطالعه به علت عوارض جانبی، کیفیت کلی بدنه شواهد را بیشتر کاهش دادیم (شواهد با کیفیت بسیار پائین) زیرا مطالعات بسیار محدود و فواصل اطمینان بسیار گسترده بودند.
شواهدی با کیفیت پائین به دست آمده از پنج کارآزمایی (381 شرکت‌کننده) نشان داد که ورزش میزان درد دست را پس از مداخله کاهش داد (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.27-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.47- تا 0.07-). کاهش مطلق درد برای گروه ورزش در مقایسه با گروه کنترل: 5% (1% تا 9%) در مقیاس 0 تا 10 نقطه بود. درد در گروه کنترل به میزان 3.9 نقطه در این مقیاس (0 = بدون درد) تخمین زده شد و ورزش درد را 0.5 نقطه کاهش داد (95% CI؛ 0.1 تا 0.9؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مثبت اضافی (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB) = 9).
چهار مطالعه (369 شرکت‌کننده) نشان داد که ورزش عملکرد دست را پس از مداخله بهبود بخشید (SMD: -0.28؛ 95% CI؛ 0.58- تا 0.02). بهبود مطلق در عملکرد دست در گروه ورزش در مقایسه با گروه کنترل 6% بود (0.4% بدتر شدن به 13% بهبود یافتن). عملکرد در گروه کنترل 14.5 نقطه در مقیاس 0 تا 36 نقطه‌ای برآورد شد (0 = عدم توانایی فیزیکی) و ورزش عملکرد را 2.2 نقطه بهبود داد (95% CI؛ 0.2- تا 4.6؛ NNTB: 9).
یک مطالعه (113 شرکت‌کننده) کیفیت زندگی را ارزیابی کرد و نشان داد که تأثیر ورزش بر کیفیت زندگی در حال حاضر نامشخص است (تفاوت میانگین (MD): 0.30؛ 95% CI؛ 3.72- تا 4.32). بهبود مطلق در کیفیت زندگی برای گروه ورزش در مقایسه با گروه کنترل 0.3% بود (4% بدتر شدن به 4% بهبود یافتن). کیفیت زندگی در گروه کنترل 50.4 نقطه در مقیاس 0 تا 100 نقطه‌ای گزارش شد (حداکثر کیفیت زندگی = 100) و میانگین نمره در گروه ورزش 0.3 نقطه بالاتر بود (3.5 نقطه پائین‌تر تا 4.1 نقطه بالاتر).
چهار مطالعه (369 شرکت‌کننده) نشان داد که ورزش سفتی مفصل انگشت را پس از مداخله کاهش داد (SMD: -0.36؛ 95% CI؛ 0.58- تا 0.15-). کاهش مطلق در سفتی مفصل انگشت برای گروه ورزش در مقایسه با گروه کنترل 7% (3% تا 10%) بود. سفتی مفصل انگشت در گروه کنترل 4.5 نقطه در مقیاس 0 تا 10 نقطه‌ای (0 = بدون سفتی بدن) برآورد شد و ورزش سفتی مفصل را تا 0.7 نقطه بهبود بخشید (95% CI؛ 0.3 تا 1.0؛ NNTB: 7).
سه مطالعه عوارض جانبی مربوط به مداخله و خروج از مطالعه را ناشی از عوارض جانبی گزارش کردند. معدود عوارض جانبی گزارش شده عبارت بود از افزایش التهاب مفصل انگشت و درد دست. شواهدی با کیفیت پائین از سه مطالعه احتمال افزایش عوارض جانبی (خطر نسبی) (RR: 4.55؛ 95% CI؛ 0.53 تا 39.31) و خروج از مطالعه را به علت عوارض جانبی در گروه ورزش نسبت به گروه کنترل (RR: 2.88؛ 95% CI؛ 0.30 تا 27.18) نشان دادند، اما تاثیر مداخله نامعلوم است و انجام تحقیقات بیشتر ممکن است این برآوردها را تغییر دهند.
مطالعات انتخاب شده تغییرات ساختاری رادیوگرافیکی مفصل را اندازه‌گیری نکردند. دو مطالعه، داده‌های پیگیری شش ماهه (220 شرکت‌کننده) و یکی (102 شرکت‌کننده) داده‌های پیگیری 12 ماهه را ارائه دادند. تأثیر مثبت ورزش بر درد، عملکرد و سفتی مفصل در پیگیری متوسط و بلندمدت پایدار نبود.
مداخله ورزش تا حد زیادی از لحاظ مقدار، محتوا و تعداد جلسات تحت نظارت متنوع بود. در چهار مطالعه شرکت‌کنندگان آموزش داده شدند که دو تا سه بار در هفته ورزش انجام دهند؛ در دو مطالعه روزانه و در یک مطالعه دیگر سه تا چهار بار در روز. مداخلات ورزشی در هر هفت مطالعه با هدف بهبود قدرت عضلانی و ثبات یا عملکرد مفاصل بودند، اما تعداد و نوع تمرینات به‌طور عمده در مطالعات متفاوت بود. چهار مطالعه پایبندی را به برنامه ورزشی گزارش دادند؛ در سه مطالعه، خود بیماران گزارش کرده بودند. پایبندی خود-گزارشی به تعداد جلسات ورزشی توصیه شده، بین 78% تا 94% بود. در مطالعه چهارم، 67% حداقل 16 جلسه را از 18 جلسه ورزش برنامه‌ریزی شده انجام دادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.