بوپرنورفین تسکین درد خوبی را برای اکثر افراد مبتلا به درد متوسط یا شدید ناشی از سرطان ایجاد کرد، اما نقش آن در درمان درد ناشی از سرطان هنوز مشخص نیست.
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان، دچار درد متوسط تا شدیدی می‌شوند که نیاز به درمان با داروهای مسکّن قوی دارد. بوپرنورفین و مورفین نمونه‌هایی از داروهای مسکّن قوی هستند که برای تسکین درد ناشی از سرطان تجویز می‌شوند. با این حال، داروهای مسکّن قوی برای تسکین درد در همه بیماران موثر نیستند و به خوبی توسط همه بیماران هم تحمل نمی‌شوند. هدف این مرور کاکرین ارزیابی آن است که بوپرنورفین در مقایسه با دیگر داروهای مسکّن برای بیماران مبتلا به درد ناشی از سرطان، با تسکین درد و تحمل بهتر، بدتر یا برابر مرتبط است یا خیر.
متون علمی را در 20 ژانویه 2015 جست‌وجو کرده و 19 مطالعه مرتبط را با مجموع 1421 بیمار یافتیم که انواع مختلف بوپرنورفین را با یکدیگر یا با دیگر داروهای مسکّن قوی یا دارونما مقایسه کردند. میانگین سنی گزارش‌شده بیماران از 49.1 سال تا 67.16 سال متغیر بوده، و طول دوره مطالعات از درمان با تک-دوز تا شش ماه متغیر بود.
به‌طور کلی، مطالعات نشان دادند که بوپرنورفین یک داروی مسکّن موثر قوی است که در برخی موارد ممکن است کمی بهتر از دیگر داروهای مسکّن قوی باشد. با این حال، شواهد ارائه شده توسط این مطالعات کیفیت بسیار پائینی داشته و بر اساس شواهد موجود، هنوز نمی‌توان گفت که بوپرنورفین در درمان درد ناشی از سرطان با اوپیوئیدها قوی کجا قرار می‌گیرد. تمام داروهای مسکّن قوی که در مطالعات مورد بررسی قرار گرفتند، نیز با تعدادی از عوارض ناخواسته مانند استفراغ، یبوست و خواب‌آلودگی همراه هستند.
بر اساس شواهد موجود، نمی‌توان گفت که بوپرنورفین در درمان درد ناشی از سرطان با اوپیوئیدها قوی، کجا مناسب است. با این حال، ممکن است در مقایسه با درمان‌های استانداردتر یعنی مرفین، اکسی‌کدون و فنتانیل، به عنوان گزینه خط-چهارم در نظر گرفته شود، و حتی در آنجا هم فقط برای برخی از بیماران مناسب است. با این حال، بیماران گروه مراقبت‌های تسکینی اغلب ناهمگن و پیچیده هستند، بنابراین داشتن تعدادی مسکّن در دسترس که بتوانند به‌طور متفاوتی تجویز شوند، گزینه‌های انتخاب بیمار و تجویز کننده را افزایش می‌دهند. به‌طور خاص، به نظر می‌رسید که مسیرهای زیر-زبانی و تزریقی دارای تاثیر ضد-درد قابل تعریف‌تری هستند، در حالی که مطالعات بررسی‌کننده مسیر ترانس‌درمال سوالات بیشتری را بر جای گذاشت.
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان دچار درد متوسط تا شدیدی هستند که نیاز به درمان با مسکّن‌های قوی دارد. بوپرنورفین (buprenorphine)، فنتانیل (fentanyl) و مورفین (morphine) نمونه‌هایی از اوپیوئیدها قوی هستند که برای تسکین درد ناشی از سرطان تجویز می‌شوند. با این حال، اپیوئیدهای قوی برای تسکین درد در همه بیماران موثر نیستند و همه آنها به خوبی توسط همه بیماران تحمل نمی‌شوند. هدف این مرور کاکرین، ارزیابی آن است که بوپرنورفین در مقایسه با دیگر گزینه‌های مسکّن در تسکین درد و تحمل‌پذیری در بیماران مبتلا به درد ناشی از سرطان، برتر، پائین‌تر یا برابر هستند.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری بوپرنورفین در تسکین درد در بزرگسالان و کودکان مبتلا به سرطان.
ما CENTRAL (کتابخانه کاکرین) شماره 12 یا 12 2014، MEDLINE (از طریق OVID) 1948 تا 20 ژانویه 2015، EMBASE (از طریق OVID) 1980 تا 20 ژانویه 2015، ISI Web of Science (SCI-EXPANDED & CPCI-S) تا 20 ژانویه 2015، ISI BIOSIS از 1969 تا 20 ژانویه 2015 را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین ClinicalTrials.gov (http://clinicaltrials.gov؛ متارجیستری از کارآزمایی‌های کنترل‌شده (mRCT) (http://www.controlled-trials.com/mrct)، پورتال جست‌وجوی پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) (http://apps.who.int/trialsearch) و مجموعه مقالات کنگره فدراسیون اروپایی انجمن بین‌المللی مطالعه درد (Proceedings of the Congress of the European Federation of International Association for the Study of Pain; IASP؛ از طریق European Journal of Pain Supplements) را در 16 فوریه 2015 جست‌وجو کردیم. منابع کتاب‌شناختی (bibliographic) مطالعات شناسایی شده، هم‌چنین مطالعات و مرورهای سیستماتیک مرتبط را بررسی کردیم تا کارآزمایی‌های بیشتری را که توسط جست‌وجوهای الکترونیکی شناسایی نشدند، بیابیم. برای یافتن دیگر مطالعات مرتبط، با نویسندگان مطالعات وارد شده تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را با طراحی گروه-موازی یا متقاطع (crossover) وارد کردیم، که به مقایسه بوپرنورفین (هر فرمول و هر روش تجویز) با دارونما (placebo) یا داروی فعال (از جمله بوپرنورفین) برای مدیریت بالینی درد پس‌زمینه سرطان در بزرگسالان و کودکان پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌های مربوط به طراحی مطالعه، جزئیات شرکت‌کننده (شامل سن، ویژگی‌های سرطان، داروهای ضد-درد قبلی و شرایط)، مداخلات (شامل جزئیات در مورد تیتراسیون دارو) و پیامدها را استخراج کرده، و به‌طور مستقل کیفیت مطالعات وارد شده را مطابق متدولوژی (methodology) استاندارد کاکرین ارزیابی کردند. از آنجایی که متاآنالیز داده‌ها امکان‌پذیر نبود، نتایج را به صورت نقل قول (narrative) خلاصه کردیم. با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)، کیفیت شواهد را برای هر پیامد بررسی کردیم.
در این مرور کاکرین، 19 مطالعه مرتبط را شامل 1421 بیمار شناسایی کردیم که 16 مقایسه مداخله‌ای مختلف را مورد بررسی قرار دادند.
از مطالعاتی که بوپرنورفین را با داروی دیگری مقایسه کردند، 11 مطالعه آنالیزهای مقایسه‌ای را بین گروه‌های تصادفی‌سازی شده انجام داده، و پنج مطالعه نشان دادند که بوپرنورفین نسبت به درمان مقایسه برتری دارد. سه مطالعه هیچ تفاوتی را بین بوپرنورفین و داروی مقایسه پیدا نکردند، در حالی که سه مطالعه دیگر دریافتند که درمان با بوپرنورفین از نظر پروفایل عوارض جانبی یا ترجیح/قابلیت پذیرش از سوی بیماران، برتر از درمان جایگزین نیست.
از مطالعاتی که دوزها یا فرمول‌ها/مسیرهای مختلف تجویز بوپرنورفین را مقایسه کردند، رتبه‌بندی شدت درد بین بوپرنورفین عضلانی و شیاف بوپرنورفین تفاوت معنی‌داری نداشت. با این حال، میانگین شدت سرگیجه، تهوع، استفراغ و عوارض جانبی در مجموع در گروه عضلانی نسبت به گروه شیاف (یک مطالعه) به‌طور قابل‌توجهی بیشتر گزارش شد.
بوپرنورفین زیر-زبانی در مقایسه با بوپرنورفین زیر-جلدی با شروع سریع‌تر روند تسکین درد همراه بود، با طول دوره مشابه ضد-دردی و بدون تفاوت معنی‌دار در نرخ عوارض جانبی گزارش‌شده بین درمان‌ها (یک مطالعه).
از نظر بوپرنورفین ترانس‌درمال، دو مطالعه آن را برتر از دارونما نشان دادند، در حالی که مطالعه سوم هیچ تفاوتی را بین دارونما و دوزهای مختلف بوپرنورفین ترانس‌درمال پیدا نکرد.
مطالعاتی که دوزهای مختلف بوپرنورفین ترانس‌درمال را بررسی کردند، رابطه دوز-پاسخ واضحی را گزارش ندادند.
کیفیت این پایه شواهد با گزارش‌دهی کمتر از میزان واقعی از اغلب آیتم‌های ارزیابی سوگیری (مثلا موارد انتخاب بیمار)، حجم نمونه کوچک در چندین مطالعه، ریزش نمونه (attrition) (داده‌های گمشده از 8.2% از بیماران وارد شده/تصادفی‌شده برای اثربخشی و از 14.6% برای بی‌خطری (safety) مداخله) و با گزارش‌دهی محدود یا عدم ارائه گزارش از پیامدهای مورد انتظار در تعدادی از موارد، محدود شد. شواهد برای همه پیامدها کیفیت بسیار پائینی داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.