سرطان روده بزرگ (کولون) و رکتوم یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در کشورهای توسعه یافته هستند. این بیماری از ضایعات خوش‌خیم در یک بازه زمانی حدود 10 سال ایجاد می‌شود. اگر ضایعه به سرطان تبدیل شده باشد، و بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، پیش‌آگهی بسیار بهتر خواهد بود. غربالگری و تشخیص سرطان‌های اولیه و ضایعات خوش‌خیم پیش‌سرطانی ممکن است تعداد مورتالیتی ناشی از این بیماری را کاهش دهند. سرطان‌ها و ضایعات خوش‌خیم پیش‌سرطانی ممکن است خونریزی کنند، و خون را می‌توان در مدفوع با تست‌های خاص، به اصطلاح تست خون مخفی مدفوع (FOBT) تشخیص داد. اگر تست مثبت باشد (یعنی خون تشخیص داده شود)، برای یافتن منبع خونریزی انجام کولونوسکوپی پیشنهاد می‌شود. متاسفانه، FOBT در کشف تعداد قابل توجهی از سرطان‌ها و ضایعات پیش‌سرطانی شکست خورده است. بنابراین، بررسی رکتوم و روده بزرگ تحتانی (کولون سیگموئید) با کمک آندوسکوپی توصیه شده است (سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر). سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر پس از پاک‌سازی روده با یک انمای مختصر، با یک ابزار انعطاف‌پذیر که از طریق مقعد وارد شده و حدود 50 سانتی‌متر از قسمت تحتانی روده بزرگ را می‌بیند، انجام می‌شود. این روش، امکان معاینه مستقیم بصری دیواره داخلی روده را فراهم می‌کند، و ممکن است ضایعات خوش‌خیم و تومورهای بدخیم شناسایی شوند. ضایعات خوش‌خیم می‌توانند در همان جلسه بدون بیهوشی و بدون هیچگونه ناراحتی برای بیمار برداشته شده، و انجام کولونوسکوپی پیگیری نیز پیشنهاد می‌شود.
هدف از انجام این مرور، مقایسه دو روش غربالگری (FOBT و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر) در توانایی آنها برای کاهش تعداد مورتالیتی ناشی از سرطان روده بزرگ و رکتوم بود.
چهار کارآزمایی را شناسایی کردیم که FOBT را با انجام ندادن غربالگری، و پنج کارآزمایی را که سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر را با انجام ندادن غربالگری مقایسه کردند. هیچ مطالعه‌ای این دو روش را مستقیما مقایسه نکرد. میزان مورتالیتی (مرگ‌ومیر) ناشی از سرطان کولورکتال با غربالگری FOBT و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر کاهش یافت. وقتی این دو روش را با هم مقایسه کردیم، نتوانستیم نتیجه بگیریم که کدام یک بهتر از دیگری است.
پس از خود تست FOBT هیچ عارضه‌ای رخ نداد، اما 0.03% از شرکت‌کنندگان پس از پیگیری دچار عارضه بزرگی شدند. میان بیش از 60,000 پروسیجر غربالگری سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و تقریبا 6000 کولونوسکوپی، بروز یک عارضه عمده در 0.08% از شرکت‌کنندگان ثبت شد. این یافته‌ها باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا گزارش‌دهی از عوارض جانبی ناقص بود.
شواهدی با کیفیت بالا وجود دارد که هم سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و هم تست خون مخفی مدفوع، مورتالیتی ناشی از سرطان کولورکتال را در صورت استفاده به عنوان ابزار غربالگری، کاهش می‌دهند. شواهدی غیرمستقیم با کیفیت پائین وجود دارد که غربالگری با هر یک از این روش‌ها مورتالیتی ناشی از سرطان کولورکتال را بیش از دیگری کاهش می‌دهد. عوارض عمده مرتبط با غربالگری نیاز به اعتبارسنجی از مطالعاتی با گزارش‌دهی کامل‌تر آسیب‌ها دارد.
سرطان کولورکتال (colorectal cancer) سومین سرطان شایع در جهان است. از آنجایی که بقای این سرطان چندین سال بوده و با تشخیص آن در مراحل اولیه، پیش‌آگهی خوبی در انتظار بیمار است، غربالگری در تعدادی از کشورها انجام شده است. هر دو غربالگری با تست خون مخفی مدفوع (faecal occult blood test; FOBT) و سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر (flexible sigmoidoscopy) نشان داده‌اند که مورتالیتی ناشی از سرطان کولورکتال را در کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده کاهش می‌دهند. با این حال، اثربخشی مقایسه‌ای این تست‌ها بر مورتالیتی ناشی از سرطان کولورکتال هرگز مورد ارزیابی قرار نگرفته و در مورد اینکه کدام تست باید انتخاب شود، اختلاف نظر وجود دارد.
مقایسه اثربخشی غربالگری سرطان کولورکتال با سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر در مقابل تست خون مخفی مدفوع.
ما MEDLINE و EMBASE (16 نوامبر 2012)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) (2012، شماره 11) و فهرست منابع را برای یافتن مطالعات واجد شرایط جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده که غربالگری را با سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر یا تست خون مخفی مدفوع با یکدیگر یا عدم انجام غربالگری مقایسه کردند. فقط مطالعاتی وارد شدند که مورتالیتی ناشی از سرطان کولورکتال را گزارش کردند. تست خون مخفی مدفوع می‌بایست تکرار شده باشد (سالانه یا هر دو سال یک بار).
بازیابی داده‌ها و ارزیابی خطر سوگیری (bias) توسط دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انجام شدند. متاآنالیز استاندارد با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) برای سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و تست خون مخفی مدفوع (FOBT) به‌طور جداگانه انجام شد و نسبت خطر (relative risk) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم. از رویکرد بیزی (Bayesian) (روش متاآنالیز شبکه مبتنی بر کنتراست (contrast-based network meta-analysis)) برای آنالیزهای غیرمستقیم استفاده کرده و نتایج را در قالب میانه (median) نسبت خطر پسین (posterior) با 95% فواصل اعتبار (credibility interval) ارائه دادیم. کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
نه مطالعه را شناسایی کردیم که شامل 338,467 فرد تصادفی‌سازی شده برای دریافت غربالگری و 405,919 فرد در گروه کنترل بودند. پنج مطالعه سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر را با انجام ندادن غربالگری و چهار مطالعه تکرار FOBT مبتنی بر گایاک (guaiac-based) (سالانه و هر دو سال یک بار) را با انجام ندادن غربالگری مقایسه کردند. ما در نظر نگرفتیم که خطر سوگیری مطالعه اعتماد ما را به نتایج کاهش داد. هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که این دو روش غربالگری را مستقیما مقایسه کرده باشد. مورتالیتی سرطان کولورکتال با سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر (نسبت خطر: 0.72؛ 95% CI؛ 0.65 تا 0.79، شواهد با کیفیت بالا) و FOBT (نسبت خطر: 0.86؛ 95% CI؛ 0.80 تا 0.92، شواهد با کیفیت بالا) در مقایسه با انجام ندادن غربالگری، کمتر بود. در آنالیزهای مبتنی بر مقایسه غیرمستقیم دو روش غربالگری، نسبت خطر مرگ ناشی از سرطان کولورکتال برابر با 0.85 (95% فاصله اعتبار: 0.72 تا 1.01، شواهد با کیفیت پائین) برای غربالگری سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر در مقایسه با FOBT گزارش شد. پس از خود تست FOBT هیچ عارضه‌ای رخ نداد، اما 0.03% از شرکت‌کنندگان پس از پیگیری دچار عارضه بزرگی شدند. میان بیش از 60,000 پروسیجر غربالگری سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و تقریبا 6000 کولونوسکوپی، بروز یک عارضه عمده در 0.08% از شرکت‌کنندگان ثبت شد. داده‌های عوارض جانبی باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا گزارش‌دهی از عوارض جانبی ناقص بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.