پیشینه
تروما یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی در سراسر جهان است و از دهه 1970، از هلیکوپترها برای انتقال افراد مجروح به بیمارستان‌های تخصصی مراقبت ترومایی استفاده می‌شود. هلیکوپترها چندین مزیت بالقوه دارند، از جمله انتقال سریع‌تر و دریافت خدمات مراقبتی از کادر پزشکی که به طور تخصصی برای مدیریت آسیب‌های عمده آموزش دیده‌اند.
ویژگی‌های مطالعه
منابع علمی پزشکی را برای یافتن مطالعات بالینی که حمل‌ونقل بزرگسالانی را که دچار آسیب شدید شده بودند، با آمبولانس هلیکوپتر (HEMS) یا آمبولانس زمینی (GEMS)، مقایسه کردیم. شواهد تا اپریل 2015 به‌روز است.
نتایج کلیدی
ما 38 مطالعه یافتیم که شامل افرادی از 12 کشور جهان بودند. پژوهشگران می‌خواستند بفهمند که استفاده از آمبولانس هلیکوپتر نسبت به آمبولانس زمینی شانس بقا یا شدت ناتوانی طولانی‌مدت فرد مصدوم را بهبود می‌بخشد یا خیر. برخی از این مطالعات مزیت HEMS برای بقای بیمار بعد از تروما را نشان دادند، اما مطالعات دیگر چنین یافته‌ای نداشتند. مطالعات دارای اندازه‌های مختلف بودند و از روش‌های مختلفی، برای تعیین اینکه افراد بیشتری پس از انتقال با HEMS در برابر GEMS زنده می‌مانند یا خیر، استفاده کردند. در برخی از مطالعات هلیکوپترها دارای تیم‌هایی از پزشکان متخصص بودند، در حالی که در دیگر مطالعات در هلیکوپتر تیم‌هایی از پیراپزشکان و پرستاران حضور داشتند. علاوه بر این، افراد حمل شده توسط HEMS یا GEMS تعداد و انواع متفاوتی از پروسیجرهای درمانی را در طول سفر به مرکز تروما استفاده می‌کردند. استفاده از برخی از این پروسیجرها، مانند قرار دادن یک لوله تنفسی، ممکن است به بهبود بقا در برخی از مطالعات کمک کرده باشد. با این حال، این پروسیجرهای پزشکی در طول انتقال با آمبولانس زمینی هم می‌توانند به کار گرفته شوند. داده‌های مرتبط با بی‌خطری در هیچ یک از مطالعات وارد شده موجود نبود. ترافیک جاده‌ای و سقوط هلیکوپتر عوارض جانبی هستند که در هر دو روش حمل‌ونقل رخ می‌دهند.
کیفیت شواهد
به طور کلی، کیفیت مطالعات وارد شده در سطح پائین بود. ممکن است در افراد با ویژگی‌های خاص HEMS بهتر از GEMS باشد. دلایل مختلفی برای اینکه چرا ممکن است HEMS بهتر باشد وجود دارد، از جمله: داشتن کارکنانی که در زمینه مدیریت آسیب‌های عمده، آموزش تخصصی دیده‌اند. اما برای تعیین اینکه کدام ویژگی انتقال با هلیکوپتر باعث بهبود بقا می‌شود، پژوهش بیشتری لازم است. برخی از مطالعات، مراقبت‌های در دسترس را برای افراد گروه GEMS توصیف نکرده‌اند. با توجه به این گزارش‌دهی ضعیف، مقایسه نوع درمانی که افراد دریافت کرده‌اند، غیر-ممکن است.
نتیجه‌گیری‌ها
بر اساس شواهد موجود، مزایای افزوده HEMS در مقایسه با GEMS نامشخص است. نتایج حاصل از پژوهش‌های آینده ممکن است در تخصیص بهتر HEMS درون سیستم مراقبت سلامت با افزایش بی‌خطری و کاهش هزینه‌ها کمک کننده باشد.
با توجه به ضعف روش‌شناسی مرورهای موجود و ناهمگونی قابل توجه تاثیرات و روش‌های مطالعه، نتوانستیم تخمین دقیق و مرکبی از مزیت HEMS داشته باشیم. اگرچه برخی از 19 مطالعه رگرسیون چند-متغیره بهبود بقای مرتبط با HEMS را نشان دادند، مطالعات دیگر چنین یافته‌ای نداشتند. در مورد مطالعات مبتنی بر TRISS هم همین طور بود. همه مطالعات به دلیل طراحی غیر-تصادفی‌سازی شده وقتی با معیارهای کارگروه GRADE ارزیابی شدند، دارای شواهد با کیفیت پائینی بودند. این سوال که کدام ویژگی HEMS ممکن است مفید باشد، هنوز به طور کامل پاسخ داده نشده است. نتایج حاصل از این مرور برای کار کردن در این زمینه در آینده انگیزه ایجاد کرده است. این موضوع خواستار یک نیاز مداوم به گزارش در مورد روش‌های پژوهش است که برای شفافیت و به حداکثر رساندن پتانسیل بهره‌مندی از نتایج ضروری است. مطالعات بزرگ‌تر و چند-مرکز در زمینه کمک به ایجاد تخمین‌های محکم‌تر از تاثیرات درمان، تضمین شده است. هم‌چنین کارآزمایی‌های آینده در این زمینه باید هزینه‌ها و ایمنی HEMS را هم بررسی کنند، زیرا هنگام ارزیابی تاثیرات HEMS برای بزرگسالان با ترومای وسیع، باید عوامل تعیین کننده در چندین زمینه در نظر گرفته شود.
اگر چه در حال حاضر هلیکوپترها بخشی جدایی‌ناپذیر از سیستم تروما در اغلب کشورهای توسعه یافته هستند، امروزه مرورها و مطالعات قبلی باعث مطرح شدن این سوال شده‌اند که کدام گروه از افراد مجروح بیشترین مزیت را از هلیکوپترها برده‌اند.
هدف از این مرور، بررسی این موضوع بود که خدمات اورژانس پزشکی با استفاده از هلیکوپتر (helicopter emergency medical services; HEMS) در مقایسه با خدمات اورژانس پزشکی زمینی (ground emergency medical services; GEMS) باعث بهبود موربیدیتی و مورتالیتی در بزرگسالان مبتلا به ترومای وسیع می‌شود یا خیر.
آخرین جست‌وجو را در 29 اپریل 2015 انجام دادیم. پایگاه ثبت تخصصی گروه آسیب‌ها و صدمات در کاکرین (Cochrane Injuries Group's Specialised Register)، کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) (پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE (OvidSP)؛ EMBASE Classic + EMBASE (OvidSP)؛ CINAHL Plus (EBSCOhost)، چهار منبع دیگر و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی. هم‌چنین فهرست منابع را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های واجد شرایط برای ورود به مرور، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و مطالعات با مداخلات غیر-تصادفی‌سازی شده بودند. هم‌چنین مطالعات غیر-تصادفی‌سازی شده (nonrandomized studies; NRS) شامل کارآزمایی‌های کنترل شده و مطالعات کوهورت (همگروهی) را بررسی کردیم. لازم بود که در هر مطالعه یک گروه GEMS برای مقایسه وجود داشته باشد. نمره شدت آسیب (Injury Severity Score; ISS)، حداقل 15 نشانگر یا یک نشانگر معادل برای شدت آسیب مورد نیاز بود. بزرگسالان بالای 16سال یا بالاتر را وارد مرور کردیم.
سه نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده به مرور ارزیابی کردند. از ابزار ارزیابی کیفیت Downs and Black برای NRS استفاده کردیم. نتایج را در یک مرور به صورت نقل قول (narrative)، و با مطالعاتی که با متدولوژی و نوع آسیب گروه‌بندی شده بودند، تجزیهوتحلیل کردیم. جداول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را مطابق با معیارهای کارگروه درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) طراحی کردیم.
این مرور شامل 38 مطالعه بود، 34 مطالعه بقا را در بزرگسالان مبتلا به ترومای وسیع که با HEMS منتقل شده بودند، در مقایسه با انتقال به وسیله GEMS، بررسی کردند. چهار مطالعه انتقال GEMS را با روش انتقال HEMS بین مراکز درمانی، از یک مرکز با درجه پائین‌تر به یک مرکز ترومای سطح بالا مقایسه کردند. تمام مطالعات از نوع NRS بودند؛ هیچ موردی از RCT یافت نشد. پیامد اولیه، بقا در زمان ترخیص از بیمارستان بود. مورتالیتی تعدیل نشده را با استفاده از داده‌های 282,258 نفر در 28 مطالعه از 38 مطالعه‌ای که در تجزیهوتحلیل اولیه وارد شده بودند، محاسبه کردیم. به طور کلی، ناهمگونی قابل توجهی وجود داشت و ما نتوانستیم تخمین دقیقی از تاثیر کلی به دست آوریم.
بر اساس داده‌های مربوط به مورتالیتی تعدیل نشده که از شش کارآزمایی متمرکز بر آسیب‌های مغزی به دست آمده بودند، هیچ کاهشی در خطر مرگ‌ومیر در انتقال با HEMS مشاهده نشد. بیست‌ویک مطالعه از رگرسیون چند-متغیره برای تعدیل مخدوش‌شدگی استفاده کردند. نتایج متفاوت بود، برخی از مطالعات مزیت استفاده از HEMS را نشان دادند و برخی دیگر، مزیتی نشان ندادند. روش‌های تجزیهوتحلیل مبتنی بر درجه‌بندی شدت آسیب‌های مرتبط با تروما (Trauma-Related Injury Severity Score; TRISS)، در 14 مطالعه استفاده شده است؛ مطالعات، افزایش مزایای بقا را در هر دو گروه GEMS و HEMS در مقایسه با MTOS نشان دادند. هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که پیامدهای ثانویه، موربیدیتی را که با سال‌های زندگی با کیفیت تعدیل شده (QALYs) و سال‌های زندگی با ناتوانی تعدیل شده (DALYs) بررسی می‌شود، ارزیابی کند. چهار مطالعه مزیت اندک تا متوسط استفاده از HEMS را برای انتقال افراد به مراکز ترومای سطح بالاتر پیشنهاد می‌کند. ترافیک جاده‌ای و سقوط هلیکوپتر عوارض جانبی هستند که در هر دو روش حمل‌ونقل رخ می‌دهند. داده‌های مرتبط با بی‌خطری در هیچ یک از مطالعات وارد شده موجود نبود. به طور کلی، مطالعات وارد شده به این مرور وقتی با معیارهای کارگروه GRADE ارزیابی شدند، کیفیت بسیار پائینی داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.