سوال مطالعه مروری
آیا برای افرادی که پس از سکته مغزی دچار نقص‌های میدان دید می‌شوند، درمان‌های موثری وجود دارد؟
پیشینه
سکته مغزی می‌تواند باعث شود برخی از افراد (20% تا 57% افراد مبتلا به سکته مغزی) توانایی دیدن کل فضای مقابل خود را از دست بدهند - اغلب یک نیمه کامل از میدان دید طبیعی از بین می‌رود. به این مشکلات ایجاد شده در دید، نقص‌های میدان دید گفته می‌شود. نقص‌های میدان دید می‌توانند عملکرد طبیعی افراد - به ویژه حرکت و جابه‌جایی آزادانه، اجتناب از برخورد به موانع، خواندن، رانندگی، و شرکت در برنامه‌های توانبخشی را برای سایر مشکلات مرتبط با سکته مغزی، دچار مشکل کنند.
ما می‌خواستیم بدانیم که درمان‌های موجود برای نقص‌های میدان دید می‌تواند توانایی بازماندگان از سکته مغزی را در انجام فعالیت‌های زندگی روزمره (پیامد اولیه مورد نظر ما)، یا سایر پیامدها (ثانویه) بهبود بخشند یا خیر. پیامدهای ثانویه‌ای که علاقه‌مند به بررسی آن‌ها بودیم شامل اندازه نقص میدان دید، استقلال (در توانایی‌های عملکردی)، کیفیت زندگی، توانایی تشخیص (اسکن)/جست‌وجو برای اشیاء، توانایی خواندن، تعادل و زمین خوردن، افسردگی و اضطراب، و حوادث جانبی بودند.
ویژگی‌های مطالعه
ما 20 مطالعه (شامل 547 شرکت‌کننده مبتلا به سکته مغزی) را وارد کردیم که تاثیر درمان‌ها را بر نقص‌های میدان دید بررسی کردند. با این حال، فقط 10 مورد از این مطالعات به مقایسه تاثیر یک درمان خاص با عدم درمان پرداختند. سه مورد از این مطالعات به بررسی نوعی آموزش حرکت چشم پرداختند که برای بهبود میدان دید از بین رفته طراحی شده بود (مداخله «بازیابی (restitutive)»). چهار مورد از مطالعات وارد شده به بررسی تاثیر آموزش اسکن کردن پرداختند، که شامل آموزش افراد برای «اسکن» در فضای مقابل خود و در میدان دید «از دست رفته»، برای بهتر کنار آمدن با بینایی از دست رفته خودشان است (مداخله «جبران‌کننده (compensatory)»). سه مورد از مطالعات وارد شده به بررسی تاثیر استفاده از یک منشور خاص روی عینک پرداختند، که باعث می‌شود مقدار دید فرد در قسمت آسیب دیده افزایش یابد (مداخله «جایگزینی (substitutive)»). در یکی از مطالعات، تاثیر ارزیابی تخصصی توسط یک ارتوپتیست (orthoptist) (متخصص بینایی در بیمارستان) در مقایسه با مراقبت استاندارد بررسی شد.
تاریخ جست‌وجو
برای یافتن مطالعات تا می 2018 به جست‌وجو پرداختیم.
نتایج کلیدی
فقط دو مطالعه داده‌های مربوط به اینکه درمان چگونه می‌تواند توانایی‌های بازماندگان را از سکته مغزی برای انجام فعالیت‌های زندگی روزمره بهبود بخشد، ارائه کردند، و در همه مطالعات توافق و ثباتی وجود نداشت که توانایی ما را در نتیجه‌گیری روشن محدود کردند. شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی مداخلات بازیابی در مقایسه با کنترل وجود نداشت. شواهدی با کیفیت پائین یا بسیار پائین وجود داشت که نشان داد آموزش اسکن کردن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند، اما ممکن است تاثیری بر پیامدهای دیگر (از جمله حوادث جانبی) نداشته باشد. شواهدی با کیفیت پائین یا بسیار پائین وجود داشت که منشورها ممکن است توانایی اسکن کردن (بررسی) اشیاء را تحت تاثیر قرار دهند، اما می‌توانند باعث ایجاد طیف وسیعی از حوادث جانبی خفیف (به‌ویژه سردرد) شده و هیچ تاثیری بر پیامدهای دیگر نداشته باشند. محدودیت‌های موجود در شواهد به این معنی بود که نمی‌توانیم در مورد مزایای مداخلات ارزیابی نتیجه‌گیری کنیم.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد پائین تا بسیار پائین بود، و به‌طور کلی برای نتیجه‌گیری در مورد تاثیرات مداخلات بر افراد مبتلا به نقص‌های میدان دید کافی نبود.
در رابطه با تاثیر مداخلات بر پیامد اولیه ما یعنی توانایی عملکردی در فعالیت‌های زندگی روزمره، کمبود شواهد وجود دارد. شواهد محدودی با کیفیت پائین وجود دارد که آموزش اسکن کردن جبرانی ممکن است مفیدتر از دارونما یا کنترل در بهبود کیفیت زندگی باشد، اما شاید بر پیامدهای دیگر تاثیری نداشته باشد. شواهد کافی برای هرگونه نتیجه‌گیری کلی در مورد تاثیر مداخلات بازیابی یا مداخلات جایگزینی (منشورها) در مقایسه با دارونما، کنترل، یا عدم درمان وجود ندارد. شواهدی با کیفیت پائین نشان دادند که منشورها ممکن است منجر به بروز حوادث جانبی خفیف شوند.
تخمین زده می‌شود که نقص‌های میدان دید 20% تا 57% از افرادی را که دچار سکته مغزی شده‌اند، تحت تاثیر قرار دهند. نقص‌های میدان دید می‌توانند توانایی عملکردی را در انجام فعالیت‌های زندگی روزمره (که معمولا بر تحرک، خواندن و رانندگی تاثیر می‌گذارد)، کیفیت زندگی، توانایی شرکت در برنامه‌های توانبخشی، و افسردگی و اضطراب را به دنبال سکته مغزی متاثر سازند. مداخلات زیادی برای نقص‌های میدان دید وجود دارند، که پیشنهاد می‌شود برای بازیابی میدان بینایی (بازگرداندن (restitution))؛ جبران نقص‌های میدان دید با تغییر رفتار یا فعالیت (جبران (compensation))؛ جایگزینی برای نقص‌های میدان دید با استفاده از دستگاه یا انجام اصلاحات اضافی (جایگزین (substitution))؛ یا اطمینان از تشخیص مناسب، ارجاع و تجویز درمان از طریق ارزیابی یا غربالگری استاندارد، یا هر دو مورد استفاده قرار گیرند.
تعیین تاثیرات مداخلات در افراد مبتلا به نقص‌های میدان دید پس از سکته مغزی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه استروک در کاکرین، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ AMED؛ PsycINFO، و بانک اطلاعاتی PDQT، و بانک‌های اطلاعاتی کارآزمایی‌های بالینی، از جمله ClinicalTrials.gov و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی WHO (سازمان جهانی بهداشت) را تا ماه می 2018 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌ها را جست‌وجو کرده، و مجلات و مجموعه مقالات کنفرانس را به صورت دستی جست‌وجو کرده و با متخصصان این زمینه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده در بزرگسالان پس از سکته مغزی، که در آن‌ها مداخله به‌طور خاص با هدف بهبود نقص میدان دید یا بهبود توانایی شرکت‌کننده برای کنار آمدن با از دست دادن میدان دید ارائه شد. پیامد اولیه، توانایی عملکردی در فعالیت‌های زندگی روزمره بود و پیامدهای ثانویه عبارت بودند از توانایی عملکردی در فعالیت‌های طولانی زندگی روزمره، توانایی خواندن، اندازه‌گیری‌های میدان دید، تعادل، زمین خوردن، افسردگی و اضطراب، ترخیص و رفتن به منزل یا محل اقامت پس از سکته مغزی، کیفیت زندگی و انزوای اجتماعی، اسکن (وارسی) دیداری، حوادث جانبی، و مرگ‌ومیر.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم چکیده مقالات را غربال کرده، داده‌ها را استخراج و کارآزمایی‌ها را ارزیابی کردند. یک ارزیابی را از کیفیت روش‌شناسی برای پنهان‌سازی تخصیص، کورسازی ارزیابان پیامد، روش دستیابی به داده‌های ازدست‌رفته، و سایر منابع بالقوه سوگیری (bias) انجام دادیم. کیفیت شواهد مربوط به هر پیامد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
بیست مطالعه (732 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده، با داده‌های مربوط به 547 شرکت‌کننده مبتلا به سکته مغزی) معیارهای ورود را به این مرور داشتند. با این حال، فقط 10 مورد از این مطالعات به مقایسه تاثیر مداخله با گروه دارونما (placebo)، کنترل، یا عدم درمان پرداختند، و هشت مطالعه داده‌هایی داشتند که می‌توانستند در متاآنالیزها وارد شوند. فقط دو مورد از این هشت مطالعه داده‌های مربوط به پیامد اولیه ما را، یعنی توانایی‌های عملکردی در انجام فعالیت‌های زندگی روزمره، ارائه کردند. یک مطالعه شواهد مربوط به حوادث جانبی را گزارش کرد.
سه مطالعه (88 شرکت‌کننده) یک مداخله بازیابی را با یک کنترل مقایسه کردند، اما فقط داده‌های به دست آمده از یک مطالعه (19 شرکت‌کننده) در دسترس بود. شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت که درمان بازیابی بینایی هیچ تاثیری بر پیامدهای میدان دید، و تاثیر آماری معنی‌داری بر کیفیت زندگی نداشت، اما محدودیت‌های موجود در این داده‌ها به این معنی است که شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی مداخلات بازیابی در مقایسه با کنترل وجود ندارد.
چهار مطالعه (193 شرکت‌کننده) تاثیر آموزش اسکن کردن (جبران کننده) را با مداخله کنترل یا دارونما مقایسه کردند. شواهدی با کیفیت پائین وجود داشت که آموزش اسکن کردن برای کیفیت زندگی اندازه‌گیری شده با Visual Function Questionnaire (VFQ-25) مفیدتر از کنترل یا دارونما بود (دو مطالعه، 96 شرکت‌کننده، تفاوت میانگین (MD): 9.36؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.10 تا 15.62). با این حال، شواهدی با کیفیت پائین یا بسیار پائین وجود داشت که نشان می‌داد هیچ تاثیری بر معیارهای میدان دید، فعالیت‌های گسترده زندگی روزمره، خواندن، و توانایی اسکن کردن وجود ندارد. شواهدی با کیفیت پائین در مورد عدم افزایش قابل توجه در حوادث جانبی در افرادی که آموزش اسکن کردن دریافت کردند، در مقایسه با عدم درمان وجود داشت.
سه مطالعه (166 شرکت‌کننده) یک مداخله جایگزینی (یک نوع منشور) را با یک کنترل مقایسه کردند. شواهدی با کیفیت پائین یا بسیار پائین وجود داشت که منشورها تاثیری بر اندازه‌گیری‌های فعالیت‌های زندگی روزمره، فعالیت‌های گسترده زندگی روزمره، خواندن، زمین خوردن یا کیفیت زندگی نداشتند، و شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان داد که ممکن است تاثیری بر توانایی اسکن کردن افراد داشته باشند (یک مطالعه، 39 شرکت‌کننده، MD: 9.80؛ 95% CI؛ 1.91 تا 17.69). شواهدی با کیفیت پائین درباره افزایش شانس بروز یک حادثه جانبی (عمدتا سردرد) در افرادی که از منشورها استفاده می‌کنند در مقایسه با عدم درمان، وجود داشت.
یک مطالعه (39 شرکت‌کننده) تاثیر ارزیابی را توسط متخصص ارتوپتیست (orthoptist) با مراقبت استاندارد (عدم ارزیابی) مقایسه کرد و شواهدی را با کیفیت بسیار پائین پیدا کرد که این مداخله هیچ تاثیری بر اندازه‌گیری فعالیت‌های زندگی روزمره نداشت.
با توجه به کیفیت و کمیّت شواهد، هنوز در مورد مزایای مداخلات ارزیابی مطمئن نیستیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.