پیشینه - OA مفصل ران و ورزش چیست؟
OA یک بیماری مفصلی است، مانند مفصل ران. هنگامی که غضروف مفصل از بین می‌رود، استخوان رشد می‌کند تا آسیب را جبران کند. با این حال، به جای بهبود شرایط، استخوان به‌طور غیرطبیعی رشد کرده و وضعیت را بدتر می‌کند. برای مثال، استخوان می‌تواند بدشکل شده و مفصل را دردناک و ناپایدار کند. پزشکان پیش از این فکر می‌کردند که استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) فقط منجر به نازک شدن غضروف می‌شود. با این حال، اکنون مشخص شده که OA، بیماری کل مفصل است.
OA یکی از شایع‌ترین اشکال آرتریت است و مردان و زنان را به یک اندازه درگیر می‌کند. این عارضه یکی از دلایل اصلی ناتوانی افراد با افزایش سن است.
ورزش می‌تواند هر فعالیتی باشد که قدرت عضلانی، آمادگی جسمانی و سلامت کلی را تقویت یا حفظ کند. افراد به دلایل مختلف از جمله کاهش وزن، تقویت عضلات و برای تسکین نشانه‌های OA ورزش می‌کنند.
ویژگی‌های مطالعه
این خلاصه از نسخه به‌روز شده یک مرور کاکرین، آنچه را که از پژوهش در مورد تاثیرات ورزش بر افراد مبتلا به OA مفصل ران می‌دانیم، ارائه می‌کند. پس از جست‌وجو برای یافتن همه مطالعات مرتبط تا فوریه 2013، پنج مطالعه جدید را از زمان آخرین نسخه این مرور وارد کردیم، در مجموع 10 مطالعه (549 شرکت‌کننده) را برای بررسی OA علامت‌دار مفصل ران، به تنهایی یا همراه با OA زانو، عمدتا با شدت خفیف تا متوسط، در نظر گرفتیم. به جز یک مطالعه که در آن شرکت‌کنندگان در یک برنامه ورزشی تای چی (tai chi) وارد شدند، تمامی شرکت‌کنندگان دیگر در برنامه‌های ورزشی انجام‌شده روی زمین شرکت کردند که شامل تقویت عضلات به روش مرسوم، تمرینات عملکردی و برنامه‌های آمادگی جسمانی هوازی بود، و به صورت انفرادی و تحت نظارت یا به عنوان بخشی از یک گروه، در مقایسه با افرادی که اصلا ورزش نکردند، انجام شدند.
نتایج کلیدی
درد در مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات پائین‌تر به معنای کاهش درد بود):
- افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، در مقایسه با افرادی که ورزش نکردند، درد خود را در پایان درمان 8 امتیاز پائین‌تر (4 تا 11 امتیاز پائین‌تر) ارزیابی کردند (8% بهبودی مطلق).
- افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، به درد خود 21 امتیاز دادند.
- افرادی که ورزش نکردند، به درد خود 29 امتیاز دادند.
عملکرد فیزیکی در مقیاس 0 تا 100 امتیازی (نمرات پائین‌تر به معنای عملکرد فیزیکی بهتر است):
- افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، در مقایسه با افرادی که ورزش نکردند، عملکرد فیزیکی خود را در پایان درمان 7 امتیاز پائین‌تر (1 تا 12 امتیاز پائین‌تر) ارزیابی کردند (7% بهبودی مطلق).
- افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، عملکرد فیزیکی خود را 22 امتیاز ارزیابی کردند.
- افرادی که ورزش نکردند، به عملکرد فیزیکی خود 29 امتیاز دادند.
کیفیت زندگی (نمرات بالاتر به معنای کیفیت زندگی بهتر است):
- به‌طور کلی، افراد مبتلا به OA مفصل ران که در مطالعات شرکت کردند، کیفیت زندگی مشابهی در مقایسه با جمعیت عمومی داشتند (نمرات هنجاری (normative score) به‌طور میانگین 50 امتیاز بود)، و سطح کیفیت زندگی با مشارکت در یک برنامه ورزشی، بهبودی بیشتری پیدا نکرد: 0 امتیاز بالاتر.
- افرادی که یک برنامه ورزشی را تکمیل کردند، کیفیت زندگی خود را در یک مقیاس هنجار-محور جمعیت، معادل 50 امتیاز ارزیابی کردند.
- افرادی که ورزش نکردند، کیفیت زندگی خود را در یک مقیاس هنجار-محور جمعیت، برابر با 50 امتیاز ارزیابی کردند.
موارد خروج از مطالعه
- از هر 100 نفر، سه نفر بیشتر از ادامه برنامه ورزشی انصراف دادند (1% افزایش مطلق).
- از هر 100 نفر در برنامه‌های ورزشی، شش نفر مطالعه را ترک کردند.
• از 100 نفری که ورزش نکردند، سه نفر از گروه مطالعه خارج شدند.
کیفیت شواهد
این مرور نشان داد که شواهدی با کیفیت بالا وجود دارد مبنی بر اینکه در افراد مبتلا به OA مفصل ران، انجام ورزش تا حدودی درد را کاهش داده و عملکرد فیزیکی را نیز اندکی بهبود می‌بخشد. انجام پژوهش‌های بیشتر بعید است که تخمین این نتایج را تغییر دهند.
شواهدی با کیفیت پائین نشان داد که ورزش ممکن است کیفیت زندگی را بهبود نبخشد. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا تخمین این نتایج را تغییر خواهند داد.
شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد که ورزش احتمالا خروج از مطالعه را افزایش نمی‌دهد. انجام پژوهش‌های بیشتر ممکن است این تخمین را تغییر دهند.
اطلاعات دقیقی را در مورد عوارض جانبی، مانند صدمات یا زمین خوردن حین ورزش، در اختیار نداریم، اما انتظار داریم که این عوارض نادر باشند و وقوع هیچ آسیبی در مطالعات گزارش نشد.
تجمیع نتایج این 10 RCT نشان داد که برنامه‌های ورزش درمانی انجام‌شده روی زمین می‌توانند درد را کاهش داده و عملکرد فیزیکی را میان افراد مبتلا به OA علامت‌دار مفصل ران بهبود بخشند.
دستورالعمل‌های درمانی بین‌المللی کنونی که ورزش درمانی را برای افراد مبتلا به استئوآرتریت (osteoarthritis; OA) علامت‌دار مفصل ران توصیه می‌کنند، بر اساس شواهد محدودی به دست آمدند.
تعیین اینکه ورزش درمانی انجام شده روی زمین برای افراد مبتلا به OA مفصل ران از نظر کاهش درد مفاصل یا بهبود عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی مفید است یا خیر.
پنج بانک اطلاعاتی را از ابتدا تا فوریه 2013 جست‌وجو کردیم.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) که افراد مبتلا به OA مفصل ران را وارد کرده و نوعی از ورزش درمانی روی زمین (غیر از ورزش‌های انجام‌شده در آب) را با یک گروه غیرورزشی مقایسه کردند.
چهار نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود انتخاب کردند. اختلاف‌نظرها را از طریق اجماع حل‌و‌فصل کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده، خطر سوگیری (bias) و کیفیت مجموعه شواهد را برای هر پیامد با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردند. آنالیزهایی را روی پیامدهای پیوسته (continuous outcome) (درد، عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی) و پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) (نسبتی از بیماران خارج شده از مطالعه) انجام دادیم.
هفت مورد از 10 RCT دارای خطر پائین سوگیری بودند. با این حال، نتایج ممکن است در برابر سوگیری عملکرد (performance bias) و سوگیری تشخیص (detection bias) آسیب‌پذیر باشند، زیرا هیچ یک از RCTها نتوانستند شرکت‌کنندگان را نسبت به تخصیص درمان کورسازی کنند، در حالی که اکثر RCTها ارزیابی کورسازی‌شده پیامد را گزارش کردند، درد، عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی توسط خود شرکت‌کننده گزارش شد. یکی از 10 RCT فقط به صورت چکیده مقالات کنفرانس گزارش شد و داده‌های کافی را برای ارزیابی خطر سوگیری ارائه نکرد.
شواهدی با کیفیت بالا از نه کارآزمایی (549 شرکت‌کننده) نشان داد که ورزش بلافاصله پس از درمان باعث کاهش درد (تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.38-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55- تا 0.20-) و بهبود عملکرد فیزیکی بیمار (SMD: -0.38؛ 95% CI؛ 0.54- تا 0.05-) می‌شود. میزان درد و عملکرد فیزیکی در گروه کنترل در یک مقیاس 0 تا 100 امتیازی معادل 29 امتیاز تخمین زده شد (0 نشان‌دهنده عدم درد یا کاهش عملکرد فیزیکی بود)؛ ورزش کردن درد را به میزان 8 امتیاز کاهش داد (95% CI؛ 4 تا 11 امتیاز؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 6) و عملکرد فیزیکی را تا 7 امتیاز بهبود بخشید (95% CI؛ 1 تا 12 امتیاز؛ NNTB: 6). فقط سه مطالعه کوچک (183 شرکت‌کننده) کیفیت زندگی را ارزیابی کردند، کیفیت کلی شواهد پائین بود، و مزیتی از ورزش مشاهده نشد (SMD: -0.07؛ 95% CI؛ 0.23- تا 0.36). کیفیت زندگی بر اساس نمره میانگین هنجار-محور (norm-based mean) (انحراف معیار (standard deviation; SD)) معادل 50 (10) در جمعیت عمومی در گروه کنترل 50 امتیاز تخمین زده شد؛ ورزش کردن کیفیت زندگی را 0 امتیاز بهبود بخشید. شواهدی با کیفیت متوسط از هفت کارآزمایی (715 شرکت‌کننده) حاکی از افزایش احتمال انصراف از تخصیص ورزش (نرخ رویداد 6%) در مقایسه با گروه کنترل (نرخ رویداد 3%) بود، اما این تفاوت قابل توجه نبود (تفاوت خطر (risk difference): %1؛ 95% CI؛ 1-% تا 4%). از پنج مطالعه‌ای که عوارض جانبی را گزارش کردند، هر مطالعه فقط یک یا دو رویداد را گزارش کرد و همگی مربوط به افزایش درد منتسب به برنامه ورزشی بودند.
کاهش درد در مدت حداقل سه تا شش ماه پس از توقف درمان نظارت‌شده ادامه داشت (پنج RCT؛ 391 شرکت‌کننده): درد (SMD: -0.38؛ 95% CI؛ 0.58- تا 0.18-). درد در گروه کنترل در یک مقیاس 0 تا 100 امتیازی، 29 امتیاز تخمین زده شد (0 نشان‌دهنده عدم درد بود)، بهبود درد به معنای کاهش مداوم شدت درد به میزان 8 امتیاز (95% CI؛ 4 تا 12 امتیاز) در مقایسه با گروه کنترل بود (مقیاس 0 تا 100 امتیازی). بهبود عملکرد فیزیکی نیز پایدار باقی ماند (پنج RCT؛ 367 شرکت‌کننده): عملکرد فیزیکی (SMD: -0.37؛ 95% CI؛ 0.57- تا 0.16-). عملکرد فیزیکی در یک مقیاس 0 تا 100 امتیازی (0 نشان‌دهنده عدم کاهش عملکرد فیزیکی بود) در گروه کنترل 24 امتیاز تخمین زده شد، بهبودی مشاهده شده به‌طور میانگین 7 امتیاز (95% CI؛ 4 تا 13) در مقایسه با گروه کنترل بود.
فقط پنج مورد از 10 RCT به‌طور انحصاری افراد مبتلا به OA علامت‌دار مفصل ران را وارد کردند (419 شرکت‌کننده). در مقایسه با پنج مطالعه که شرکت‌کنندگان مبتلا به OA مفصل ران یا زانو را وارد کردند (130 شرکت‌کننده)، تفاوت قابل توجهی در پیامدهای درد یا عملکرد فیزیکی وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.