پیام‌های کلیدی
- هیچ شواهد را پیدا نکردیم مبنی بر اینکه مصرف روزانه دکونژستانت‌های خوراکی (oral decongestants) (داروهایی که به‌صورت خوراکی برای رفع گرفتگی بینی مصرف می‌شوند) به مدت یک هفته یا بیشتر، فشار خون یا ضربان قلب را تغییر می‌دهد یا باعث می‌شود افراد مصرف آن‌ها را به دلیل عوارض جانبی متوقف کنند.
- تعداد مطالعات اندک بوده و طراحی مناسبی نداشتند. انجام مطالعات بیشتری با روش اجرای خوب مورد نیاز است.
- با توجه به اینکه دکونژستانت‌های خوراکی گاهی به‌صورت روزانه برای هفته‌ها یا ماه‌ها مصرف می‌شوند و پتانسیل افزایش فشار خون را دارند، افراد باید هنگام تصمیم‌گیری در مورد مصرف این داروها، این خطر بالقوه را در کنار شواهد محدود به‌دست آمده از این مرور، در نظر بگیرند.
دکونژستانت‌های خوراکی چه هستند؟
دکونژستانت‌های خوراکی داروهایی هستند که از راه دهان مصرف می‌شوند تا احتقان بینی (گرفتگی یا انسداد بینی) را که اغلب ناشی از سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت‌های سینوسی (فضاهای کوچک و خالی پشت استخوان‌های گونه و پیشانی که به بینی متصل هستند) است، تسکین دهند. آن‌ها معمولا شامل داروهایی به نام‌های سودوافدرین (pseudoephedrine) یا فنیل‌افرین (phenylephrine) هستند.
دکونژستانت‌های خوراکی چگونه عمل می‌کنند؟
این داروها باعث کوچک شدن رگ‌های خونی متورم در مجاری بینی می‌شوند. این مکانیسم، تورم را کاهش داده و اجازه می‌دهد هوا آزادانه‌تر جریان یابد، که به تنفس راحت‌تر بیمار کمک می‌کند.
هیپرتانسیون (hypertension) چیست؟
هیپرتانسیون (فشار خون بالا) زمانی است که فشار خون در حالت استراحت به‌طور منسجم و مداوم بالاتر از 140/90 میلی‌متر جیوه باشد. این وضعیت می‌تواند منجر به بروز عوارض جانبی مانند سکته مغزی (که خون‌رسانی به بخش‌هایی از مغز کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود) و حمله قلبی (که خون‌رسانی به قلب کاهش می‌یابد یا متوقف می‌شود) شود. کاهش فشار خون، ساده‌ترین راه برای کاهش این بیماری‌ها است.
هیپرتانسیون چگونه درمان می‌شود؟
درمان هیپرتانسیون شامل اقدامات مربوط به سبک زندگی و مصرف داروهای کاهش‌دهنده فشار خون است. در اینجا، بر تاثیرات مصرف روزانه دکونژستانت‌های خوراکی تمرکز کردیم. درحالی‌که این داروها به رفع احتقان بینی کمک می‌کنند، ممکن است فشار خون را نیز افزایش دهند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که مصرف طولانی‌مدت دکونژستانت‌های خوراکی (به مدت هفت روز یا بیشتر) باعث افزایش فشار خون و عوارض جانبی می‌شود یا خیر. هم‌چنین اثربخشی آن‌ها را در تسکین احتقان بینی ارزیابی کردیم. این امر بینش‌های اساسی را در مورد مزایا و خطرات آن‌ها فراهم می‌کند تا راهنمایی باشد برای استفاده آگاهانه.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که تاثیرات مصرف دکونژستانت‌های خوراکی را بر فشار خون با دارونما (placebo) مقایسه کردند. دارونما، ماده یا درمانی بدون ترکیبات فعال است که در پژوهش‌های پزشکی برای مقایسه با تاثیرات داروهای واقعی استفاده می‌شود. سپس، نتایج را مقایسه و خلاصه کرده و اعتماد خود را به شواهد، براساس عواملی مانند طراحی و روش‌های انجام مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
پنج مطالعه را یافتیم که شامل 882 کودک و بزرگسال (326 مرد و 591 زن) بودند. کوتاه‌ترین مطالعه، یک هفته و طولانی‌ترین مطالعه، 24 هفته به طول انجامیدند. این مطالعات، فشار خون و ضربان قلب را پس‌از یک تا هفت هفته مصرف دکونژستانت‌های خوراکی اندازه‌گیری کردند. حجم نمونه مطالعات بین 18 و 568 نفر متغیر بود و اغلب آن‌ها در ایالات متحده آمریکا انجام شدند. شرکت‌های داروسازی سه مطالعه را از نظر مالی حمایت کردند.
هیچ شواهد بارزی را نیافتیم مبنی بر اینکه مصرف روزانه دکونژستانت‌های خوراکی، فشار خون یا ضربان قلب را تغییر می‌دهد یا باعث می‌شود که افراد مصرف آن‌ها را به دلیل عوارض جانبی متوقف کنند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
تعداد مطالعات محدود بود، و طراحی مناسبی نداشتند. هیچ‌یک از این مطالعات عموما برای ارزیابی تاثیرات طولانی‌مدت دکونژستانت‌های خوراکی بر فشار خون طراحی نشده بودند. انجام کارآزمایی‌هایی که برای پاسخ به این پرسش طراحی شوند، ضروری است.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جولای 2024 به‌روز است.
در این مرور سیستماتیک، مصرف روزانه و مزمن دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک، تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر فشار خون، ضربان قلب، و خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی داشت. افرادی که در مورد مصرف این داروها تصمیم می‌گیرند، باید وجود شواهد با قطعیت بسیار پائین و خطر نظری افزایش فشار خون را در نظر بگیرند.
انجام کارآزمایی‌های مستقل و عاری از سوگیری که برای پاسخ دادن به این پرسش طراحی شده باشند، ضروری است. به دلیل کم بودن تعداد مطالعات و عدم اندازه‌گیری فشار خون و ضربان قلب در زمان مطلوب پس‌از مصرف دارو، شواهد محدود بود.
دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک معمولا به‌صورت روزانه و برای مدت طولانی به‌منظور تسکین احتقان سینوس و بینی مصرف می‌شوند. مکانیسم عمل دکونژستانت‌ها به‌طور بالقوه می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و این تاثیرات ممکن است حاد یا مزمن باشند.
بااین‌حال، علیرغم دسترسی گسترده به دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک بدون نیاز به نسخه پزشک، تاکنون هیچ مرور سیستماتیکی به‌طور جامع تاثیرات آن‌ها را به‌عنوان یک کلاس دارویی بر فشار خون مزمن ارزیابی نکرده است.
هدف اولیه
ارزیابی تاثیرات دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک بر فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در مقایسه با دارونما (placebo).
هدف ثانویه
ارزیابی تاثیرات دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک بر ضربان قلب و خروج بیماران از مطالعه به دلیل بروز عوارض جانبی.
متخصص اطلاعات گروه هیپرتانسیون در کاکرین، بانک‌های اطلاعاتی زیر را برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) تا جولای 2024 جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت تخصصی گروه هیپرتانسیون در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) از طریق پایگاه ثبت مطالعات کاکرین، Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase، و ClinicalTrials.gov. هیچ‌گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش، سال انتشار، یا وضعیت انتشار مقاله اعمال نشد.
RCTهایی را با حداقل مدت هفت روز و طراحی گروه موازی (parallel group) (مداخله و دارونما (placebo)) وارد این مرور کردیم که به ارزیابی تاثیر مصرف دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک در مقایسه با دارونما بر فشار خون در افراد بالای شش سال پرداختند.
دو نویسنده مرور (JJC و MC) به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود در این مرور ارزیابی کردند، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را در کارآزمایی‌های واردشده ارزیابی کردند. در مواردی که اختلاف‌نظر وجود داشت، نویسنده سوم مرور (JMW) به قضاوت پرداخت. در صورت وجود هرگونه اطلاعات ازدست‌رفته یا مبهم در مطالعات، با نویسنده مطالعه تماس گرفتیم تا اطلاعات ازدست‌رفته را درخواست کنیم یا به دنبال شفاف‌سازی باشیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از فشار خون سیستولیک (systolic)، و فشار خون دیاستولیک (diastolic). پیامدهای ثانویه نیز عبارت بودند از ضربان قلب و خروج از مطالعه به‌دلیل عوارض جانبی. برای ترکیب اندازه تاثیرگذاری (effect size) حاصل از همه مطالعات، از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) استفاده کردیم. قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم.
پنج مورد RCT که 882 شرکت‌کننده را تصادفی‌سازی کردند، معیارهای ورود را به این مرور داشتند. کوتاه‌ترین مدت مطالعه، یک هفته و طولانی‌ترین مدت مطالعه، 24 هفته بود. این مطالعات، فشار خون و ضربان قلب را پس‌از یک تا هفت هفته مصرف دکونژستانت‌های خوراکی اندازه‌گیری کردند. بزرگترین مطالعه شامل 568 نفر، و کوچکترین آن دربرگیرنده 18 نفر بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 20.0 سال بود، که شامل 326 مرد و 591 زن شدند. این مطالعات در ایالات متحده آمریکا و اروپا، عمدتا در ایالات متحده آمریکا، انجام شدند. شرکت‌های داروسازی سه مورد از پنج مطالعه واردشده را از نظر مالی حمایت کردند.
این یافته‌ها برای تمامی افرادی که به مدت هفت روز یا بیشتر از دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک استفاده می‌کنند، صرف‌نظر از کوموربیدیتی‌ها یا بیماری‌های قبلی، قابل تعمیم هستند. دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک شامل افدرین (ephedrine) (یک RCT)، سودوافدرین (pseudoephedrine) (یک RCT) و فنیل‌پروپانولامین (phenylpropanolamine) (سه RCT) بودند.
دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک در مقایسه با دارونما، ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر فشار خون سیستولیک داشته باشند، اما شواهد بسیار نامطمئن است (تفاوت میانگین [MD]: 0.91 میلی‌متر جیوه، 95% فاصله اطمینان [CI]: 0.57- تا 2.38؛ 4 RCT؛ 784 شرکت‌کننده، I 2 = 54%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). دکونژستانت‌های خوراکی آگونیست آدرنرژیک ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر فشار خون دیاستولیک داشته باشند (MD؛ 0.44 میلی‌متر جیوه؛ 95% CI؛ 0.59- تا 1.48؛ 5 RCT؛ 882 شرکت‌کننده؛ I 2 = 30%؛ شواهد با قطعیت پائین). این دکونژستانت‌ها هم‌چنین ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر ضربان قلب داشته باشند، اما شواهد بسیار نامطمئن است (MD؛ 1.92 ضربه در دقیقه؛ 95% CI؛ 0.62- تا 4.47؛ 2 RCT؛ 190 شرکت‌کننده؛ I 2 = 79%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). آن‌ها هم‌چنین ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر تعداد موارد خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی داشته باشند (خطر نسبی [RR]: 1.20؛ 95% CI؛ 0.37 تا 3.88؛ 4 RCT؛ 806 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ توجه: 1 مطالعه، خروج از مطالعه را به دلیل عوارض جانبی گزارش کرد، اما وقوع 0 مورد را در هر دو گروه به ثبت رساند. بنابراین، RR و CIها از 3 مطالعه محاسبه شدند، نه 4 مطالعه).
به‌طور کلی، چهار مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری، و یک مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.