چرا این مطالعه مروری مهم بود؟
وقایع آسیب‌زا می‌توانند تاثیر به‌سزایی در توانایی افراد، خانواده‌ها و جوامع برای مقابله داشته باشند. در گذشته، مداخلات تک-جلسه‌ای مانند کسب اطلاعات روان‌شناختی، با هدف پیشگیری از ادامه مشکلات روان‌شناختی، به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شدند. با این حال، مرورهای قبلی نشان داده‌اند که مداخلات فردی تک جلسه‌ای در پیشگیری از اختلال استرس پس از تروما (post-traumatic stress disorder; PTSD) موثر نیستند. طیف وسیعی از اشکال دیگر مداخله برای پیشگیری از بروز PTSD در افراد در معرض آسیب (تروما)، ایجاد شده‌اند.
چه افرادی به این مطالعه مروری علاقه‌مند خواهند بود؟
• افرادی که در معرض وقایع تروماتیک قرار داشتند و عزیزان آنها.
• متخصصانی که در مراکز خدمات سلامت روان کار می‌کنند.
• پزشکان عمومی.
• نمایندگان.
این مطالعه مروری سعی دارد به چه سوالاتی پاسخ بدهد؟
آیا مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای (یعنی مداخلات بیش از دو یا چند-جلسه‌ای که در طول سه ماه اول پس از واقعه آسیب‌زا شروع می‌شوند) در موارد زیر، موثرتر از درمان معمول یا مداخله روان‌شناختی دیگر هستند یا خیر:
• کاهش تعداد افراد با تشخیص PTSD.
• کاهش شدت علائم PTSD.
• کاهش شدت علائم افسردگی.
• کاهش شدت علائم اضطراب.
• بهبود عملکرد عمومی (به‌عنوان مثال اجتماعی، روان‌شناختی، شغلی و عملکردی) دریافت‌کنندگان مداخله.
چه مطالعاتی در این مرور وارد شدند؟
ما به جست‌وجوی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (مطالعات بالینی که در آنها افراد به‌طور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمان قرار می‌گیرند) پرداختیم که مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای را در پیشگیری از PTSD بررسی کرده، و بین سال‌های 1970 و مارچ 2018 منتشر شدند.
ما 27 مطالعه را با 3963 شرکت‌کننده وارد کردیم.
شواهد حاصل از این مطالعه مروری به ما چه گفتند؟
• ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که نشان دادند مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای ممکن است در پیشگیری از تشخیص PTSD سه تا شش ماه پس از دریافت مداخله موثرتر از درمان معمول باشند.
• ما شواهدی را با قطعیت بسیار پائین یافتیم که نشان دادند مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای ممکن است در پیشگیری از PTSD، بلافاصله پس از یا در هفت تا 12 ماه بعد از مداخله، نه بیش‌تر و نه کم‌تر از درمان معمول موثر باشند. ما هم‌چنین شواهدی را با قطعیت بسیار پائین یافتیم که نشان دادند مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای، ممکن است در کاهش شدت علائم PTSD، بلافاصله یا در نقاط زمانی بعدی پیگیری، نه بیش‌تر و نه کم‌تر از درمان معمول موثر باشند.
• ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که نشان دادند مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای ممکن است نسبت به سایر مداخلات روان‌شناختی، با میزان بالاتر خروج از مطالعه همراه باشند.
• ما شواهدی را با قطعیت پائین یافتیم که نشان دادند مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای ممکن است در تشخیص PTSD؛ کاهش شدت PTSD، افسردگی و اضطراب؛ یا در حفظ عملکرد عمومی شرکت‌کنندگان دریافت‌کننده مداخله، نه بیش‌تر و نه کم‌تر از سایر مداخلات روان‌شناختی، موثر باشند.
• ما هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که عوارض جانبی را اندازه‌گیری کند.
• ما هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که استفاده از منابع مرتبط با سلامت را اندازه‌گیری کند.
بعدها باید چه اتفاقی بی‌افتد؟
پایه شواهد فعلی اندک است. با این حال، مطالعات جدیدی در حال انجام هستند و به‌روزرسانی‌های بعدی این مرور، نتایج این مطالعات را ترکیب خواهد کرد.
در حالی که این مرور چندین اثر مفید را از مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای در پیشگیری از PTSD یافت، قطعیت شواهد به دلیل خطر بالای سوگیری در کارآزمایی‌های واردشده پائین بود. پیامد عملی روشن در این مورد این است که، در حال حاضر، مداخلات چند-جلسه‌ای، به هر فردی که در معرض حوادث آسیب‌زا قرار دارد، توصیه نمی‌شود. تعدادی از مطالعات در حال انجام وجود دارند که نشان می‌دهند این یک زمینه تحقیقاتی به‌سرعت در حال پیشرفت است. به‌روزرسانی‌های آینده این مرور، نتایج این مطالعات جدید را ادغام خواهند کرد.
پیشگیری از دیسترس طولانی‌مدت روان‌شناختی در پی وقایع آسیب‌زا (تروماتیک) یک نگرانی اساسی است. مرورهای سیستماتیک نشان داده‌اند که کسب اطلاعات (debriefing) روان‌شناختی فردی، مداخله موثری در پیشگیری از اختلال استرس پس از تروما (post-traumatic stress disorder; PTSD) نیست. طی 20 سال گذشته، قالب‌های دیگری از مداخله با هدف پیشگیری از PTSD ایجاد شده است.
بررسی اثربخشی مداخلات روان‌شناختی با هدف پیشگیری از ابتلا به PTSD در افراد در معرض واقعه تروماتیک، هرچند به عنوان افرادی که دچار مشکلات روان‌شناختی مشخصی شده‌اند، شناخته نشده‌اند، در مقایسه با شرایط کنترل (به‌عنوان مثال مراقبت معمول، لیست انتظار و عدم درمان) و سایر مداخلات روان‌شناختی.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و ProQuest's Published International Literature On Traumatic Stress (PILOTS) را تا 3 مارچ 2018 جست‌وجو کردیم. جست‌وجوی اولیه در CENTRAL و پایگاه‌های اطلاعاتی Ovid از طریق پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده گروه اختلالات شایع روانی در کاکرین (Cochrane Common Mental Disorders Controlled Trial Register ; CCMD‐CTR) (همه سال‌ها تا می 2016) انجام شد. فهرست منابع دستورالعمل‌های مرتبط، مرورهای سیستماتیک و گزارش‌های مطالعه وارد شده را به‌صورت دستی جست‌وجو کردیم. مطالعات شناسایی‌شده با متخصصان اصلی در این زمینه به اشتراک گذاشته شد.
ما یک جست‌وجوی به‌روزشده را انجام دادیم (15 مارچ 2019) و هر کارآزمایی جدید را در بخش «در انتظار طبقه‌بندی» قرار دادیم. در صورت لزوم، این موارد در نسخه بعدی این مرور گنجانده خواهند شد.
به جست‌وجوی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده مربوط به هرگونه مداخله زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای (دو یا چند-جلسه) یا درمان طراحی‌شده برای پیشگیری از نشانه‌های PTSD پرداختیم. مداخلات روان‌شناختی فردی/ گروهی تک-جلسه‌ای را خارج کردیم. مداخلات مقایسه‌شونده شامل لیست انتظار/مراقبت معمول و وضعیت کنترل فعال بود. ما مطالعات مربوط به بزرگسالانی را وارد کردیم که دچار یک واقعه آسیب‌زا مطابق با معیار A1 از کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری (Diagnostic and Statistical Manual; DSM-IV) برای PTSD شده بودند.
داده‌ها را وارد نرم‌افزار Review Manager 5 کردیم. پیامدهای گروهی را بر اساس خطرات نسبی (RRs) و پیامدهای پیوسته را با میانگین تفاوت (MD) یا میانگین تفاوت استاندارد شده (SMDs)، با 95% فاصله اطمینان (CI) تجزیه‌وتحلیل کردیم. داده‌ها را با متاآنالیز اثر ثابت ترکیب کردیم، به غیر از جایی که ناهمگونی وجود داشت، که در این حالت ما از یک مدل اثرات تصادفی استفاده کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، مطالعات واردشده را از نظر خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده و در صورت هرگونه تعارض با نویسنده سوم مرور بحث کردند.
این یک به‌روزرسانی از مرور قبلی است.
ما 27 مطالعه را با 3963 شرکت‌کننده وارد کردیم. متاآنالیز شامل 21 مطالعه با 2721 شرکت‌کننده بود. هفده مطالعه به مقایسه مداخله زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای در مقابل درمان معمول و چهار مطالعه به مقایسه مداخله زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای با وضعیت کنترل فعال پرداختند.
شواهدی با قطعیت پائین نشان دادند که مداخلات زودهنگام روان‌شناختی چند-جلسه‌ای ممکن است در کاهش تشخیص PTSD در پیگیری سه تا شش ماه موثرتر باشند (RR: 0.62؛ 95% CI؛ 0.41 تا 0.93؛ I2 = 34%؛ 5 مطالعه؛ 758 شرکت‌کننده). با این حال، هیچ تفاوت آماری معنی‌داری پس از درمان (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.32؛ I2 = 0%؛ 5 مطالعه؛ 556 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا در هفت تا 12 ماه (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.20 تا 4.49؛ 1 مطالعه؛ 132 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود نداشت. متاآنالیزها نشان دادند که هیچ تفاوت آماری از نظر خروج از مطالعه در مقایسه با مراقبت معمول وجود نداشت (RR: 1.34؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.95؛ I2 = 34%؛ 11 مطالعه؛ 1154 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). در نقطه پایانی اولیه از سه تا شش ماه، شواهدی با قطعیت پائین، هیچ گونه تفاوت آماری را بین گروه‌ها از نظر کاهش شدت PTSD (SMD: -0.10؛ 95% CI؛ 0.22- تا 0.02؛ I2 = 34%؛ 15 مطالعه؛ 1921 شرکت‌کننده)، افسردگی (SMD: -0.04؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.10؛ I2 = 6%؛ 7 مطالعه؛ 1009 شرکت‌کننده) یا علائم اضطراب (SMD: -0.05؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.10؛ I2 = 2%؛ 6 مطالعه؛ 945 شرکت‌کننده) نشان ندادند.
هیچ مطالعه‌ای که مداخله و کنترل فعال را مقایسه کرده باشد، پیامدها را برای تشخیص PTSD گزارش نکرد. شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهند که مداخلات ممکن است با میزان بالای خروج از مطالعه نسبت به شرایط کنترل فعال مرتبط باشد (RR: 1.61؛ 95% CI؛ 1.11 تا 2.34؛ 2 مطالعه؛ 425 شرکت‌کننده). در سه تا شش ماه، شواهدی با قطعیت پائین هیچ گونه تفاوت آماری را بین مداخلات از نظر شدت علائم PTSD (SMD: -0.02؛ 95% CI؛ 0.31- تا 0.26؛ I2 = 43%؛ 4 مطالعه؛ 465 شرکت‌کننده)، افسردگی (SMD: 0.04؛ 95% CI؛ 0.16- تا 0.23؛ I2 = 0%؛ 2 مطالعه؛ 409 شرکت‌کننده)، اضطراب (SMD: 0.00؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.19؛ I2 = 0%؛ 2 مطالعه؛ 414 شرکت‌کننده) یا کیفیت زندگی (MD: -0.03؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.00؛ 1 مطالعه؛ 239 شرکت‌کننده) نشان ندادند.
هیچ یک از مطالعات وارد شده، عوارض جانبی یا استفاده از منابع مرتبط با سلامت را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.