سنگ کیسه صفرا حدود 10% تا 15% از جمعیت بزرگسال کشورهای غربی را درگیر می‌کند. میان 1% و 4% از این افراد در هر سال علامت‌دار می‌شوند. خارج کردن کیسه صفرا (کوله‌سیستکتومی (cholecystectomy)) درمان اصلی سنگ‌های صفراوی دارای علامت است. بیش از نیم میلیون کوله‌سیستکتومی در سال، فقط در ایالات متحده انجام می‌شود. کوله‌سیستکتومی به روش لاپاروسکوپی (laparoscopic cholecystectomy) (برداشتن کیسه صفرا از طریق ایجاد یک برش به اندازه سوراخ کلید، که پورت (port) نیز نامیده می‌شود) اکنون روش ترجیحی برای انجام کوله‌سیستکتومی است. در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد، معمولا چهار پورت (دو پورت با قطر 10 میلی‌متر و دو درگاه به قطر 5 میلی‌متر) استفاده می‌شوند. اخیرا استفاده از پورت‌های کوچکتر گزارش شده است (لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت). بااین‌حال، بی‌خطری لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت و اینکه مزیتی نسبت به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد دارد یا خیر، مشخص نیست. ما با مرور متون علمی پزشکی و کسب اطلاعات از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده، به دنبال پاسخ به این سوال بودیم. اگر چنین مطالعاتی به خوبی انجام شوند، اطلاعات بسیار دقیقی را ارائه می‌دهند. دو نویسنده متون علمی را جست‌وجو کرده و اطلاعاتی را از مطالعات به‌دست آوردند و بدین ترتیب، خطاها را به حداقل رساندند.
ما 12 کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده را شامل 734 بیمار شناسایی کردیم که لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت (380) را با کله‌سیستکتومی لاپاروسکوپیک با پورت استاندارد (351) مقایسه کردند. انتخاب درمانی که بیماران دریافت کردند، با روشی مشابه پرتاب سکه تعیین شد تا هر دو درمان در بیمارانی که تا حد امکان مشابه بودند، انجام شوند. بیشتر کارآزمایی‌ها دارای خطر سوگیری (bias) بالا بودند، یعنی به دلیل طراحی مطالعه، احتمال دستیابی به نتیجه‌گیری اشتباه وجود دارد که مزایا را بیش از حد تخمین می‌زند یا مضرات را دست کم می‌گیرد. لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت می‌تواند در بیش از 80% بیماران در اکثر مطالعات با موفقیت تکمیل شود. مابقی بیماران بیشتر به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد تبدیل شدند اما برخی از بیماران مجبور به کوله‌سیستکتومی باز شدند. این بیماران توسط نویسندگان مطالعه از آنالیز حذف شدند و بنابراین نتایج این کارآزمایی‌ها و همچنین مرور سیستماتیک حاضر باید با احتیاط کامل تفسیر شوند. در هفت کارآزمایی که مرگ‌ومیر را گزارش کردند (0/226 بیمار در مقایسه با 0/234 بیمار) هیچ مرگ‌ومیری در هیچ یک از گروه‌ها مشاهده نشد. تفاوت معنی‌داری میان دو نوع عمل در نسبتی از بیمارانی که دچار عوارض جدی شدند، کیفیت زندگی در 10 روز پس از عمل یا در مواردی که عمل لاپاروسکوپیک باید به کوله‌سیستکتومی باز تبدیل می‌شد، دیده نشد. لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت پنج دقیقه بیشتر از لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد طول کشید تا تکمیل شود. تفاوت معنی‌داری میان دو نوع عمل در طول مدت بستری در بیمارستان، زمان بازگشت به فعالیت یا زمان بازگشت به کار وجود نداشت. در دو کارآزمایی که این پیامد را گزارش کردند، تفاوت معنی‌داری از نظر زیبایی در شش ماه تا 12 ماه پس از جراحی میان دو گروه مشاهده نشد.
به نظر می‌رسد لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت از نظر کاهش عوارض جراحی، بستری شدن در بیمارستان، بازگشت به فعالیت، بازگشت به کار یا بهبود زیبایی، هیچ مزیتی نسبت به دیگری نداشته باشد. از سوی دیگر، پس از لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت نسبت به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد، افزایش نسبتا کمی در زمان عمل وجود دارد. بی‌خطری لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت هنوز ثابت نشده است. انجام لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت نمی‌تواند به‌طور معمول خارج از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و با طراحی خوب توصیه شود. برای تعیین اینکه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت بی‌خطر است و مزیتی نسبت به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد دارد یا خیر، انجام کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و با طراحی خوبی بیشتری لازم هستند.
لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت می‌تواند در بیش از 80% بیماران با موفقیت انجام شود. به نظر می‌رسد لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت از نظر کاهش مرگ‌ومیر، عوارض، بستری شدن در بیمارستان، بازگشت به فعالیت، بازگشت به کار یا بهبود زیبایی هیچ مزیتی ندارد. از سوی دیگر، پس از لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت نسبت به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد، افزایش اندکی در طول جراحی وجود دارد و بی‌خطری (safety) لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت هنوز ثابت نشده است. انجام لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت نمی‌تواند به‌طور معمول خارج از کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده و با طراحی خوب توصیه شود. انجام کارآزمایی‌های بیشتر با خطر پائین سوگیری و خطر خطاهای تصادفی (random errors) پائین ضروری هستند.
در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت متداول (استاندارد)، از چهار پورت شکمی (دو پورت به قطر 10 میلی‌متر و دو پورت به قطر 5 میلی‌متر) استفاده می‌شود. اخیرا استفاده از پورت‌های کوچکتر، مینی‌پورت‌ها (miniport)، گزارش شده‌اند.
ارزیابی مزایا و مضرات لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت (پورت‌های کوچکتر از پورت‌های استاندارد) در مقایسه با لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد.
ما پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) را در کتابخانه کاکرین ، MEDLINE؛ EMBASE و Science Citation Index Expanded را تا فوریه 2013 جست‌وجو کردیم تا کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده مرتبط با این مرور را شناسایی کنیم.
فقط کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای (بدون توجه به زبان، کورسازی (blinding) یا وضعیت انتشار) برای این مرور در نظر گرفته شدند که لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد را در مقایسه با لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت انجام دادند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را گردآوری کردند. ما داده‌ها را با هر دو مدل اثرات تصادفی (random-effects model) و اثر ثابت (fixed-effect) با استفاده از آنالیز RevMan، بررسی کردیم. برای هر پیامد، خطر نسبی (RR)، تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم.
ما 12 کارآزمایی را با 734 بیمار وارد کردیم که به دو گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت (380 بیمار) در مقایسه با لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد (351 بیمار) تصادفی‌سازی شدند. فقط یک کارآزمایی که 70 بیمار را وارد کرد، با خطر پائین سوگیری (bias) همراه بود. لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت می‌تواند در بیش از 80% بیماران در اکثر کارآزمایی‌ها با موفقیت تکمیل شود. مابقی بیماران، عمدتا به لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد، و برخی نیز به کوله‌سیستکتومی باز تبدیل شدند. این بیماران برای پیامد تبدیل به کوله‌سیستکتومی باز وارد شدند اما از دیگر پیامدها حذف شدند. براین اساس، نتایج دیگر پیامدها براساس 343 بیمار در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت و 351 بیمار در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد به‌دست آمدند و بنابراین نتایج باید با احتیاط کامل تفسیر شوند.
در هفت کارآزمایی که مرگ‌ومیر را گزارش کردند، هیچ موردی رخ نداد (0/194 بیمار در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت در مقایسه با 0/203 بیمار در گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد). تفاوت معنی‌داری میان گروه‌های لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت و لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد در نسبتی از بیماران که دچار عوارض جانبی جدی شدند (هشت کارآزمایی؛ 460 بیمار؛ RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.04 تا 3.08) (لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت: 1/226 (نسبت تعدیل‌شده: 0.4%) در مقایسه با لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد: 3/234 (%1.3)؛ کیفیت زندگی در 10 روز پس از جراحی (یک کارآزمایی؛ 70 بیمار؛ SMD: -0.20؛ 95% CI؛ 0.68- تا 0.27)؛ یا در افرادی که عمل لاپاروسکوپی باید به کوله‌سیستکتومی باز تبدیل می‌شد (11 کارآزمایی؛ 670 بیمار؛ RR: 1.23؛ 95% CI؛ 0.44 تا 3.45) (لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت: 8/351 (نسبت تعدیل‌شده: 2.3%) در مقایسه با لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد 6/319 (1.9%)) وجود نداشت. لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت پنج دقیقه بیشتر از لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد طول کشید (12 کارآزمایی؛ 695 بیمار؛ MD؛ 4.91 دقیقه؛ 95% CI؛ 2.38 تا 7.44). تفاوت معنی‌داری میان دو گروه لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با مینی‌پورت و لاپاروسکوپیک کوله‌سیستکتومی با پورت استاندارد در طول مدت بستری در بیمارستان (شش کارآزمایی؛ 351 بیمار؛ MD؛ 0.00- روز؛ 95% CI؛ 0.12- تا 0.11)؛ زمان صرف شده برای بازگشت به فعالیت (یک کارآزمایی؛ 52 بیمار؛ MD؛ 0.00 روز؛ 95% CI؛ 0.31- تا 0.31)؛ یا در زمان بازگشت بیمار به کار (دو کارآزمایی؛ 187 بیمار؛ MD؛ 0.28 روز؛ 95% CI؛ 0.44- تا 0.99) دیده نشد. تفاوت معنی‌داری در نمرات زیبایی در شش ماه تا 12 ماه پس از جراحی میان دو گروه وجود نداشت (دو کارآزمایی؛ 152 بیمار؛ SMD: 0.13؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.46).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.