پیشینه
بیماری اندرسون-فابری، یک اختلال نادر است که به علت نقص آنزیم آلفا گالاکتوسیداز A؛ (alpha-galactosidase A) به وجود می‌آید. این مساله منجر به ساخته شدن یک ماده چربی به نام گلوبوتریااوسیل‌سرامید در سلول‌های مختلف بدن می‌شود. گلوبوتریااوسیل‌سرامید از سه نوع قند و یک ماده چربی به نام سرامید تشکیل شده، و در بسیاری از سلول‌های بدن یافت می‌شود. افراد درمان نشده ممکن است از درد و ناراحتی‌های پوستی، چشمی و مشکلات گوارشی رنج ببرند. بیماری فابری میتواند باعث ایجاد عوارض بالقوه تهدید کننده حیات مانند صدمه به کلیه، حمله قلبی و سکته مغزی شود. یک نوع درمان موجود برای این بیماری، درمان جایگزینی آنزیم با آگالسیداز آلفا یا بتا است، که فقدان آنزیم یا کمبود آن را جایگزین می‌کند.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا این زمان به‌روز است: 08 جولای 2016.
ویژگی‌های مطالعه
نه مطالعه با 351 شرکت‌کننده یافت شدند. مطالعات، آنزیم‌هایی را با فرمولاسیون‌های مختلف، آگالسیداز آلفا یا بتا، استفاده کرده، و آنها را با گروه دارونما (درمان ساختگی) مقایسه کردند. هم‌چنین به مقایسه برنامه‌های مختلف دوزبندی پرداختند.
نتایج کلیدی
دو مطالعه که به مقایسه آگلاسیداز آلفا با دارونما پرداختند، غلظت گلوبوتریااوسیل‌سرامید را در پلاسما گزارش کردند. تاثیرات ترکیبی میان گروه درمان و دارونما معنی‌دار نبود. مطالعه‌ای که درد و کیفیت زندگی مرتبط با درد را گزارش کرد، بهبودی معنی‌داری را برای شرکت‌کنندگان تحت درمان طی دوره نظارت شش ماه، نشان داد. مرگ در هیچ‌یک از دو مطالعه به عنوان یک پیامد گزارش نشد.
یکی از سه مطالعه که به مقایسه آگلاسیداز بتا با دارونما پرداخت، غلظت گلوبوتریااوسیل‌سرامید را گزارش کرده و بهبودی را در کلیه، قلب و پیامدهای ترکیبی نشان داد. تفاوت معنی‌داری برای مرگ وجود نداشت و هیچ مطالعه‌ای درد را گزارش نداد.
فقط دو مطالعه به مقایسه آگلاسیداز آلفا با آگلاسیداز بتا پرداختند. یکی از آنها نشان داد که تفاوت معنی‌داری از نظر عوارض جانبی مانند تنگی نفس، هیپرتانسیون و نشانه‌های گوارشی وجود نداشت - این موارد عوارض جانبی نبودند، زیرا مشکلات دستگاه گوارش در واقع یک نشانه بیماری است، درست مانند هیپرتانسیون که ممکن است در زمینه بیماری کلیوی بروز کند.
دو مطالعه به مقایسه برنامه‌های مختلف دوزبندی آگلاسیداز آلفا پرداختند. تفاوتی میان برنامه‌های مختلف برای وضعیت سلامت بر اساس ارزیابی توسط خود فرد یا برای نمره درد یافت نشد.
به‌طور خلاصه، مطالعاتی که به مقایسه درمان جایگزینی آنزیم با دارونما پرداختند، نتایج معنی‌داری را از نظر رسوب گلوبوتریااوسیل‌سرامید در اندوتلیال عروق کوچک و کیفیت زندگی مرتبط با درد نشان دادند. با این وجود، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد شکل آلفا بهتر است یا بتا، چرا که کارآزمایی‌های وارد شده از نظر حجم نمونه کوچک بودند. از نظر بی‌خطری مداخله، عوارض جانبی (یعنی، لرز، تب) در گروه آگالسیداز بتا به‌طور معنی‌داری بیشتر از گروه دارونما رخ دادند.
کیفیت شواهد
از اطلاعات به دست آمده از بسیاری از گزارش‌های پژوهشی، نمی‌توان قضاوت روشن و صریحی داشت از اینکه تمام داوطلبان شانس برابر برای قرار گرفتن در هر یک از گروه‌های درمان داشتند یا خیر، و اینکه از قبل یا در طول مطالعه از درمانی که دریافت می‌کردند، اطلاع داشتند یا خیر.
کارآزمایی‌هایی که به مقایسه درمان جایگزینی آنزیم با دارونما پرداختند، بهبودی قابل‌توجهی را برای درمان جایگزینی آنزیم از نظر رسوبات گلوبوتریااوسیل‌سرامید در اندوتلیال عروق کوچک (microvascular endothelial) و کیفیت زندگی مرتبط با درد نشان دادند. با این وجود، برای شناسایی اینکه شکل آلفا بهتر است یا بتا یا دوز مناسب یا تعداد دفعات درمان جایگزینی آنزیم کدام است، هیچ شواهدی وجود ندارد. از نظر بی‌خطری، عوارض جانبی (یعنی، لرز، تب) با آگالسیداز بتا در مقایسه با دارونما به‌طور معنی‌داری بیشتر بود. تاثیر طولانی‌مدت درمان جایگزینی آنزیم بر خطر موربیدیتی و مورتالیتی مرتبط با بیماری اندرسون-فابری نیاز به بررسی دارد. این مطالعه مروری، بر ضرورت ادامه تحقیقات برای استفاده از درمان جایگزینی آنزیم در درمان بیماری اندرسون-فابری تاکید می‌کند.
بیماری اندرسون-فابری (Anderson-Fabry) یک نقص وابسته به کروموزوم X در متابولیسم گلیکواسفینگولیپید (glycosphingolipid) است. نارسایی پیشرونده کلیوی یک علت عمده موربیدیتی در آن بوده، و عوارض دیگر از درگیری عروق قلبی و مغزی حاصل می‌شوند. بقا (survival) در مردان مبتلا و حاملین زن دارای نشانه بیماری کاهش می‌یابد.
این مطالعه یک به‌روزرسانی از یک مطالعه مروری کاکرین است که برای نخستین‌بار در سال 2010 منتشر شده، و پیش از این در سال 2013 به‌روز شد.
بررسی اثربخشی و بی‌خطری (safety) درمان جایگزینی آنزیم در مقایسه با دیگر مداخلات، دارونما (placebo) یا هیچ نوع مداخله‌ای، برای درمان بیماری اندرسون-فابری.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های اختلالات مادرزادی متابولیسم گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین را جست‌وجو کردیم (تاریخ آخرین جست‌وجو: 08 جولای 2016). هم‌چنین «کارآزمایی‌های بالینی» را در کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) ؛ MEDLINE؛ Embase و LILACS جست‌وجو کردیم (تاریخ آخرین جست‌وجو: 24 سپتامبر 2015).
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده از مصرف آگالسیداز (agalsidase) آلفا و بتا در شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری اندرسون-فابری.
دو نویسنده، کارآزمایی‌های مرتبط را انتخاب، کیفیت روش‌شناسی (methodology) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند.
نه کارآزمایی که به مقایسه آگالسیداز آلفا و بتا در 351 شرکت‌کننده پرداختند، معیارهای انتخاب را به مطالعه داشتند.
دو کارآزمایی که آگالسیداز آلفا را با دارونما مقایسه کردند، غلظت گلوبوتریااوسیل‌سرامید (globotriaosylceramide) را در پلاسما و بافت گزارش دادند؛ نتایج ادغام شده معنی‌دار نبودند. یک کارآزمایی، نمره درد را برای شدت درد بر اساس پرسشنامه مختصر درد (Brief Pain Inventory) گزارش داد که در آن بهبودی معنی‌دار آماری برای شرکت‌کنندگان تحت درمان تا سه ماه با میانگین تفاوت (MD): 2.10- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.79- تا 0.41-)، تا پنج ماه با MD؛ 1.90- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.65- تا 0.15-)؛ و تا شش ماه با MD؛ 2.00- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.66- تا 0.34-) وجود داشت. تفاوت معنی‌داری در کیفیت زندگی مرتبط با درد در پرسشنامه مختصر درد در بیش از پنج ماه و تا شش ماه دیده شد، MD؛ 2.10- (95% فاصله اطمینان (CI): 3.92- تا 0.28-)؛ اما این اختلاف در دیگر نقاط زمانی مشاهده نشد. مرگ، پیامد هیچ یک از کارآزمایی‌ها نبود.
یکی از سه کارآزمایی که به مقایسه آگالسیداز بتا با دارونما پرداخت، غلظت گلوبوتریااوسیل‌سرامید را در پلاسما و بافت گزارش داده و بهبودی معنی‌داری را گزارش کرد: کلیه، MD؛ 1.70- (95% فاصله اطمینان (CI): 2.09- تا 1.31-)؛ قلب، MD؛ 0.90- (95% فاصله اطمینان (CI): 1.18- تا 0.62-)؛ و نتایج ترکیبی، (کلیه، قلب، عوارض قلبی‌‌عروقی و مرگ)، MD؛ 4.80- (95% فاصله اطمینان (CI): 5.45- تا 4.15-). تفاوت معنی‌داری میان گروه‌ها برای مرگ مشاهده نشد؛ هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها درد را گزارش نکردند.
فقط دو کارآزمایی به مقایسه آگالسیداز آلفا با آگالسیداز بتا پرداخت. یکی از آنها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین دو گروه از نظر عوارض جانبی (خطر نسبی (RR): 0.36؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 1.59)، یا هرگونه عوارض جانبی جدی (RR: 0.30؛ 95% CI: 0.03 تا 2.57) وجود ندارد.
دو کارآزمایی به مقایسه برنامه‌های مختلف دوزبندی آگالسیداز آلفا پرداختند. یکی از آنها به مقایسه سه دوز مختلف (0.2 میلی‌گرم/کیلوگرم هر دو هفته؛ 0.1 میلی‌گرم/کیلوگرم هر هفته و؛ 0.2 میلی‌گرم/کیلوگرم هر هفته) پرداخت، کارآزمایی دیگر دو دوز دیگر را به برنامه‌های دوزبندی مورد ارزیابی اضافه کرد: 0.4 میلی‌گرم/کیلوگرم هر هفته و یک هفته در میان. هیچ یک از دو کارآزمایی موفق به نشان دادن تفاوت‌های معنی‌دار مرتبط با برنامه‌های مختلف دوزبندی بر سطوح گلوبوتریااوسیل‌سرامید نشدند. تفاوت‌های معنی‌داری میان برنامه‌ها برای پیامد اولیه اثربخشی، وضعیت سلامت بر اساس ارزیابی خود بیمار، یا برای نمره درد، مشاهده نشد.
یک کارآزمایی به مقایسه آگالسیداز آلفا با آگالسیداز بتا پرداخت و وجود تفاوت معنی‌داری را بین عوارض جانبی مانند تنگی نفس و هیپرتانسیون نشان نداد.
کیفیت روش‌شناسی کارآزمایی‌های وارد شده در کل به دلیل تولید تصادفی توالی (random sequence generation) و پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) نامشخص بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.